Бенедек Баратоши-Балог

Бенедек Баратоши-Балог
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	Венгрия
Тыуған көнө	4 апрель 1870({{padleft:1870|4|0}}-{{padleft:4|2|0}}-{{padleft:4|2|0}})
Тыуған урыны	Leț[d], Boroșneu Mare[d], Ковасна[d], Румыния
Вафат булған көнө	3 февраль 1945({{padleft:1945|4|0}}-{{padleft:2|2|0}}-{{padleft:3|2|0}}) (74 йәш)
Вафат булған урыны	Будапешт, Венгрия короллеге
Һөнәр төрө	этнограф, имиджмейкер
Бенедек Баратоши-Балог Викимилектә

Бенедек Баратоши-Балог (мадьярса  Baráthosi Balogh Benedek; 4 апрель 1870 йыл – 3 февраль 1945 йыл) — Венгрия этнографы, сәйәхәтсе, публицист.

Биографияһы

1870 йылдың 4 апрелендә Австро-Венгрияның (хәҙерге Румынияның) Лецвальва ауылында тыуған. Уның атаһы — алпауыт Жигмонд Балог, әсәһе — Торбослонан Илона Берецки. Ул Секеликерештурҙа, Надьнейедта, Будапештта һәм Клужда уҡый. 1892 йылдан 1897 йылға тиклем ул Весселенья ғаиләһенең остазы була. Һуңыраҡ ул баш ҡалала попечител, ярҙамсы, штатлы уҡытыусы, мәктәп уҡытыусыһы, ә 1917 йылдан директор була.

Коллекционерлыҡ сәфәрҙәре ваҡытында ул Азияның һәм Европаның байтаҡ өлөшөндә була. 1913 йылда Венгрия милли музейы, Гамбург этнография музейы һәм Берлин университеты уның өсөн өс йыллыҡ экспедиция ойоштора.

1908-1909 йылдарҙа һәм 1914 йылда Амурҙың түбәнге ағымында йәшәгән халыҡтарҙа лингвистик материалдар йыя. 1920-1944 йылдарҙа туран хәрәкәте яҡлы була, төрки, фин-уғыр, монгол һәм тунгустарҙы үҙ эсенә алған туран халыҡтары араһында мөнәсәбәттәрҙе тергеҙеүҙе маҡсат итеп ҡуя. «Дай Ниппон»дың өс томы — уның тәүге эштәре, 1906 йылда 1500 дана тираж менән нәшер ителә. «Көнсығыш мөғжизәләре» тип аталған яңы баҫма шул уҡ йылда 50000 дана тираж менән баҫылып сыға. 1926 йылда 24 томға планлаштырылған «Баратоши Турани Кенивей» серияһы сыға башлай, уларҙың 13-ө 1931 йылда, ә тағы ла 5-е артабанғы йылдарҙа баҫылып сыға. Серияның 16-сы томы башҡорттарға һәм татарҙарға арналған. Уның китаптары тик уның тикшеренеү сәйәхәттәре һәм улар нигеҙендә яһалған һығымталарына арналған.

Бенедек 1945 йылдың 3 февралендә Будапештта вафат була, уның үлеменә астма һәм йөрәк сирҙәре сәбәпсе була.

Әҙәбиәт

• Aranyos-Rákosi Székely Sándor: A székelyek Erdélyben. Hősköltemény három énekben. Bevezetéssel ellátta és sajtó alá rendezte Barátosi Balogh Benedek. Lampel Róbert (Wodianer Ferenc és Fiai) Császári és Királyi Könyvkereskedése, Budapest, 1905. (Magyar Könyvtár)
• Dai Nippon. Kelet csodái. Magyar Kereskedelmi Közlöny Hirlap és Könyvkiadóvállalat, Budapest, é. n. [1906]
• Séta a világ körül. Magyar Kereskedelmi Közlöny Hirlap és Könyvkiadóvállalat, Budapest, é. n. [1907]
• Három székely diák kalandos utazása a föld körül. Magyar Kereskedelmi Közlöny Hirlap és Könyvkiadóvállalat, Budapest, é. n. [1910 k.]

Туран китаптары серияһы

• 1. Turáni regék és mondák a világ teremtéséről, 1926.
• 2. Bolyongások a mandsur népek között, 1927.
• 3. Khina lelke, 1927.
• 4. Szuomi-Eszti, finn-észt testvérföldön, 1927.
• 5. Vázlatok a török testvéreink történetéből, 1928.
• 6. Japán földi bolyongások, 1928.
• 7. Szumérok, szittyák, ősturánok, 1929.
• 8. Korea, a hajnalpír országa, 1929.
• 9. Khinai vizeken, 1930.
• 10. Japán a felkelő nap országa, 1930.
• 11. Mongolok, burjátok, 1930.
• 12. A hunok három világbirodalma, 1930.
• 13. Déli turánok (Indiák, Tibet, Előázsia), 1930.
• 14. Hun utódok, elpusztult hunos véreink, 1931.
• 15. Kisebb finnugor véreink, 1931.
• 16. Baskirok, tatárok, 1932.
• 17. A magyar nemzet igazi története: A magyarság kigyilkolása a Habsburgok alatt, 1937.
• 18. Kisebb törökös véreink: bolgárok, 1942.

Һылтанмалар

• Капланов Р. М., Исхаков С. М. Баратоши-Балог Бенедек.// Башкортостан: краткая энциклопедия. — Уфа: Башкирская энциклопедия, 1996. — 672 с. — ISBN 5-88185-001-7.