Горыня, Дубыня һәм Усыня (рус фольклоры)

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Баһадир Усыня Горыныч.

Горыня, Дубыня һәм Усыня — рус халыҡ әкиәттәренең өс баһадиры, батыры[1].

Сығышы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Славян мифологияһында баһадирҙарҙың прототибы булып хтоник йән эйәләре тора. Улар һыуҙың, ерҙең, уттың емергес көстәрен кәүҙәләндерә[1]. Был стихиялы көстәр әкиәттәрҙә, ҡағиҙә булараҡ, төп геройға ҡамасаулай, ҡайһы берҙә ярҙам да итә.

Һуңғараҡ өс эпик батыр образы барлыҡҡа килә — Ильи Муромец, Добрыни Никитич, Алеша Попович.[1] Мифтарҙа ла, әкиәттәрҙә лә улар һәр ваҡыт өсәүләп эш итәләр.

Исемдәре һәм шөғөлдәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Горыня (башҡа варианттарҙа — Горыныч, Вертогор, Вернигора, Горник, Ровнигор — баһадир, Горокáт; поляктарҙа — Waligóra, словактарҙа — Kolovlad)[2][3][4]. Үҙенең көсө арҡаһында «сәтәкәй бармағы менән тауҙы һелкетә, тауҙарҙы аҡтара».

Дубыня (башҡа варианттарҙа — Дубынеч, Вертодуб, Вернидуб, Великодуб, Валидуб, Дубник, Дубник, Дубиня, Дугиня; словактарҙа Valibuk һәм чехтарҙа Lomidrevo; поляктарҙа — Wyrwidąb[5]) — ерҙе һәм ер аҫты («пекель») батшалығын кәүҙәләндергән урман гиганты.

Усыня (башҡа варианттарҙа — Усынеч, Усынка, Крутоус, Улыныч, Крутиус[6]; украиндарҙа — Крутивус, Вернивода) һыу көсөн кәүҙәләндерә. Ҡеүәтле яурындары менән йылғаны быуа ала, ә мыйыҡтары кисеү булып хеҙмәт итә: «бер мыйыҡ менән йылғаны быуа, һәм мыйыҡ буйлап, күперҙәге һымаҡ, йәйәүлеләр йөрөй, атлылар сабыша, ылауҙар йөрөй».

Әкиәттәрҙә улар үҫемлек (баһадир Ҡарағай , Покатигорошек (Покатигорошек)) йәки хайуандар (Баһадир Айыу (Медведко-богатырь)) донъяһы һыҙаттарына эйә булған төп герой менән бергә сығыш яһай.[1]

Йәнһүрәттәрҙә[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • «Валидуб» — 1952 йылда «Союзмультфильм» төшөрөлгән совет анимацион фильмы.
  • «Катигорошек» — «Киевнаучфильм» киностудияһы 1970 йылда төшөргән совет анимацион фильмы.
  • «Волшебный горох» — украин анимацион фильмы, 2008 йылда «Укранимафильм» студияһы сығарған.
  • «Приключения Котигорошка и его друзей[ук]» — 2014 йылда Укранимафильм сығарған украин минисериалы.
  • «Три богатыря. Ход конём» (2015), режиссёры Константин Феоктистов, Усыняны Михаил Сергеев уҡый. Йәнһүрәттәге пираттың исеме — Усыня.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Горыня, Дубыня и Усыня 2014 йыл 18 ғинуар архивланған. // Мифологический словарь/ Гл. ред. Е. М. Мелетинский. — М.:Советская энциклопедия, 1990. — 672 с.
  2. ↑ Лызлова А. С. Представления о пути в иное царство и преодолении границы между мирами в севернорусских волшебных сказках о похищении женщины 2018 йыл 2 июль архивланған. — С. 151
  3. ↑ Waligóra i Wyrwidąb. Дата обращения: 1 август 2018. Архивировано 2 август 2018 года. 2018 йыл 2 август архивланған.
  4. ↑ Соборная И. С., Ворожбитова А. А. Этнокультурные особенности русских, польских и немецких сказок: лингвориторический аспект : монография — 2005 — С. 78
  5. ↑ Waligóra i Wyrwidąb. Дата обращения: 1 август 2018. Архивировано 2 август 2018 года. 2018 йыл 2 август архивланған.
  6. ↑ Вагурина, 1998, с. 201

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Славянская Мифология. Словарь-справочник / Сост. Л. М. Вагурина. — М.: Линор & Совершенство, 1998. — 318 с.
  • Вернигора 2019 йыл 24 июль архивланған. // Исторический словарь
  • Верни-Вода и Верни-Гора // Древнерусский словарик. Славянская мифология
  • Дубыня // Российский гуманитарный энциклопедический словарь
  • Усыня // Российский гуманитарный энциклопедический словарь

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Горыня,_Дубыня_һәм_Усыня_(рус_фольклоры)&oldid=1231375» битенән алынған