Процессор: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории

← Алдағы үҙгәртеү Киләһе үҙгәртеү →

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән

ВизуальВикитекст

Һыҙылған

08:51, 14 июнь 2017 өлгөһө

Үҙәк процессор

Структура

Процессор (ингл. Central Processing Unit) һәр бер компьютерҙың мөһим өлөшө. Мейе кәүҙә менән идара иткән кеүек, процессор копьютерҙың башҡа өлөштәре менән идара итер өсөн сигналдар ебәрә.

Процессор инструкциялар тип аталған исемлек буйынса эшләгән электрон машина. Процессор инструкциялар яҙылған исемлекте уҡый, һәм уларҙы башҡара башлай; бер ваҡыт эсендә бер инструкция үтәлә, әммә процессор ҡаһы бер инстукцияларҙы сиратһыҙ башҡара ала. Процессор уҡый алған инструкциялар исемлеген компьютер программаһы тип әйтәләр. Үҙәк процерҙың эшен башҡара алған машиналарҙы йыш Тьюринг машинаһы тип йөрөтәләр, был атама математиканан килгән. Процессорҙың эшләү тиҙлеген герцтарҙа (Гц, Hz) үлсәйҙәр, әммә хәҙерге заман компьютерҙарының процессорҙары бик шәп булғанлыҡтан уларҙы гигагерцтарҙа (ГГц, GHz) үлсәйҙәр. Бер гигагерц – бер миллиард герц.

Функционаллек

Аҫта үҙәк процессор башҡара алған ҡайһы бер эштәр миҫалға килтерелгән:

Ике һанды бер-береһенә ҡушыу

Бирелгән һандан ҙурырыған табыу

Һанды бер ерҙән икенсе ергә урынлаштырыу

Хәтерҙән ханды күсереү

Инструкция исемлегендә икенсе урынға күсеү

Бик ҡатмарлы программаларҙы ошо әйтелеп киткән инструкцияларҙы берләштереп башҡарып була. Һәр бер инструкция бик аҙ ваҡыт эсендә башҡарылғас бындай мөмкинлек тыуа. Хәҙерге процессорҙар бер секунд эсендә 1 миллиардтан ашыу инструкциялар башҡара ала. Билдәле бер ваҡыт эсендә үҙәк процессор ни тиклеп күберәк эштәр башҡарһа ул шул тиклем шәберәк тигәнде аңлата. MIPS процессорҙың тиҙтеген үлсәү бер ысулдарҙың береһе. Шулай уҡ Flops һәм процессорҙын такт йышлығы (күбеһенсә ГГц тарҙа үлсәнелә) ысулдары тағы бер үҙәк процессорҙар билдәле бер ваҡыт экендә башҡарған эште үлсәу өсөн ҡулланыла.

Үҙәк процессор логик вентельдарҙан тора; процессорҙа ҡыбырлап торған өлөштәр юҡ. Компьютерҙың процессоры, видеокарта йәки BIOS һымаҡ, башҡа электрон өлөштәр менән тоташҡан була. Ошо периферия ҡоролмаларын, компьютер программаһы яҙыу һәм уҡыу үҙгәртеүҙәренән ҡурсалап махсус компьтер хәтере урынында тота.

Бер-нисә ядролар

Ҡайһы бер үҙәк процессорҙар бер-нисә ядронан торалар (Multiple Cores). Был бер чипта бер-нисә процессор урынлашҡан тигәнде аңлата, бындай процессор бер үк ваҡытта күберәк эштәр башҡара ала.

Бер-нисә ядролы процессорҙың айрым процессорҙары, шундай уҡ бер ядролы процессорҙар менән сағыштырғанда яйыраҡ булһа ла, процессорҙың тиҙлеге күпкә тиҙерәк була. Был киләһене аңлата: күп ядролы компьютерҙың ГГц әҙерәк булһа ла, дөйөм процессор тиҙлеге күберәк була.

Такт йышлығы

Такт йышлығы – ул микроэштәре күрһәтмәләрҙе уҡыу тиҙлеге. Һәр бер компьютерҙа эске такт генераторы бар, ул күрһәтмәләрҙең башҡарылыу дәрәжәһе.

Үҙәк эшкәрткәс йайланмаған һәр бер күрһәтмәне бойомға ашырыу өсөн фиксацияланған таҡтылар (йәки сәғәт циклдары) кәрәк. Такт йышлығы бейек тау башына менергә кәрәк булған һайын, үҙәк эшкәрткәс ҡорал секундына күберәк күрһәтмәләр башҡара ала.

Күпселек үҙәк эшкәрткәс айланмалар һәм бик күп бер-бер артлы килеү мантиғы айланмалар табигате буйынса синхрон булып торалар. Ысынлыкта ә-ә, барлыҡ синхрон үҙәк эшкәрткәс айланмалар бер-бер артлы килеү мантиғы һәм комбинацион матайының ҡатнашыуын ҡулланалар. Шулай итеп, улар синхронизация сигналы тураһында ҡараштар нигеҙендә конструкциялаған һәм эшлиләр. Был такт сигналы булараҡ мәғлүм булған ғәҙәттә сигнал периодик турпаҡлы ел-дауыллы формаһын ала. Электр сигналдарының үҙәк эшкәрткәс йыйынманың схемаларҙың төрлө тармаҡтарында максималь ваҡытты уйлап эш итеүсән сығарып, конструкторҙар такт сигналы өсөн яраҡлы периодты һайлайҙар.

Һылтанмалар

Microprocessor designers

Advanced Micro Devices - Advanced Micro Devices, a designer of primarily x86-compatible personal computer CPUs.
ARM Ltd - ARM Ltd, one of the few CPU designers that profits solely by licensing their designs rather than manufacturing them. ARM architecture microprocessors are among the most popular in the world for embedded applications.
Freescale Semiconductor (formerly of Motorola) - Freescale Semiconductor, designer of several embedded and SoC PowerPC based processors.
IBM Microelectronics - Microelectronics division of IBM, which is responsible for many POWER and PowerPC based designs, including many of the CPUs utilized in late video game consoles.
Intel Corp - Intel, a maker of several notable CPU lines, including IA-32 and IA-64. Also a producer of various peripheral chips for use with their CPUs.
Microchip Technology Inc. - Microchip, developers of the 8 and 16-bit short pipleine RISC and DSP microcontrollers.
MIPS Technologies - MIPS Technologies, developers of the MIPS architecture, a pioneer in RISC designs.
NEC Electronics - NEC Electronics, developers of the 78K0 8-bit Architecture, 78K0R 16-bit Architecture, and V850 32-bit Architecture.
Sun Microsystems - Sun Microsystems, developers of the SPARC architecture, a RISC design.
Texas Instruments - Texas Instruments semiconductor division. Designs and manufactures several types of low-power microcontrollers among their many other semiconductor products.
Transmeta - Transmeta Corporation. Creators of low-power x86 compatibles like Crusoe and Efficeon.
VIA Technologies - Taiwanese maker of low-power x86-compatible CPUs.
25 Microchips that shook the world - an article by the Institute of Electrical and Electronics Engineers

@@ 38 юл: / 38 юл: @@
 Күпселек үҙәк эшкәрткәс айланмалар һәм бик күп бер-бер артлы килеү мантиғы айланмалар табигате буйынса синхрон булып торалар. Ысынлыкта ә-ә, барлыҡ синхрон үҙәк эшкәрткәс айланмалар бер-бер артлы килеү мантиғы һәм комбинацион матайының ҡатнашыуын ҡулланалар. Шулай итеп, улар синхронизация сигналы тураһында ҡараштар нигеҙендә конструкциялаған һәм эшлиләр. Был такт сигналы булараҡ мәғлүм булған ғәҙәттә сигнал периодик турпаҡлы ел-дауыллы формаһын ала. Электр сигналдарының үҙәк эшкәрткәс йыйынманың схемаларҙың төрлө тармаҡтарында максималь ваҡытты уйлап эш итеүсән сығарып, конструкторҙар такт сигналы өсөн яраҡлы периодты һайлайҙар.
+==Һылтанмалар ==
+Microprocessor designers
+*[http://www.amd.com/ Advanced Micro Devices] - [[Advanced Micro Devices]], a designer of primarily [[x86]]-compatible personal computer CPUs.
+*[http://www.arm.com/ ARM Ltd] - [[ARM Ltd]], one of the few CPU designers that profits solely by licensing their designs rather than manufacturing them.  [[ARM architecture]] microprocessors are among the most popular in the world for embedded applications.
+*[http://www.freescale.com/ Freescale Semiconductor] (formerly of [[Motorola]]) - [[Freescale Semiconductor]], designer of several embedded and [[System-on-a-chip|SoC]] PowerPC based processors.
+*[http://www-03.ibm.com/chips/ IBM Microelectronics] - Microelectronics division of [[IBM]], which is responsible for many [[IBM POWER|POWER]] and [[PowerPC]] based designs, including many of the CPUs utilized in late [[video game console]]s.
+*[http://www.intel.com/ Intel Corp] - [[Intel]], a maker of several notable CPU lines, including [[IA-32]] and [[IA-64]].  Also a producer of various peripheral chips for use with their CPUs.
+*[http://www.microchip.com/ Microchip Technology Inc.] - [[Microchip Technology|Microchip]], developers of the 8 and 16-bit short pipleine [[RISC]] and [[Digital Signal Processor|DSP]] microcontrollers.
+*[http://www.mips.com/ MIPS Technologies] - [[MIPS Technologies]], developers of the [[MIPS architecture]], a pioneer in [[RISC]] designs.
+*[http://www.am.necel.com/ NEC Electronics] - [http://www.am.necel.com/ NEC Electronics], developers of the [http://www.am.necel.com/micro/product/all_8_general.html/ 78K0 8-bit Architecture], [http://www.am.necel.com/micro/product/all_16_general.html/ 78K0R 16-bit Architecture], and [http://www.am.necel.com/micro/product/all_32_general.html/ V850 32-bit Architecture].
+*[http://www.sun.com/ Sun Microsystems] - [[Sun Microsystems]], developers of the [[SPARC]] architecture, a RISC design.
+*[http://www.ti.com/home_p_allsc Texas Instruments] - [[Texas Instruments]] semiconductor division.  Designs and manufactures several types of low-power microcontrollers among their many other semiconductor products.
+*[http://www.transmeta.com/ Transmeta] - [[Transmeta]] Corporation. Creators of low-power x86 compatibles like [[Transmeta Crusoe|Crusoe]] and [[Efficeon]].
+*[http://www.viatech.com/ VIA Technologies] - Taiwanese maker of low-power x86-compatible CPUs.
+*[http://spectrum.ieee.org/25chips 25 Microchips that shook the world] - an article by the [[Institute of Electrical and Electronics Engineers]]
 [[Категория:Компьютер]]