Электротехника
| Электротехника | |
 | |
| Название с огласовками | הַנְדָּסַת חַשְׁמַל |
|---|---|
| Ҡайҙа өйрәнелә | computer science and engineering[d] |
| CIP коды | 14.1001 |
 Электротехника Викимилектә | |
Электроте́хника — техниканың электр энергияһын эшләп сығарыу, таратыу, үҙгәртеү һәм ҡулланыу менән бәйле өлкәһе. Уға шулай уҡ — электрон компоненттар, электрон схемалар һәм ҡоролмаларҙы, техник системаларҙы уйлап сығарыу, эксплуатациялау һәм оптимизациялау ҙа инә [1].
Электротехника тип ғәмәлдә ҡулланыу өсөн электр һәм магнит күренештәрен ҡулланыуҙы өйрәнеүсе техника фәнен атайҙар[3][4][5]. Электротехника XIX быуат аҙағында физиканан үҙаллы фән булараҡ айырылып сыҡҡан. Хәҙерге заманда фән булараҡ электротехника түбәндәге фән тармаҡтарынан тора: электромеханика, ТОЭ, светотехника, көс электроникаһы. Бынан тыш электротехникаға энергетиканы ла индерәләр[3], законға ярашлы классификация[6] энергетиканы айырым техника фәне тип ҡарай. Электротехниканың көсһөҙ токлы электрониканан иң ҙур айырмаһы шунда - электротехника көслө ҙур габаритлы электрон компоненттар менән бәйле мәсьәләләрҙе өйрәнә( электр тапшырыу линиялары, электр приводтары); ә электрониканың төп компоненттары булып компьютерҙар һәм башҡа интеграль схемалар нигеҙендәге ҡоролмалар, шулай уҡ интеграль схемалар үҙҙәре тора[7]. Икенсе мәғәнәлә электротехникала төп мәсьәлә — электр энергияһын тапшырыу булһа, аҙ көслө электроникала — информацияны тапшырыу тора.
Тарих
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Яңы тарихта магнетизм һәм электричество күренештәрен тәү башлап өйрәнеүсе— инглиз ғалимы Уильям Гильберт (1544–1603)[8]. Рәсәйҙә тәүгеләрҙән булып, Михаил Васильевич Ломосносов электричество менән бәйле тәжрибәләр үткәрә башлай[9].
Электротехниканы үҫтереү нигеҙҙәре киң эксперименталь тикшеренеүҙәргә, электричество һәм магнетизм теорияһын булдырыуға бәйле. Электричество XIX быуатта вольт бағаналары уйлап сығарылғас, киң ҡулланыла башлай, был бығаса асылған закондарҙы ғәмәлдә ҡулланырға һәм уларҙы тәрәнерәк тикшерергә мөмкинлек бирә. Был осорҙа электротехника даими токта эшләй.
XIX быуат аҙағында алмаш ток ҡулланыла башлау һәм өс фазалы электр двигателен эшләп сығарыу электр энергияһын алыҫ араға тапшырыу мәсьәләһен хәл итергә мөмкинлек бирә, электричество төрлө ерҙә сәнәғәткә индерелә, ә электротехника бер нисә бүлектән торған хәҙерге рәүешен ала, башҡа яҡын фәндәр һәм техника өлкәләренә тәьҫир итә башлай [5].
-
Thomas Edison, electric light and (DC) power supply networks -
-
William Stanley, Jr., transformers -
Galileo Ferraris, electrical theory, induction motor -
Nikola Tesla, practical polyphase (AC) and induction motor designs -
Mikhail Dolivo-Dobrovolsky developed standard 3-phase (AC) systems -
Charles Proteus Steinmetz, AC mathematical theories for engineers -
Oliver Heaviside, developed theoretical models for electric circuits
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Kaplan, Steven M. Wiley Electrical and Electronics Engineering Dictionary. — Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc., 2004. — P. 234. — ISBN 978-0-471-40224-4.
- ↑ Yang, Sarah Smallest. Transistor. Ever. - Berkeley Lab (6 октябрь 2016).
- ↑ 3,0 3,1 Научная библиотека Новосибирского государственного технического университета. Основы электротехники. Дата обращения: 15 июнь 2013. Архивировано 16 июнь 2013 года. 2016 йыл 4 март архивланған.
- ↑ Мансуров Н. Н., Попов В. С. Теоретическая электротехника. — изд. 9-е, исправленное. — М.-Л.: Издательство "Энергия", 1966. — 624 с.
- ↑ 5,0 5,1 [ Электротехника] — Ҙур совет энциклопедияһында мәҡәлә
- ↑ Высшая Аттестационная Комиссия Министерства образования и науки Российской Федерации. Справочные материалы. Номенклатура специальностей научных работников, утвержденная приказом Минобрнауки России от 25.02.2009 № 59 с.8. Дата обращения: 15 июнь 2013. Архивировано 15 июнь 2013 года. 2013 йыл 8 июнь архивланған.
- ↑ What is the difference between electrical and electronic engineering? FAQs - Studying Electrical Engineering. Дата обращения: 4 февраль 2005. Архивировано 24 август 2011 года. 2005 йыл 10 февраль архивланған.
- ↑ publ.lib.ru/ARCHIVES/G/GIL'BERT_Uil'yam/_Gil'bert_U..html
- ↑ lomonosov.sinp.msu.ru/project/m-v-lomonosov-zachinatel-rossiyskoy-nauki
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Бессонов Л.А. Теоретические основы электротехники. — М.: Высшая школа, 1967. — 775 с. — 75 000 экз.
- Бессонов Л.А. Теоретические основы электротехники. Электрические цепи. — М.: Гардарики, 2002. — 638 с. — ISBN 5-8297-0026-3.
- Л. А. Бессонов. Теоретические основы электротехники. Электрические цепи. Издание девятое переработанное и дополненное. Москва, «Высшая школа», 1996
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
|
Фото и Видео Викимилектә |
|---|---|
|
Фото и Видео Викияңылыҡтарҙа |
- [ Электротехника] — Ҙур совет энциклопедияһында мәҡәлә
- Электротехника(недоступная ссылка)Ҡалып:Мёртвая ссылка — статья из Толкового словаря русского языка Ушакова
- Электротехника // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
- Электротехника(недоступная ссылка)Ҡалып:Мёртвая ссылка — статья из словаря по естественным наукам «Глоссарий.ру»
- [ Энергетическое и электротехническое образование в СССР] — Ҙур совет энциклопедияһында мәҡәлә
- Электротехническая отрасль 2018 йыл 17 июль архивланған.
- Электротехника и Электроника 2017 йыл 20 июль архивланған.
- Школа Электротехники 2014 йыл 22 июль архивланған.
- Электротехника // electrono.ru
- Выставка электротехнической индустрии – «ЭЛЕКТРО-2013» в "ЭКСПОЦЕНТР"