Хәнбәли мәҙһәб

Хәнбәли мәҙһәб
ғәр. المذهب الحنبلي, الحنابلة‎
Дин:	ислам
Ағым:	сөнниҙәр
Нигеҙләнгән:	IX быуат
Нигеҙләүсе:	Әхмәт ибн Хәнбәл
Илдәр:	Сәғүд Ғәрәбстаны, Катар, Берләшкән Ғәрәп Әмирлектәре, Оман, Ираҡ, Сүриә, Мысыр, Фәләстин, Афғанстан һ.б.

Хәнбәли мәҙһәб (ғәр. المذهب الحنبلي‎; мәҙһәб яҡлылар хәнбәлиҙәр тип атала, ғәр. الحنابلة‎; рус. Ханбали́тский мазха́б) — ортодоксаль сөнни исламдағы дүрт хоҡуҡи каноник мәктәптең (мәҙһәб) береһе. Мәҙһәбкә нигеҙ һалыусы — Әхмәт ибн Хәнбәл — хәҙистәр буйынса иң билдәле белгестәрҙең береһе ^[⇨].

Тарихы

Ираҡта барлыҡҡа килеп, хәнбәли мәҙһәбе был мәктәптең «икенсе тыуған төйәгенә» әүерелгән Левант территорияһында таралыу ала. Леванттан хәнбәлилек, власты шиғый-исмәғилиҙәр биләгән, ә хоҡуҡ мәктәбе булып шәфиғи мәҙһәб өҫтөнлөк иткән Мысырға үтеп инә. Монголия илбаҫарҙарын ҡабул итмәү арҡаһында хәнбәлиҙәр ислам донъяһында үҙ йоғонтоһон юғалта^[⇨].

Хоҡуҡи мәсьәләләр. Дауыт Әхмәт ибн Хәнбәл (879 йыл). Иң боронғо мосолман ҡулъяҙмаларының береһе

Әхмәт ибн Хәнбәл иҫән сағында фиҡһ буйынса бер генә хеҙмәт яҙа, ә уның тәғлимәтен үҫтереү менән улдары һәм уға иң яҡын торған шәкерттәре шөғөлләнә. Хәнбәли мәзһәбе яҡлылар араһында исламдың күренекле белгестәре күп була, улар араһында Әбү Бәкер әл-Хәлләл, Ибн Ғәҡил, Ибн әл-Жәүзи, Ибн Тәймиә һ. б.^[⇨] Хәнбәли мәзһәбе сөнниҙәрҙең дүрт мәҙһәбе араһында иң әҙ һанлы һанала^[⇨].

Хәнбәлилектең догматик-хоҡуҡи мәктәбе рәсми рәүештә Сәғүд Ғәрәбстанында һәм Катарҙа теркәлгән, хәнбәлиҙәрҙең күпселеге Берләшкән Ғәрәп Әмирлектәрендә, Оман солтанатында һәм Фарсы ҡултығының башҡа дәүләттәрендә йәшәй. Хәнбәли йәмәғәттәре Ираҡ, Сүриә, Мысыр, Фәләстин һәм Афғанстанда бар ^[⇨].

Әҙәбиәт

• [[]]. Хәнбәли мәҙһәб // Ислам: энциклопедический словарь / отв. ред. С. М. Прозоров. — М. : Наука, 1991.
• Али-заде, А. А. Ханбалитский мазхаб // Исламский энциклопедический словарь. — М. : Ансар, 2007. — 400 с. — (Золотой фонд исламской мысли). — 3000 экз. — ISBN 5-98443-025-8  (рус.).
• Ислам: Словарь атеиста / Под общ. ред. М. Б. Пиотровского , С. М. Прозорова. — М.: Политиздат, 1988.
• Баширов Л. А. Ислам и этнополитические процессы в современной России. Точка зрения. — М.: РАГС, 2000. — С. 23. — 100 с.
• Васильев А. М. Пуритане ислама? Ваххабизм и первое государство Саудидов в Аравии (1744∕1745—1818). — М.: Наука, 1967.
• Вольф М. Н. Средневековая арабская философия. Ашаритский калам. — Новосибирск: Новосибирский государственный университет, 2008. — 153 с.
• Гогиберидзе Г. М. Исламский толковый словарь. — Ростов н/Д: Феникс, 2009. — 266 с. — (Словари). — 3000 экз. — ISBN 978-5-222-15934-7.
• Грязневич, П. А., Прозоров, С. М. Ислам. Религия, общество, государство. — М.: Наука, 1984. — 230 с.
• Ермаков Д. В. Ибн Ханбал и начало ханбалитства // Религии мира. История и современность. — М.: Главная редакция восточной литературы издательства «Наука», 1984.
• Керимов Г. М. Шариат. Закон жизни мусульман. — СПб.: Диля, 2009. — 512 с. — ISBN 9785885035798.
• Кирабаев, Н. С. Социальная философия мусульманского Востока: Эпоха средневековья. — М.: Изд-во Университета дружбы народов, 1987. — 173 с.
• Насыров И. Р. Основания исламского мистицизма. Генезис и эволюция / отв. ред. Смирнов А. В.. — М.: Языки славянских культур, 2009. — 552 с.
• Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.

Һылтанмалар

• Колодин А. Ханбалиты. — Культура веры. Путеводитель сомневающихся.
• Бутаев У. Ханбалитский мазхаб. Краткие сведения. — IslamCivil.ru, 3 октября 2012.
• Исмагилов С. Ханбалитский мазхаб (из серии «Мазхабы: правда и вымысел»). — Ислам для всех!, 25 декабря 2013. Архивировано из первоисточника 31 октябрь 2014.