Йәрмөхәмәт (Туймазы районы) битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Башҡа мәғәнәләре|Йәрмөхәмәт}}
{{НП-Россия
 | статус                   = ауыл
 | русское название         = Ермухаметово
 | оригинальное название    = {{lang-ba|Йәрмөхәмәт}}
 | герб                     = 
 | флаг                     = 
 | lat_deg                  = 54 |lat_min = 35 |lat_sec = 2
 | lon_deg                  = 54 |lon_min = 10 |lon_sec = 28
 | CoordScale               = 
 | регион                   = Башҡортостан
 | регион в таблице         = Башҡортостан
 | вид района               = 
 | район                    = Туймазы районы{{!}}Туймазы
 | район в таблице          = 
 | вид поселения            = ауыл Советы
 | поселение                = Ҡандра ауыл Советы (Туймазы районы){{!}}Ҡандра 
 | поселение в таблице      = 
 | внутреннее деление       = 
 | глава                    = 
 | дата основания           = 
 | первое упоминание        = 
 | прежние имена            = 
 | статус с                 = 
 | площадь                  = 
 | высота центра НП         = 
 | население                = {{ Население | Ермухаметово | тс }}
 | год переписи             = {{ Население | Ермухаметово | г }}
 | плотность                = 
 | агломерация              = 
 | национальный состав      = башҡорттар
 | конфессиональный состав  = мосолмандар
 | этнохороним              = 
 | почтовый индекс          = 452765
 | почтовые индексы         = 
 | телефонный код           = 
 | цифровой идентификатор   = 80251827002
 | категория в Commons      = 
 | сайт                     = 
}}

'''Йәрмөхәмәт''' ({{lang-ru|Ермухаметово}}) — [[Башҡортостан Республикаһы]]ның [[Туймазы районы]]ндағы ауыл. [[2010 йыл]]дың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 651 кеше<ref>{{2010. Башҡортостан ауылдары}}</ref>. [[Ҡандра ауыл Советы (Туймазы районы)|Ҡандра ауыл Советы]] составына инә.
Почта индексы — 452765, [[ОКАТО|ОКАТО коды]] — 80251827002.

== Тарихы ==
Йәрмөхәмәт ауылына 1738 йылдың 14 июлендәге «[[Ҡармасан]] йылғаһы буйында һәм башҡа төбәктәрҙә йәшәү өсөн» ҡанлылар тарафынан ҡабул ителгән [[Йылан]] улусы Ҡасай ауылы башҡорттары нигеҙ һала. Уны төҙөүҙә [[Троицк өйәҙе]] [[Әйле]] улусының элекке аҫабалары йыландар менән бергә ҡатнаша. Аҫабалар ауыл халҡының күпселек өлөшөн тәшкил итә. Беренсе күскенсе хөрмәтенә аталған.

1795 йылда 31 ихатала 245 кеше, 1834 йылда 43 ихатала 499 кеше, 1859 йылда 102 ихатала 787 башҡорт, 1870 йылда 143 ихатала 891 башҡорт, 1895 йылда 217 ихатала 1257 кеше, 1905 йылда 243 ихатала 1480 кеше һәм 1920 йылда 349 ихатала 1574 кеше йәшәгән. Игенселек, малсылыҡ менән шөғөлләнгәндәр. 2 мәсет, мәктәп, 3 һыу тирмәне булған. 1906 йылда 2 мәсет, 2 тирмән, бакаля кибте, мөгәзәй теркәлгән.

1895—1905 йылдарҙа сығанаҡтарҙа милли билдә юҡ, 1920 йылда бөтә халыҡ — типтәр. Әммә бында ла алдағы ауыл тураһында әйтелгән күренеш күҙәтелә. Эш шунда: [[XVIII быуат]]тың 30-сы йылдарында ҡанлыларҙың керҙәштәре булып киткән башҡорттар буласаҡ Троицк өйәҙенең Әйле улусынан сыҡҡан башҡорттар. Шулай итеп, Йәрмөхәмәт ауылы халҡы — элекке аҫаба-әйлеләр.

1838 йылда [[1812 йылғы Ватан һуғышы]] ветераны, 1777 йылда тыуған, 11-се башҡорт полкы составында һуғышҡан зауряд-есаул Йосопов Иманғол  Илек улы тере була. Уның улдары Абдулгәрәй (17 йәш), Арыҫлангәрәй (5), Сәйетгәрей (4), Яҡуп (1).

1843 йылда 499 башҡорт 472 бот ужым һәм 2328 бот яҙғы иген сәсә<ref>{{ИСДБ|страница=257}}</ref>.

== Хәҙерге осор ==
Ауылда башҡорттар йәшәй. Халыҡ «Йәрмөхәмәт» ауыл хужалығы предприятиеһында эшләй. Икмәкхана, урта мәктәп, балалар баҡсаһы, фельдшер-акушерлыҡ пункты, мәҫәниәт йорто, китапхана, мәсет бар.

== Халыҡ һаны ==
'''Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)'''
{| class="wikitable " style="text-align:center"
| style="background:#f0f0f0;"|'''Иҫәп алыу йылы һәм көнө'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Бөтә халыҡ'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ир-егеттәр'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ҡатын-ҡыҙҙар'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ир-егеттәр өлөшө (%)'''
| style="background:#f0f0f0;"|'''Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)'''
|-
| 1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)||||||||||
|-
| 1920 йыл 26 август||1574||||||||
|-
| 1926 йыл 17 декабрь||||||||||
|-
| 1939 йыл 17 ғинуар||1431||||||||
|-
| 1959 йыл 15 ғинуар||943||||||||
|-
| 1970 йыл 15 ғинуар||||||||||
|-
| 1979 йыл 17 ғинуар||||||||||
|-
| 1989 йыл 12 ғинуар||764||||||||
|-
| 2002 йыл 9 октябрь||709||||||||
|-
| 2010 йыл 14 октябрь||651||328||323||50,4||49,6
|-
|}
{{Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар}}
; Милли состав
[[Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002)]] мәғлүмәте буйынса — күпселек милләт [[башҡорттар]] (79 %)<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochni.. Excel форматында ҡушымта]{{Недоступная ссылка|date=September 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{ref-ru}}</ref>.

== Географик урыны ==
Оло Нөгөш йылғаһы ([[Өҫән]] йылғаһы бассйны) буйында урынлашҡан.

Алыҫлығы:<ref name = "ATU">{{АТУ РБ}}</ref>
* Район үҙәгенә тиклем ([[Туймазы]]): 40 км
* Ауыл Советы үҙәгенә тиклем ([[Ҡандра-Ҡотой]]): 12 км
* Яҡындағы тимер юл станцияһы (Ҡандра): 7 км

== Билдәле шәхестәре ==
* [[Иманғол Йосопов]] (1780—?) — хәрби эшмәкәр. 1812 йылғы Ватан һуғышында һәм 1813—1814 йылдарҙағы Рус армияһының сит илгә походтарында ҡатнашыусы.
* [[Дауытов Əкрəм Сөнəғəт улы]] (17.11.1914—9.01.1986), үҙешмәкәр композитор, йыр текстары авторы, уҡытыусы. [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нда ҡатнашыусы. Батальон командиры, гвардия майоры. [[Башҡорт АССР‑ы]]ның атҡаҙанған мəҙəниəт хеҙмәткәре (1964). 1‑се (1985) һәм 2‑се (1943) дәрәжә Ватан һуғышы һәм [[Ҡыҙыл Йондоҙ ордены|Ҡыҙыл Йондоҙ]] (1944) ордендары кавалеры. Төрлө ижади конкурс һәм бәйгеләр лауреаты.
* [[Савко Зөлфирә Хәмит ҡыҙы]] (15.01.1947), хеҙмәт ветераны, [[китап]]ханасы. 1974—2008 йылдарҙа [[Дуҫлыҡ (Туймазы районы)|Дуҫлыҡ]] ауыл китапханаһы мөдире. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1993)<ref>[http://www.tuimazimcb.ru/index.php?option=com_k2&view=item&id=17295 Межпоселенческая центральная библиотека муниципального района Туймазинский район. Официальный сайт. Савко Зульфира Хамитовна]{{ref-ru}}{{V|12|01|2022}}</ref>.
* [[Әбүбәкеров Әкрәм Әғзәм улы]] ({{lang-ru|Абубакиров Акрам Агзамович}}) ([[1910]]—[[1943]]) — [[112-се Башҡорт кавалерия дивизияһы]]нда повозочный (арбасы) булып хеҙмәт итә. Гвардия ҡыҙылармеецы. [[Өфө губернаһы]] [[Бәләбәй өйәҙе]] (хәҙер — [[Башҡортостан Республикаһы]] [[Туймазы районы]]) Йәрмөхәмәт ауылында крәҫтиән ғаиләһендә тыуған.
* [[Ҡотдосов Наил Яҡуп улы]] ([[19 октябрь]] [[1941 йыл]] — [[7 июнь]] [[1995 йыл]]) — ғалим-зоотехник, яҙыусы һәм журналист, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1964 йылдан КПСС, 1978 йылдан [[СССР Яҙыусылар союзы]] ағзаһы. Ауыл хужалығы фәндәре докторы (1993). [[Халыҡтар Дуҫлығы ордены]] кавалеры (1980).
 

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Әҙәбиәт ==
* Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7.{{ref-ru}}
* [https://e.mail.ru/attachment/14060986080000000551/0;1 Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.]

== Һылтанмалар ==
* {{БЭ|83336}}{{V|12|01|2022}}
* {{НПБ|111188|Ермухаметово|автор= }}
* [http://ufagen.ru/places/tuymazy/ermuhametovo.html Ермухаметово на портале «Генеалогия и Архивы»]
* {{ИСДБ|страница=257}}
* {{YouTube|XT5WAjNPihU|История одного села. Ермухаметово. Туймазинский район|logo=1}}
{{Навигация1
|Портал       = Башҡортостан ауылдары
|Викисловарь  = 
|Викиучебник  = 
|Викицитатник = 
|Викитека     = Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.)
|Викивиды     = 
|Викиновости  = 
|Викисклад    = 
|Метавики     = 
|Проект       = Башҡортостан ауылдары
}}

{{Туймазы районы ауылдары}}

[[Категория:Туймазы районы ауылдары]]