Пётр I ике һумы (1718)
| Пётр I ике һумы | |
.png) |
Пётрҙың I ике һумы (1718) — 1718 йылда ике һум номинал ҡиммәте менән һуғылған алтын тәңкә.
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Софья Алексеевна ҡолатылғас, Пётр I-гә ҡаҡшаған финанс системаһын нығытыу һәм халыҡтың аҡсаға ышанысын арттырыу маҡсаты тора. Батша Алексей Михайловичтың баҡыр аҡса индерергә тырышыуы Баҡыр сыуалышы менән тамамлана.
1697—1698 йылдарҙа Пётр I Европаға ҡылған сәйәхәте Рәсәйҙең аҡса сәйәсәтенә ҙур йоғонто яһай. Унда ул аҡса һуғыу йортона инеү мөмкинлеген ала, Монетный дворҙың күҙәтеүсеһе Исаак Ньютон менән осраша. Пётр I ваҡ тәңкә киҫәксәләрен (ярым, сирек) иҫәпләр өсөн күп ваҡыт сарыф иткән Мәскәү дәүләте менән төрлө номиналдағы тәңкәләр һуғыусы Англия араһында айырманы күрә. Был ваҡытта инглиздәр тәңкәләрҙе гурчение (ҡабырғаларҙы машинала эшкәртеү) һөҙөмтәһендә оҙаҡ һаҡлауға өлгәшә. Гурчение тәңкәләрҙе мәғәнәһеҙ киҫмәй. Муттар металдың ҡабырға өлөшөн ҡырҡып ала алмай. Петр I Англиянан тәңкәләр эшләү өсөн ҡорамалдар һатып ала һәм уларҙы Мәскәүгә ҡайтара. 1717 йылда ул Парижға тәңкә һуғыу йортона килә, Рәсәй империяһында был ваҡытта тәңкә һуғыу Европа өлгөһө буйынса ҡуйылған була. Рәсәйгә тәүҙә тәңкә һуғыу оҫталары сит илдән саҡырыла, һуңынан производствоны урыҫ оҫталары үҙләштерә. 1710 йылда Федор Алексеев гурчение өсөн үҙ станогын эшләй. Бының өсөн Пётр I уға эш хаҡын күтәрә. 1718 йылдан гурчение Рәсәйҙә киң ҡулланыла башлай. Тәүге тәңкәләрҙә ике яҡ ситенә ике башлы сәмреғоштар — идарасыларҙың йәки ике хакимдың һүрәттәре төшөрөлгән була. Пётр I идара иткән осорҙа улар үҙгәртелә, алтын тәңкәләр ҡулланыуға индерелә[1].
Һүрәтләнеше
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Пётр I ике һумлыҡ тәңкәһе 1718 йылда 781-се проба баҫыла;гурт: биҙәге;тәңкәнең диаметры 20,6 мм тәшкил итә; ауырлығы:408 г. Тәңкә Мәскәүҙә Красный дворҙ[2]а баҫыла..
Аверс
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Аверста император Пётр I башы һүрәтләнгән, лавр веногында уңға боролған, лата һәм мантия ҡайыш менән уң яуырынында һәм күкрәгендә ҡаптырмалар менән. Периметры буйынса тәңкә легендаһы: ЦРЪ Г САМОД ПЕТР Р АЛЕІКСІЕВіЧЪ (Петр Алексеевич Император и Самодержец Всероссийский)
Реверс
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Реверста изге апостол Андрей Первозванный тулы кәүҙәһе һүрәтләнә, нимб менән башын тотоп, уң ҡулын бөкләп, унан артта — тәре. Легенда — ЯҢЫ ХАҠЫ ИКЕ ҺУМ М 1718. Изге Андрей һүрәт аҫтына l хәреф — минцмейстер Иоганн Ланге тамғалары (1707—1719). Изге(Святой) тура дүртмөйөш рәүешендә эшләнгән нигеҙҙә тора.
Тәңкә шыма гурт(тәнле) булып һынлана.
Төрҙәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Пётр I 1718 йылдағы ике һумлыҡ тәңкә бер төрө булып, түбәндәге билдәләре[3] менән айырылған: тәңкәләр тора.
- түңәрәк латин хәрефтәре менән яҙылған, ҙур баш, йыл 17-18 айырым;
- l хәреф, яҙыу аверстың түңәрәк яҙыуы «•В•Р• САМОДЕРЖЕЦ•», айырым портреттар, йыл 17-18;
- l хәреф, аверстың түңәрәк яҙыуы «•В•Р• САМОД•», реверс «М• НОВА•» айырым портреты, йыл 17-18;
- башҡа хәрефтәр, аверстыү түңәрәк яҙыуы «•В•Р• САМОД•», реверс «М• НОВА•» йыл 17-18;
- l хәреф, аверстың түңәрәк яҙыуы «•В•Р• САМОД•», реверс «яңы м» айырым портреты, 1718 йылда айырым;
- l хәреф, аверстың түңәрәк яҙыуы «•В•Р• САМОД•», реверс «М• ЯҢЫ•» айырым портреты, 1718 йыл айырым;
- L башҡа хәрефтәр, аверстың түңәрәк яҙыуы «•В•Р• САМОД•» / «М НОВА» нөктәһеҙ булды.
Иҫкәрмә
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ История русских золотых монет
- ↑ Описание и стоимость монеты 2 рубля 1718 г. L. Петр I. Дата обращения: 3 апрель 2018. Архивировано из оригинала 3 апрель 2018 года. 2018 йыл 3 апрель архивланған.
- ↑ 2 рубля 1718 года 2018 йыл 5 апрель архивланған.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Бөйөк кенәз Георгий Михайлович. Урыҫ тәңкәләре корпусы. Император Петр I батшалыҡ иткәндәге тәңкәләр — СПб, 1914, II шул. — ГМ.
- Золотые монеты в истории династии Романовых. Каталог выставки. Международный нумизматический клуб. — М.: Лингва-Ф, 2017. — 432 с. — ISBN 978-5-91477-038-6.