Мацхваришиҙа Ҡотҡарыусы Ғайса сиркәүе
| Мацхваришиҙа Ҡотҡарыусы Ғайса сиркәүе | |
 | |
| Дәүләт |
 Грузия |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмек | Местийский муниципалитет[d] |
| Мираҫ статусы | Культурные памятники национального значения Грузии[d] |
 | |
 Мацхваришиҙа Ҡотҡарыусы Ғайса сиркәүе Викимилектә | |
Мацхваришиҙа Ҡотҡарыусы Ғайса сиркәүе йәки Мацхвари сиркәүе (груз. მაცხვარიშის მაცხოვრის ეკლესია ), урта быуат православ сиркәүе Самегрело-Земо төбәгендә хәҙер Местиа муниципалитетының өлөшө булған Сванетияның төньяҡ-көнбайышында урынлашҡан. Был ябай сиркәү 1140 йылда Микаэл Маглакелидзе тарафынан фрескалар менән биҙәлгән. Сиркәү Грузияның милли әһәмиәттәге мәҙәни ҡомартҡы исемлегенә индерелгән[1]
Урынлашыуы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ҡотҡарыусы сиркәүе Мацхвариши ауылы өҫтөндәге уба түбәһендә, диңгеҙ кимәленән 1360 м бейеклектә тора. Сванетияның был өлөшө XIX быуатта ирекле Сванетия булараҡ билдәле. Сиркәүҙә Византия һәм грузин әйберҙәренең коллекцияһы урынлашҡан, уларҙы ғалим Эквтиме Такаишвили 1910 йылда Сванетияға сәйәхәте ваҡытында каталогҡа индергән.[2]
Тасуирламаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Мацхвари сиркәүе яҡшы эшкәртелгән эзбизташ блоктарҙан төҙөлгән. Сиркәү эсендә иркен залы буй диуарҙар менән бүленгән, көмбәҙе бер аркаға таянған. Сиркәү дүрт тәҙрә менән яҡтыртыла, бер тәҙрә изге урында, икенсеһе көнбайыш яҡта, ҡалған ике тәҙрәһе көньяҡ диуарҙа урынлашҡан. Сиркәүгә өс инеү урыны бар, көньяҡ һәм төньяҡ ишеге тура мөйөшлө формала һәм эске аркалы ҡарындыҡ барабан менән тамамланған. Аркалы нишалар изге урындың тәҙрәһен уратып ала. Тышҡы диуарҙары шыма, ҡасандыр һыланған, көньяҡ фасадта фрескаларҙың ҡалдыҡтары бар. Көньяҡ ҡапҡаһы X-XI быуаттарҙың декоратив ағас эштәре әйбере[3]
Фрескалары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Сиркәү интерьеры тулыһынса фрескалар менән биҙәлгән, әммә улар ныҡ зыян күргән. Изге урындан түбәнерәк апостолдарҙың төркөмө һүрәтләнгән, неф диуары өс яҙыуҙан торған христология циклынан тора. Традицион сюжеттарҙан тыш, сиркәүҙә ҡыҙыҡлы ҡабатланмаҫ фресканы күрергә мөмкин, унда Давид Төҙөүсенең улы Деметре I батшаның тәхеткә ултырыу тантанаһы һүрәтләнгән. Был фреска сәнғәтендә Деметре I һәм Дамиандың беҙҙең көндәргә тиклем килеп еткән берҙән-бер һүрәте[4].
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ «List of Immovable Cultural Monuments» (en georgiano). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. Consultado el 25 de agosto de 2019.
- ↑ Taqaishvili, Ekvtime (1937). Archaeological expedition to Lechkhumi and Svaneti (en georgiano). Paris. pp. 349-361.
- ↑ «სოფ. მაცხვარიშის მაცხოვრის ეკლესია» [Matskhvarishi church of the Savior]. კულტურული მემკვიდრეობის გის პორტალი [GIS portal of cultural heritage] (en georgiano). Archivado desde el original el 25 de agosto de 2019. Consultado el 25 de agosto de 2019.
- ↑ Eastmond, Antony (1998). Royal imagery in medieval Georgia. Pennsylvania State University Press. pp. 81-82. ISBN 0271016280.