Өфө дәүләт авиация техник университеты битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Карточка университета 
|название     = Өфө дәүләт авиация техник университеты
|сокращение   = УГАТУ
|эмблема      = [[Файл:Эмблема Уфимского государственного авиационного технического университета.png|200px]]
|изображение  = [[Файл:Ufa State Technical University of Aviation.jpg|250px]]
|оригинал     = 
|междуназвание= Ufa State Aviation Technical University
|прежнее      = Өфө авиация институты (1941—1992)
|девиз        = 
|основан      = [[1932]]
|президент    = Кусимов Салауат Таһир улы
|ректор       = Новиков Сергей Владимирович (09.2019)
|расположение = [[Өфө]], Киров районы
|сайт         = [http://ugatu.ac.ru/ ugatu.ac.ru]
|адрес        = 450077, [[Өфө]] ҡалаһы, [[Карл Маркс]] урамы, 12
|награды      = {{орден Ленина|тип=организация}}
}}
'''Өфө дәүләт авиация техник университеты''' — [[Башҡортостан Республикаһы]]ның һәм [[Өфө]] ҡалаһының иң ҙур юғары уҡыу йорттарының береһе, үҫешкән [[фән]] һәм [[мәҙәниәт]] үҙәге. Университ уҡыу-уҡытыу барышына заманса яңы ысулдар индереү йүнәлешендә алдынғы урындарҙа тора. 1982 йылда [[Ленин ордены]] менән наградланған<ref>Указ Президиума Верховного Совета СССР от 30 июня 1982 г. № 7436-Х</ref>.

== Ҡаҙаныштары ==
* 2017 йылдың ғинуарында Башҡортостандың дүрт юғары уҡыу йорто иҫәбендә Өфө дәүләт авиация техник университеты студент берләшмәләре эшмәкәрлеген үҫтереү программаларын һайлап алыу конкурсында еңеүсе булды<ref>[http://www.bashinform.ru/bash/949652/ Башҡортостандың юғары уҡыу йорттары Рәсәй Мәғариф министрлығының студент берләшмәләрен үҫтереүгә гранттар отто. «Башинформ» мәғлүмәт агентлығы, 2017, 25 ғинуар]{{V|26|01|2017}}</ref>. 
* Өфө дәүләт авиация техник университеты Рәсәйҙең Мәғариф һәм фән министрлығы үткәргән ғилми проекттар һайлап алыу конкурсы еңеүселәре иҫәбенә инде. 2017 йылда вуз алты проектын ғәмәлгә ашырыу өсөн ярҙам аласаҡ. Улар иҫәбендә: компьютер моделләү ысулдары менән супрамолекулаларҙың физик-химик үҙенсәлектәрен һәм күләмле наноструктуралы материалдарҙы өйрәнеү һәм фаразлау; гибридлы көс ҡулайламалары булған автономлы объекттар өсөн перспективалы электр механикаһы үҙгәрткестәрен тикшереү, әҙерләү һәм индереү; бүленгән дифференциаль алым нигеҙендә төрлө составлы нефть-газ ятҡылыҡтары коллекторҙарында фильтр аша үтеү процесын математик һәм компьютер моделләү; шыйыҡ һәм газ хәлендәге углеводородтарҙы сығарыу, ташыу, эшкәртеү һәм ҡулланыу процестарын көсәйтеү өсөн илебеҙҙәге нефть-химия сеймалынан реагенттар, реактивтар һәм материалдар эшләүҙең ғилми нигеҙҙәрен уйлап табыу; үтә ваҡ ярмалы мартенлы ҡорос төҙөлөшө һәм үҙенсәлектәре; газ турбиналы двигатель деталдәре өсөн юғары талығыу сифаттары хас булған үтә ваҡ  ярмалы титан иретмәләре<ref>[http://www.bashinform.ru/bash/942869/ Өфөнөң юғары уҡыу йорттары ғилми проекттар һайлап алыу конкурсында еңде. «Башинформ» мәғлүмәт агентлығы, 2017, 12 ғинуар]{{V|12|01|2017}}</ref>.
* 2016 йылда Өфө дәүләт авиация техник университеты [[Рәсәй]]ҙең иң яҡшы 60-тан ашыу вузы исемлегенә инде<ref>[http://www.bashinform.ru/bash/919845/ Башҡортостандың ике университеты илдең иң яҡшы вуздары исемлегенә инде. «Башинформ» мәғлүмәт агентлығы, 2016, 10 ноябрь]{{V|10|11|2016}}</ref>.

== Университеттың ҡыҫҡаса тарихы ==

Был юғары уҡыу йорто, авиция институты булараҡ, [[Ярославль өлкәһе]]нең Рыбинск ҡалаһында 1932 йылда асыла.

[[Бөйөк Ватан һуғышы]] башланыу сәбәпле, 1941 йылдың көҙөндә ул [[Өфө]]гә күсерелә һәм, алдағы йылдан яңы исем алып, «Серго Орджоникидзе исемендәге Өфө авиация институты» тип атала башлай.

1992 йылда институт «техник университет» статусы ала, уның бөгөнгө исеме — Өфө дәүләт авиация техник университеты.

2010 йылда университет «Рәсәйҙең милли тикшеренеү университеты» статусын алыу өсөн конкурста ҡатнашты, ләкин уңышҡа өлгәшә алманы.

== Мәғлүмәт ==
Өфө дәүләт авиация техник университетында бөгөн ете факультет эшләй, белгестәр 61 йүнәлеш буйынса әҙерләнә, студенттар һаны 20 меңдән ашыу.

<big>'''Университеттың ректорҙары'''</big>
# 1932—1933 — Фрейман С. А.
# 1933—1935 — Душинов Н. И.
# 1935—1936 — Гординский З. Г.
# 1936—1939 — Гогосов Владимир Антонович
# 1939—1942 — [[Емелин Иван Павлович]]
# 1942—1944 — [[Гусаров Александр Филиппович]]
# 1944—1961 — [[Емелин Иван Павлович]] 
# 1961—1992 — [[Мәүлитов Рыфат Рәхмәтулла улы]]
# 1992—2003 — [[Күсимов Салауат Таһир улы]] 
# 2003—2014 — [[Ғөзәйеров Морат Баҡый улы]] 
# 2014—2015 — [[Дегтярёв Александр Николаевич]] ( вазифа башҡарыусы)
# 2015—08.2019 — Криони Николай Константинович<ref name="БИ">[http://www.bashinform.ru/news/1343590-s-rektorom-ufimskogo-aviatsionnogo-tekhnicheskogo-universiteta-ne-prodlili-trudovoy-dogovor/ С ректором Уфимского авиационного технического университета не продлили трудовой договор. ИА «Башинформ», 22 августа 2019 года]{{ref-ru}}{{V|22|08|2019}}</ref>
# 09.2019 — Новиков Сергей Владимирович<ref>[http://www.bashinform.ru/news/1348997-v-ufimskom-gosudarstvennom-aviatsionnom-tekhnicheskom-universitite-predstavili-novogo-rektora/ В Уфимском государственном авиационном техническом университете представили нового ректора. ИА «Башинформ», 4 сентября 2019 года]{{ref-ru}}{{V|4|09|2019}}</ref>

== Авиация университеты бинаһы ==
Университеттын төп бинаһы 1950 йылда архитектор [[Кәлимуллин Барый Ғибәт улы]] проекты буйынса  Башҡорт АССР-ының «Советтар йорто» булараҡ төҙөлә һәм 1958 йылда ул ул ваҡыттағы авиация институты ҡарамағына бирелә.

<gallery>
Файл:USATU9k.jpg
File:Улица Карла Маркса 12к7 (УГАТУ, Уфа) 4.jpg
</gallery>

== Вузды тамамлаған билдәле шәхестәр ==

=== Сәйәсмәндәр ===
* '''[[Зайцев Михаил Алексеевич]]''' (1938—2010) — [[Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай]] Рәйесе (1995—1999).

=== Фән эшмәкәрҙәре ===

==== Химия ====
*

==== Математика ====

== Билдәле уҡытыусылар ==
* Лавров Сергей Андреевич (6.11.1935, Ҡаҙаҡ АССР-ы Жана Семей ҡасабаһы), конструктор. Техник фәндәр кандидаты (1974). БАССР ҙың атҡаҙанған фән һәм техника эшмәкәре (1977). Ҡазан авиация институтын тамамлағандан һуң (1959) ӨПЭПБ ла эшләй: өлкән инженер конструктор, 1960 йылдан — баш конструктор урынбаҫары, 1964 йылдан — баш конструктор, 1991 йылдан — тәжрибә КБ-һы етәксеһе., 1994 йылдан — техник конструкторлыҡ бүлеге начальнигы. 1996 йылдан ӨДИСА ла, бер үк ваҡытта 2005—12 йылдарҙа ӨДАТУ ла уҡыта. Сергей Лавров етәкселегендә хисаплау техникаһының (цифрлы хисаплау машиналары), электр бритваларының, шул иҫәптән донъялағы тәүге «Ағиҙел 1К» космик бритваһының төрлө модификациялары эшләнә һәм етештереүгә индерелә. 30-ҙан ашыу фәнни хеҙмәт һәм 7 уйлап табыу авторы. [[«Почёт Билдәһе» ордены]] кавалеры (1969).

== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* [[Өфө фән һәм технологиялар университеты]]

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|2}}

== Сығанаҡтар ==
* Гордимся прошлым, строим будущее. УГАТУ 85 лет / сост. М. А. Филимонов; Уфимск. гос. авиац. техн. ун-т. - Уфа : РИК УГАТУ, 2017. - 379 с. ISBN 978-5-4221-1028-5 {{ref-ru}}

== Һылтанмалар ==
* {{БЭ2013|index.php/read/8-statya/321-aviatsiya-tekhnik-universitety|Авиация техник университеты|автор=Ғөзәйеров М. Б.}}
* [http://www.ugatu.ac.ru/history/ УГАТУ сайты]

[[Категория:Башҡортостандың юғары уҡыу йорттары]]
[[Категория:Өфө дәүләт авиация техник университеты]]


{{stub}}