Жученковтар йорто
| Жученковтар йорто | |
 | |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмек | Старочеркасская станицаһы |
| Входит в состав списка памятников культурного наследия | список объектов культурного наследия: Старочеркасская[d] |
| Мираҫ статусы | объект культурного наследия России федерального значения[d][1] |
| Указания, как добраться | Советская улица, 31 |
 | |
Жученков йорт — . Старочеркасская станицаһыда боронғо йорт, XVIII быуат торлаҡ архитектураһы ҡомартҡыһы. Йорт-ҡәлғә. Тәҙрәләрендә тимер рәшәткәләр ҡуйылған, беренсе ҡатында тәҙрәләр күләме буйынса бәләкәйерәк. Йорт эсендә төҫлө кафелдәр менән һалынған голланд мейесе булған. Мейес бөгөнгө көнгә тиклем һаҡланмаған.
Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Жученковтарҙың беренсе вәкиле Петр Ефимович Жученков нуғай кенәздәренән ер участкаһы менән йорт һатып ала, был урында, риүәйәт буйынса, Черкасск ҡалаһына нигеҙ һалына. Дон тарихсы Е. Савельев[2] "Старочеркасская станицаһы казагы Петр Ефимович Жученковтың 1517 йылда Черкасск станында бер татар кенәзенән ҡәлғә һатып алыуы тураһында татар һәм рус телендәге акты булған" тип яҙа.
Һуңынан йорт Прибылянская станицаһынан бай казактар нәҫеле Степан һәм Федор Жученковтарға ҡарай.
1671 йылда Степан Разинды Мәскәүгә ебәрер алдынан ябылып ҡуйыуы менән йорт билдәле. XIX быуатта йорттоң хужаһы Петр Жученков була.
Үткән быуатта был йортта ҡала полицияһы урынлаша. Революцияға тиклем бында станица Советы булған. Әлеге көндә йортта Старочеркасская станицаһы музей-ҡурсаулығының бер экспозицияһы урынлаша.
Архитектураһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Йорт XVIII быуаттағы казак торлаҡ йортоноң архитектураһы өлгөһө булып тора. Үҙенең йәшәйешендә күп тапҡырҙар яңыртып төҙөлә. Әлеге ваҡытта ул дүрт яҡлы ҡыйыҡлы һәм подвал менән ике ҡатлы таш бинанан ғибәрәт. Йорт бейек фундаментта ҡоролған. Әгәр яҙ көндәре Дон ярҙарынан сыҡһа, кешеләр икенсе ҡатта йәшәгән, ишек яндауырҙарына кәмәләрҙе бәйләп ҡуйған.
Йорт тыштан ҡәлғәне хәтерләтә. Тәҙрәләренә сөгөн рәшәткәләр ҡуйылған, беренсе ҡатта тәҙрәләре эскә ҡарай ҡырынайтылған. Стеналары ҡалын булған, йорт ихатаһында хужалыҡ ҡаралтылары урынлашҡан. Йорт кирбес һәм таш менән һалынған көмбәҙле ауыр түшәмдәр менән, тәҙрәләрҙә ауыр тимер рәшәткәләр ҡуйылған. Инеү урынында ағас балкон кирбес колонналарға таянған. XX быуатҡа йорт үҙенең архитектура йыһаздарын мәскәү бароккоһында һаҡлап ҡалған.
Йортта традицион көнкүреш предметтары һаҡланып ҡалған. Бындай йорттар Черкасскта 28 иҫәпләнә.
Тыштан йорт ҡойма менән уратып алынған һәм ғәскәри старшиналарға һөжүм итеүселәрҙән һаҡланыу сараһы булып хеҙмәт иткән. Ҡайһы саҡта ундай һаҡлауҙар ышанысһыҙ булған: бындай йорт-ҡәлғәнең береһенән 1708 йылда казак старшиналарын ғәскәри атаман Кондратий Булавин ҡыуып сығарған.