Вани
| Вани | |
| груз. ვანი | |
| Нигеҙләү датаһы | 1981 |
|---|---|
 | |
| Рәсми атамаһы | ვანი |
| Рәсми тел | Грузин теле |
| Дәүләт |
 Грузия |
| Административ үҙәге | Ванский муниципалитет[d] |
| Административ-территориаль берәмек | Ванский муниципалитет[d] |
| Сәғәт бүлкәте | UTC+4:00[d] |
| Һыу ятҡылығы буйында урынлашҡан | Сулори[d] |
| Халыҡ һаны |
3744 кеше (5 ноябрь 2014)[1], 3402 кеше (2022)[1], 3466 кеше (17 ғинуар 1939)[1], 2691 кеше (15 ғинуар 1959)[1], 3779 кеше (15 ғинуар 1970)[1], 4060 кеше (17 ғинуар 1979)[1], 6576 кеше (12 ғинуар 1989)[1], 4641 кеше (17 ғинуар 2002)[1], 3723 кеше (2016)[1], 3675 кеше (2017)[1], 3623 кеше (2018)[1], 3558 кеше (2019)[1], 3512 кеше (2020)[1], 3478 кеше (2021)[1], 3374 кеше (2023)[2] |
| Диңгеҙ кимәленән бейеклек | 60 метр |
| Туғандаш ҡала | Фэллон[d], Ашкелон[d], Амвросиевка[d][3] һәм Проссер[d][4] |
| Мираҫ статусы | Объект из предварительного списка Всемирного наследия[d] |
| Почта индексы | 1900 |
| Рәсми сайт | vani.org.ge |
| Бөтә донъя мәҙәни мираҫы исемлегенә индереү критерийы | (ii)[d], (iii)[d] һәм (vi)[d] |
 | |
 Вани Викимилектә | |
Вани (груз. ვანი) — Грузияның көнбайыш өлөшөнөң Имеретия төбәгендәге ҡала, 1981 йылдан ҡала статусын ала. Самтредиа тимер юлы үҙәгенән 19 км алыҫлыҡта ята. . Халҡы — 3744 кеше (2014).[5]
Сәнәғәте[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ҡалала аҙыҡ-түлектең сәнәғәте үҫешкән. Тегеү фабрикаһы бар.
Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Беренсе тикшеренеүҙәр ҡаласыҡты антик дәүергә ҡайтарып ҡалдыра һәм уның мөһим әһәмиәтен билдәләй. Элек уның ҡала булып формалашыуына бөтә шарттар булған. Бер яҡтан ул ҡалҡыулыҡта урынлашҡан һәм баҫып алыуҙарҙан тәбиғи һаҡланған. Икенсе яҡтан уның күҙәтеүе аҫтында мөһим транзит артерияһы - шул ваҡытта суднолар йөрөй торған Риони йылғаһы булған. Унан Фазисҡа (Поти)йөктәр ташығандар, был юл менән Һиндостандан сауҙагәрҙәре лә файҙаланған. Һөҙөмтәлә Ванила бөтә ҡала билдәләре беҙҙең эраның тәүге мең йыллығында уҡ, йәғни 3000 йыл элек күҙәтелгән. Фараздар буйынса б.э. VIII быуаттан I быуатына тиклем ҡала ныҡ үҫешкән була. Б.э. тиклем I быуат уртаһында Вани ер йөҙөнән баллисталар менән утҡа тотоу һөҙөмтәһендә юҡҡа сыға, уның снарядтары күп һанда уның биләмәһендә табылған.
Мәҙәниәте[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ҡалала тыуған археологик музейы һәм театр бар. Археологик музейҙың күп өлөшөн б.э. тиклем VII‒III быуаттың артефакттары, шулай уҡ эллинистик дәүерҙең сәнғәт әҫәрҙәре ( бронза сатиралар, Нина һындары, амфоралар, емерелгән биналар ҡалдыҡтары) бар.
Ауыл эргәһендә боронғо ҡала ҡалдыҡтары (беҙҙең эраға тиклем V—I быуаттар) — оборона ҡоролмалары, мәҙәни комплекстар, бай ҡәберлектәр һ. б. Ҡаласыҡта күм керамик, алтын һәм бронза әйберҙәр, ҡорбан салыу урыны, ике башлы хайуандарҙың баштары табылған.
Курорт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Вани ҡалаһында Грузияның иң билдәле курорттарының береһе урынлашҡан. Ул үҙенең тау һауаһы менән генә түгел, шулай уҡ шифалы көкөрт һыуҙары менән билдәле.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 http://pop-stat.mashke.org/georgia-cities.htm
- ↑ https://www.geostat.ge/en/modules/categories/41/population
- ↑ https://web.archive.org/web/20120425235742/http://vani.org.ge/media/id/52
- ↑ http://washingtoncitycounty.govoffice3.com/vertical/sites/%7BCD2D9300-9629-4071-8A91-CB58DFEF924B%7D/uploads/The_Prosser_Vani_Connection.pdf
- ↑ მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2014). Дата обращения: 7 ნოემბერი, 2016.
Сығанаҡтар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
https://womanadvice.ru/vani_lc6742