Луга (йылға)
| Луга | |
 | |
| Ҡайҙа ҡоя | Луга ҡултығы |
|---|---|
| Ҡушылдыҡ | Оредеж[d], Вруда[d], Саба[d], Долгая[d], Ящера[d], Лемовжа[d], Азика[d], Вагуй[d], Верца[d], Вревка[d], Губенка[d], Кемка[d], Кленка[d], Касколовка[d], Лубенка[d], Лыченка[d], Мертвица[d], Нотика[d], Обнова[d], Орьевка[d], Островенка[d], Пеледа[d], Переволока[d], Рыбинка[d], Славянка[d], Солка[d], Солка[d], Хревица[d], Тресна[d], Удрайка[d], Каменка[d], Бежанка[d], Чёрная[d] һәм Ранница[d] |
| Һыу сығымы | 93 м³/с |
| Бассейн майҙаны | 13 200 км² |
| Донъя ҡитғаһы | Европа |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
| Административ-территориаль берәмек | Ленинград өлкәһе һәм Новгород өлкәһе |
| Оҙонлоҡ | 353 km |
 | |
| Бассейн категорияһы | Категория:Бассейн Луги[d] |
 | |
 Луга Викимилектә | |
Луга (водск. Laugaz, jõtši Laukaa) [1] — Рәсәйҙең Ленинград һәм Новгород өлкәләрендәге йылға. Йылға оҙонлоғо — 353 км, һыу йыйыу бассейны майҙаны — 200 км²[2].
Исеме
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Исеме эст. laugas «уйым, һаҙлыҡ, соҡор», йәки фин. laukea, эст. lauk, laug «һай урын» һүҙҙәре менән бәйле[3].
Ағымы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Башланғысын Новгород өлкәһендәге Тесов һаҙлыҡтарынан ала, Выбья тип аталған төп һәм төньяҡ ике ҡылымыҡлы Фин ҡултығының Луга моронона ҡоя. Ташҡын мәлендә Луга һыуҙары Россони ҡылымығы буйлап Нарва йылғаһы тамағына сығарыла.
Үҙәне ҡомло, һикәлтәле участкаларында ҡырсынлы-ташлы, эзбизле плиталар осрай[4]. Туғайҙары өҙөк-һурыҡ, урыны менән ҡултыҡтар һәм иҫке үҙәндәр менән йырғыланған.
Боҙ ҡатламдары ҡалҡыулыҡтары һәм теҙмәләр киҫелешендә Саба һәм Кингисепп тупһаларын барлыҡҡа килтерә.
Ҡушылдыҡтары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Черная (уң, Новгород өлкәһе янында Батецкий районының Мойка ауылы тамағынан 319 км алыҫтараҡ ҡоя)
- Кленка (һул, тамағынан 303 км алыҫлыҡта)
- Тресна (уң, тамағынан 300 км алыҫлыҡта)
- Удрайка (уң, тамағынан 243 км алыҫлыҡта)
- Вревка (һул, тамағынан 225 км алыҫлыҡта)
- Переволока (уң, тамағынан 204 км алыҫлыҡта)
- Оредеж (уң, тамағынан 191 км алыҫлыҡта)
- Рыбинка (һул, тамағынан 186 км алыҫлыҡта)
- Островенка (һул, тамағынан 178 км алыҫлыҡта)
- Каменка (һул, тамағынан 177,5 км алыҫлыҡта)
.jpg)
- Ящера (уң, тамағынан 177 км алыҫлыҡта)
- Кемка (уң, тамағынан 168 км алыҫлыҡта)
- Губенка (һул, тамағынан 163 км алыҫлыҡта)
- Лемовжа (уң, тамағынан 128 км алыҫлыҡта)
- Обнова (һул, тамағынан 121 км алыҫлыҡта)
- Саба (һул, тамағынан 109 км алыҫлыҡта)
- Пеледа (уң, тамағынан 106 км алыҫлыҡта)
- Вруда (уң, тамағынан 105 км алыҫлыҡта)
- Лыченка (һул, тамағынан 101 км алыҫлыҡта)
- Долгая (һул, тамағынан 93 км алыҫлыҡта)
- Верца (һул, тамағынан 91 км алыҫлыҡта)
- Лубенка (уң, тамағынан 91 км алыҫлыҡта)
- Хревица (уң, тамағынан 89 км алыҫлыҡта)
- Азика (уң, тамағынан 77 км алыҫлыҡта)
- Славянка (һул, тамағынан 72 км алыҫлыҡта)
- Вагуй (уң)
- Касколовка (уң, тамағынан 57 км алыҫлыҡта)
- Солка (уң, тамағынан 44 км алыҫлыҡта)
- Солка (уң, тамағынан 56 км алыҫлыҡта)
- Нотика (һул, тамағынан 39 км алыҫлыҡта)
- Орьевка (һул, 38,5 тамағынан км алыҫлыҡта)
- Мертвица (һул, тамағынан 18 км алыҫлыҡта)
Гидрологияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Туҡланыуы ҡатнаш, ҡар һыуҙары өҫтөнлөк ала. Уртаса сығымы тамағынан 93 км алыҫлыҡта 60 м³/сек. Декабрь башында туңа, апрель башында әрселә. (Үрге ағымда ҡар менән ҡапланыуҙың уртаса срогы: 21 декабрь — 25 декабрь, түбәнге ағымында: 21 ноябрь — 30 ноябрь. Үрге ағымда уртаса боҙ китеү срогы: 1 апрель — 10 апрель, түбәнге ағымында: 11 апрель — 20 апрель).
Иҡтисади әһәмиәте
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Суднолар йөрөшө: тупһалар менән бүленгән айырым участкаларҙа суднолар йөрөй (173 км). Суднолар йөрөшөнөң габариты һәм суднолар йөрөшө навигация хәле 1990 йылдан эшләмәй[5].
Һыу менән тәьмин итеү: Луга йылғаһы буйында Луга, Кингисепп, шулай уҡ төҙөлөп ятҡан Усть-Луга порты урынлашҡан.
Электр энергетикаһы: йылғала кесе Кингисепп ГЭС-ы консервацияланған хәлдә урынлашҡан.
Луга аша кисеүе
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Инешенән алып Лугаға тиклем
- Вольная Горка һәм Велегощи араһында юл буйлап автомобиль күпере,
- Вольное Загорье ауыл янында автомобиль күпере,
- Жестяная Горка ауылы янында Р47 юлында автомобиль күпере,
- Новгород — Луга йүнәлешендә Мойка — Люболяды аралығында тимер юлы күпере,
- Воронино һәм Погост-Сябле ауылдары араһында күперҙәр.
- Подборовье ауылына Воронино — Теребони юлынан автомобиль күпере.
- Теребонги һәм Ожогин Волочок араһында юл буйлап автомобиль күпере,
- Оттурица һәм Косицкое ауылдары араһында автомобиль күпере
- Батецкая — Передольский аралығында тимер юлы күпере
- Батецкий ҡасабаһы һәм Торошковичи ауылы араһында юл буйлап автомобиль күпере,
- Новгород — Луга йүнәлешендә Батецкая — Луга аралығындағы тимер юлы күпере,
Луга:
- автомобилдәр йөрөй торған дүрт һыҙатлы тимер-бетон күпер
- Йәйәүлеләр күпере,
- Автомобилдәр йөрөй торған ике һыҙатлы күпер,
- Автомобиль күпере,
Луга — Кингисепп:
- Луга һәм Толмачево араһында М20 юлы буйлап автомобиль күпере,
- Октябрь тимер юлының Луга йүнәлешендә Партизан платформаһы — Толмачево аралығында тимер юлы күпере,
- Оло Саба ауылы эргәһендә Р39 юлы буйлап Липа ауылы яғына ҡарай автомобилдәр йөрөй торған ике һыҙатлы өс тороҡло күпер,
- Ивановское һәм Загорье араһында Р42 юлы буйлап автомобилдәр йөрөй торған ике һыҙатлы дүрт тороҡло күпер
- Веймарн — Сланцы йүнәлешендә Кленн — Криуши аралығында өс тороҡло метал тимер юлы күпере
Кингисепп:
- Быуа,
- Алты тороҡло ике юллы тимер юлы күпере, уртансы терәге йылға уртаһында утрауҙа урынлашҡан. Иваногородҡа йүнәлештә Сала станцияһына тимер юлы.
- Иваногород йүнәлешендә Новопятницкое яғына Р60 юлы буйлап автомобилдәр йөрөй торған ике һыҙатлы өс тороҡло күпер,
Кингисепп — Усть-Луга:
- А180 юлына уң ярҙа сиселеше менән автомобилдәр йөрөй торған дүрт һыҙатлы күпер,
- Преображенка ауылы районында һаҡланмаған тимер юлы күпере таяуҙары,
Усть-Луга:
- Пятипролетный двухполосный автомобиль күпере, ул өс терәккә — металл ферма, юлдар урынлашҡан Санкт-Петербург — сосновый бор — рәсәйҙәге йылға.
Һыу реестры мәғлүмәттәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Рәсәй дәүләт һыу реестры мәғлүмәттәре буйынса Балтик бассейны округына ҡарай, һыу хужалығы участкаһы — Луга. Нарва янында урынлашҡан бәләкәй йылға бассейны (бассейндарҙың Рәсәй өлөшө)[2].
Һыу ресурстарының федераль агентлығы әҙерләгән РФ территорияһын һыу хужалығы районының геомәғлүмәт системаһы мәғлүмәттәре буйынса. Дәүләт һыу реестрында һыу объектының коды — 01030000512102000025583[2].
Экологияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]2007 йылда Луга һыуҙары бысраҡ тип характерлана (УКИЗВ — 2,72), был сифаттың 3-сө класс сифатына тап килә («а» разряды). Иҫәпкә алынған 17 күрһәткестең 9 буйнса нормативтарҙың артып китеүе биләдәләнгән. 2006 йылда һыу шулай уҡ бысраҡ тип характерлана (УКИЗВ — 2,97)[6].
Шулай уҡ ҡарағыҙ
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Лужский оборона рубежын
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Eesti Keele Instituudi kohanimeandmebaas.www.eki.ee.Дата обращения 1 апреля 2019.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «ЛУГА» — информация об объекте в Государственном водном реестре
- ↑ Васильев В. Л. Названия на -га в обратном словаре гидронимии Русского Северо-Запада. onomastics.ru. Дата обращения: 1 апрель 2019. // Вопросы ономастики. 2011. № 1 (10). С. 9.
- ↑ Прогулка по Лужскому району. Дата обращения: 1 апрель 2019.
- ↑ Внутренние водные пути. Дата обращения: 20 февраль 2015. Архивировано 18 декабрь 2014 года. 2014 йыл 18 декабрь архивланған.
- ↑ 2.1. Водные ресурсы рек и их качество 2.1.2.2. Трансграничное загрязнение поверхностных вод (недоступная ссылка). Министр природных ресурсов. Дата обращения 10 августа 2011. Архивировано 10 августа 2011 года.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Луга (река) // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- Луга // Словарь современных географических названий / Рус. геогр. о-во. Моск. центр; Под общ. ред. акад. В. М. Котлякова. Институт географии РАН. — Екатеринбург: У-Фактория, 2006.
- Необходимо задать параметр
url=в шаблоне {{cite web}}. [ «Туристская водная энциклопедия»].