Һүҙ азатлығы битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

'''Һүҙ азатлығы''' — кешенең үҙ уй-фекерҙәрен иркен әйтеү [[Кеше хоҡуҡтары|хоҡуғы]]. Хәҙерге ваҡытта башлыса телдән һәм яҙма формала (мәҫәлән, матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары азатлығы) уй-фекерҙәрҙе иркен әйтеүҙе үҙ эсенә ала, ә [[сәйәсәт|сәйәси]] һәм [[Йәмғиәт|социаль]] [[реклама]]ға (агитацияға) аҙыраҡ кимәлдә ҡағыла. Был хоҡуҡ ҡайһы бер халыҡ-ара һәм Рәсәй документтарында телгә
алына: «[[Кеше хоҡуҡтарының дөйөм декларацияһы]]» (19-сы статья), «Кешенең хоҡуҡтарын һәм төп азатлыҡтарын яҡлау тураһында Европа 
Конвенцияһы» (10-сы статья) һәм [[Рәсәй Федерацияһы]] Конституцияһы (29-сы статья).

Ҡайһы бер осраҡтарҙа Һүҙ азатлығының башҡаларҙың хоҡуҡтары һәм азатлыҡтары менән ҡапма-ҡаршылыҡҡа килеүе мөмкин. Шуға ла һәр [[дәүләт]]тең хоҡуҡ нормалары үҙ биләмәләрендә һүҙ азатлығын сикләүҙе тәртипкә һала. Халыҡ-ара хоҡуҡҡа ярашлы, һүҙ азатлығын сикләүҙәр өс шартҡа яуап бирергә тейеш: ҡанундарға ҡәтғи ярашлы булыу, легитим (законлы) маҡсаттарҙы күҙ уңында тотоу һәм уларға өлгәшеү өсөн мотлаҡ кәрәкле һәм тулыһынса таш килешле (адекват) булыу. Сикләүҙәр индереүсе ҡанундар ике мәғәнәлек булмауына ынтылырға һәм төрлөсә аңлатма биреүгә килтермәҫкә тейеш. Мәҫәлән, Рәсәй Федерацияһы [[Конституция]]һы социаль, раса, милләт-ара һәм дини нигеҙҙә күрә алмаусанлыҡ һәм дошманлыҡ тыуҙырыуҙы, шулай уҡ дәүләт сере булған мәғлүмәттәрҙе таратыуҙы тыя. Ваҡытлы һәм айырым сикләүҙәр шулай уҡ суд ҡарары менән дә индерелергә мөмкин. 

== Утилитар һәм либерал ҡараштар ==
Һүҙ азатлығы дөрөҫлөк һәм хәҡиҡәтте асыҡлау, үҙидаралыҡ, сәйәси системаның һығылмалылығын, шәхестең эске мөмкинлектәрен бойомға ашырыу һәм үҙ-үҙен иҫбатлауын, кешенең тәбиғи [[Кеше хоҡуҡтары|хоҡуҡтарын]] тәьмин итеү һәм уларҙы яҡлау мәсьәләләре менән тығыҙ бәйләнгән. 

[[Файл:JohnStuartMill.JPG|thumb|Джон Стюарт Милль]]
[[Тарих]]и күҙлектән ҡарағанда, һүҙ азатлығы [[дәүләт]] власть органдарының [[мәғлүмәт]]леген һәм юғары компетентлыҡ кимәлен тәьмин итеү ҡоралы булараҡ тыуған.


== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
{{Навигация
|Тема = Свобода слова
|Портал =
|Викисловарь =
|Викиучебник =
|Викиверситет =
|Викицитатник = Свобода слова
|Викитека =
|Викивиды =
|Метавики =
|Викиновости =
|Проект =
}}
* [[Кеше хоҡуҡтары]]
* [[Сәйәси азатлыҡ]]
* [[Хоҡуҡи дәүләт]]
* [[Кеше хоҡуҡтарының дөйөм декларацияһы]], 19-сы статья
* Кешенең хоҡуҡтарын һәм төп азатлыҡтарын яҡлау тураһында Европа Конвенцияһы (10-сы статья)
* Рәсәй Федерацияһы Конституцияһы (29-сы статья).
* [[Цензура]]
* Интернет-цензура

== Иҫкәрмәләр ==
{{reflist}}

== Әҙәбиәт ==
* ''Левинсон Л.'' [http://www.sova-center.ru/files/books/ya02-text.pdf Баланс или несоразмерность] // Язык мой… проблема этничнеской и религиозной нетерпимости в российских СМИ. / Сост. А. М. Верховский. М.: РОО «Центр „Панорама“», 2002. ISBN 5-94420-008-1 — стр. 154—164
* ''Соболева А.'' [http://www.hrights.ru/text/b25/Chapter3%205.htm Толкование понятия «ограничения, необходимые в демократическом обществе» в свете статьи 10 ЕКПЧ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090429180331/http://www.hrights.ru/text/b25/Chapter3%205.htm |date=2009-04-29 }}// Российский бюллетень по правам человека, № 25. М.: Институт прав человека, 2008
* ''Маковей М., Чефранова Е. А.'' [http://www.hri.ru/docs/?content=file&id=375 Комментарий] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071030214953/http://www.hri.ru/docs/?content=file&id=375 |date=2007-10-30 }} к статье 10 ЕКПЧ
* {{статья
| автор         = Смирнов А. Ю.
| заглавие      = Свобода слова по-французски: либеральное движение в эпоху Реставрации (начало)
| оригинал      = 
| ссылка        = http://www.zpu-journal.ru/zpu/2004_1/Smirnov/22.pdf 
| автор издания = 
| издание       = Знание. Понимание. Умение
| тип           = 
| место         = 
| год           = 2004
| том           = 
| номер         = 1
| страницы      = 153-157
}}
* {{статья
| автор         = Смирнов А. Ю.
| заглавие      =  Свобода слова по-французски: либеральное движение в эпоху Реставрации (окончание)
| оригинал      = 
| ссылка        = http://www.zpu-journal.ru/zpu/2005_1/Smirnov/22.pdf
| автор издания = 
| издание       = Знание. Понимание. Умение
| тип           = 
| место         = 
| год           = 2005
| том           = 
| номер         = 1
| страницы      = 152-158
}}
* [http://www.echr.coe.int/library/DIGDOC/DG2/HRFILES/DG2-EN-HRFILES-18(2007).pdf Freedom of expression in Europe. Case-law concerning Article 10 of the European Convention on Human rights], 2007{{ref-en}}
* ''Macovei M.'' [http://www.echr.coe.int/library/DIGDOC/DG2/HRHAND/DG2-EN-HRHAND-02(2004).pdf Freedom of expression. A guide to the implementation of Article 10 of the European Convention on Human Rights], 2004{{ref-en}}

== Һылтанмалар ==
* [http://www2.ohchr.org/english/issues/opinion/index.htm Специальный докладчик ООН по укреплению свободы слова]{{ref-en}}
* [http://www.un.org/ru/rights/expression/ Свобода убеждений и их выражения] на портале ООН
* [http://www.osce.org/fom Представитель ОБСЕ по вопросам свободы СМИ]{{ref-en}}
* Замечания общего порядка КПЧ ООН к статьям [http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrc/docs/GC34.pdf 19] и [http://www1.umn.edu/humanrts/russian/gencomm/Rhrcom11.html 20] МПГПП
* [http://www.medialaw.ru/ Право и средства массовой информации. Сайт Института проблем информационного права]
* [http://www.medialaw.ru/article10/5/index.htm Комментарии к статье 10 ЕКПЧ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111109191645/http://www.medialaw.ru/article10/5/index.htm |date=2011-11-09 }}
* [http://www.medialaw.ru/article10/6/index.htm Практика ЕСПЧ по вопросам свободы слова: аннотации, постановления и анализ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111109174455/http://www.medialaw.ru/article10/6/index.htm |date=2011-11-09 }}
* [http://www.ifex.org/ International Freedom of Expression Exchange]{{ref-en}}
* [https://web.archive.org/web/20061102024143/http://www.rsf.org/article.php3?id_article=19388 Рейтинг свободы прессы]{{ref-en}}
* [http://gtmarket.ru/ratings/worldwide-press-freedom-index/info Информация об исследовании «Всемирный индекс свободы прессы» организации «Репортёры без границ»]
* [http://gtmarket.ru/ratings/freedom-of-the-press/info Информация об исследовании «Свобода прессы в мире» организации «Freedom House»]
* [http://hro1.org/taxonomy/term/1 Раздел о свободе слова на сайте «Права человека в России»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080925174120/http://hro1.org/taxonomy/term/1 |date=2008-09-25 }}
* [http://www.hri.ru/docs/?content=dir&dir=rights&id=34 Раздел о свободе слова на сайте ''hri.ru''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090103211154/http://www.hri.ru/docs/?content=dir&dir=rights&id=34 |date=2009-01-03 }}
* [http://medialaw.asia/ Портал «Право и СМИ Центральной Азии»]
* {{cite web|datepublished=2008|url=http://unesdoc.unesco.org/images/0016/001631/163102R.pdf |title=Показатели развития средств информации: система оценки развития средств информации |work=Международная программа развития коммуникации |publisher=[[ЮНЕСКО]]|accessdate=2014-8-30}}
* {{cite web
|author=
|authorlink=
|datepublished=
|url=http://www.uscourts.gov/educational-resources/get-involved/constitution-activities/first-amendment/free-speech.aspx
|title=What Does Free Speech Mean?
|format=
|work=
|publisher=uscourts.gov
|accessdate=2014-10-20
|lang=en
|description=
}}


[[Категория:Кеше хоҡуҡтары]]
[[Категория:Сәйәси философия төшөнсәләре]]