Костомукша ҡурсаулығы
| Костомукша ҡурсаулығы | |
| Нигеҙләү датаһы | 14 декабрь 1983 |
|---|---|
 | |
| Категория защищённых зон МСОП | категория МСОП Ia: строгий природный резерват[d] |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
| Административ-территориаль берәмек | Карелия |
| Урын | Карелия |
| Штаб-фатирҙың урынлашыуы | Костомукша[d], Карелия, Рәсәй |
| Майҙан | 49 200 гектар |
| Электронная почта | kost.zap@mail.ru |
| Рәсми сайт | kostzap.ru |
| Әһәмиәтле урын | Костомукша[d] |
 | |
 Костомукша ҡурсаулығы Викимилектә | |
«Костомукша» дәүләт тәбиғәт ҡурсаулығы — Карелия Республикаһының Муезерский һәм Калевальский райондары сиктәрендә урынлашҡан ҡурсаулыҡ.
Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Костомукша дәүләт тәбиғәт ҡурсаулығы 1983 йылдың 14 декабрендә ойошторола[1]. Ҡурсаулыҡ төбәк комплекстың бер өлөшө булараҡ проектлана, һәм уның маҡсатына башта тиҙ үҫешкән Костомукша тау-байыҡтырыу комбинаты сәнәғәт эшмәкәрлегенең кире эҙемтәләрен нейтралләштереү инә.
Уның дөйөм майҙаны 49 200 гектар. Был Рәсәйҙең транссикле биш ҡурсаулыҡтың береһе булып тора: 1990 йылда рәсәй-фин ҡурсаулығы «Дуҫлыҡ» ойошторола, беҙҙең яҡтан ул Костомукша тип күрһәтелә, ә фин яғынан — изоляцияланған биш тәбиғәт һаҡлау зонаһы[2]
Географик мәғлүмәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Был территория уртаса бүлкәттең атлантик-арктик климат өлкәһендә урынлашҡан. Уртаса йыллыҡ температура 0,5 һауа°С. Һалҡындарһыҙ осорҙоң оҙонлоғо 183 көн тәшкил итә.
Ҡурсаулыҡ биләмәһе башлыса төньяҡ тайга урмандары менән ҡапланған. Күлдәр һәм ағын һыу ятҡылыҡтары күп, һаҙлы участкалар бар[3].
Флора һәм фаунаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ҡурсаулыҡ биләмәһендә 182 төр ҡош теркәлгән. Яҡынса 300-350 төр көпшәле үҫемлек осрай. Ҡурсаулыҡ фаунаһында 26 төр һөтимәрҙәр бар. 2 төр тереклек бар. Ҡурсаулыҡ территорияһында даими йәшәүсе 16 балыҡ төрө теркәлгән.
Ҡоштар фаунаһы төбәктең тайга урмандары өсөн ғәҙәти: сел, һуйыр, тейен, һыуһар урман, һоро айыу, мышы — уның хас вәкилдәре. Айырым иғтибар менән төньяҡ боланының урман формаһы популяцияһы файҙалана, ул Карелияның был районында ғына — ҡурсаулыҡта һәм унан көньяҡта һаҡланған. Ул миҙгелле күсеүҙәр ваҡытында дәүләт сиге аша үтә; совет һәм фин ғалимдары уны берлектәге программа буйынса өйрәнә. Ихтиофауна төбәк өсөн типик; ҡурсаулыҡ йылғалары буйлап ныҡ һаҡлауҙы талап иткән көнбайыш һөмбашы ыуылдырыҡ сәсә[3].
Фәнни йүнәлеш[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Карелия территорияһында төньяҡ тайга зонаһы аҫты тәбиғәт комплексында процестарҙың тәбиғи барышын, тау-байыҡтырыу комбинаты производство эшмәкәрлегенең ҡурсаулыҡ биогеоценозына йоғонтоһон өйрәнеү, ҡурсаулыҡ экосистемаларын тергеҙеү һәм һаҡлау ысулдарын эшләү[3].