Голиз һарайы
| Голиз һарайы | |
| нем. Gohliser Schlösschen | |
| Нигеҙләү датаһы | 1770 һәм 1755 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 Германия[1] |
| Административ-территориаль берәмек | Голис[d][1] |
| Архитектура стиле | рококо[d] |
| Мираҫ статусы | мәҙәниәт ҡомартҡыһы[d] |
| Адрес | Menckestraße 23 |
| Категория Викисклада для интерьера элемента | Category:Interior of Gohliser Schlösschen[d] |
 | |
 Голиз һарайы Викимилектә | |
Голиз һарайы (нем. Gohliser SchlösschenGohliser Schlösschen) — XVIII быуаттың икенсе яртыһында ҡасандыр Лейпциг ҡалаһында булған айырым йорт.
Тарихи очерк
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]1755—1756 йылдарҙа Лейпциг ҡала советнигы Иоганн Каспар Рихтер заказыф буйынса төҙөлгән һарайы (нем. Johann Caspar RichterCaspar Johann Richter, 1708—1770). Ҡаланан Голиз ауылына (хәҙер — ҡала сите) табан төньяҡ-көнбайышта, Рихтерҙәң ҡатыны Кристиана Регина Хетцерҙың (нем. Christiana Regina HetzerRegina Christiana Hetzer) ике крәҫтиән ихатаһында урынлаша. Проект авторлығы архитектор Фридрих Зельтендорфҡа яҙыла (нем. Friedrich SeltendorffFriedrich Seltendorff, 1700—1778).
Ете йыллыҡ һуғыш башланыуы һөҙөмтәһендә һарайҙың эске биҙәү эштәрен Кристиана Хетцерҙың яңы ире — Лейпциг университеты профессоры Иоганн Готтлоб Беме (нем. Johann Gottlob BöhmeBöhme Gottlob Johann, 1717—1780) тамамлап ҡуя. Шул уҡ ваҡытта ҙур Ҡунаҡ залын биҙәү билдәле рәссам Адам Фридрих Эзерға йөкмәтелә. 1780 йылдарҙы Голиз һарайы Лейпцигтың рухи тормошо үҙәгенең береһе була: унда, атап әйткәндә, нәшриәтсе Георг Иоахим Гешен һәм Кернер Готтфрид Христиан ҡунаҡ була, 1875 йылда Голизда булғанында Фридрих Шиллерҙың килеүе ихтимал.
1793 йылда Кристиана Регина Хетцерҙың вариҫтары бинаның архитектура комплексын һаҡлау шарты менән һарайҙы ҡала милкенә бирә. Әммә артабанғы йылдарҙа ҡала советы эске йыһаздарҙың һәм сәнғәт коллекцияһының күп өлөшөн һата; һарай китапханаһы ҡала китап тупланмаһы составына индерелә.
1813 йылда Лейпциг өсөн һуғыштарҙа бында юғары чинлы хәрбиҙәр, һуңынан хәрби госпиталь урынлаштырыла.
1832 йылда Голиз һарайы Альвенслебен фон дворяндар нәҫеленә һатыла, һуңынан бина Лейнциг сауҙагәре Кристоф Георг Конрад Ницшеға күсә.
1906 йылда һарай ҡабаттан ҡала милкенә әүерелә, 1934—1935 йылдарҙағы реставрация эштәренән һуң йәмәғәт һәм мәҙәни саралар өсөн «Мәҙәниәт йорто» булараҡ асыла. Икенсе донъя һуғышынан һәм авиаһөжүм эҙемтәләрен бөтөргәндән һуң, 1951—1985 йылдарҙа бында Бах архивы урынлаша (нем. Bach-Archiv LeipzigBach-Archiv Leipzig).
Германия берләшкәндән һуң бина 1990-1998 йылдарҙа капиталь ремонтлана һәм ҡаланың мәҙәниәт департаментына тапшырыла. Әммә 2003 йылда инде, аҡса экономиялау маҡсатында, һарай үҙенең ишектәрен яба.
2005 йылдың мартында Голиз һарайы 1991 йылда уҡ нигеҙләнгән Голиз һарайы дуҫтары кругына (нем. Der Freundeskreis „Gohliser Schlösschen” e.V.Der Freundeskreis «Schlösschen Gohliser» e.V), тапшырыла. Ул уны һаҡлауҙы һәм артабан мәҙәни маҡсатта файҙаланыуҙы үҙ өҫтөнә ала.
Хәҙерге заманда ҡулланыу
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Һарай, беренсе сиратта, төрлө концерт, тетар сығыштары урыны булып хеҙмәт итә, шулай уҡ ваҡытлыса күргәҙмәләр һәм никах тантаналары ла үтә. Бынан тыш, даими рәүештә туристик экскурсиялар үткәрелә. Һарайҙың бер өлөшөндә ресторан эшләй.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Martin Eberle: Schlösschen Gohliser. Regensburg, Schnell & 2000 Verlag Steiner.
- Sabine Hocquél-Schneider, u Alberto Schwarz. Brunhild Vollstädt: Gohliser zu Schlösschen Das Leipzig. ed. Freundeskreis Schlösschen Gohliser e vom.V, Leipzig Edition, 2000 Leipzig, ISBN 3-361-00511-6.
Шулай уҡ ҡарағыҙ
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ 1,0 1,1 archINFORM (нем.) — 1994.