Герпес
| Герпес | |
 | |
| МКБ-10 | |
|---|---|
| МКБ-9 |
054.0, 054.1, 054.2, 054.3, 771.2 |
| DiseasesDB |
5841 |
| eMedicine | |
| MeSH |
D006561 |
 Герпес Викимилектә | |
Герпес (грек. ἕρπης — тимрәү) — инфекцион ауырыуҙар төркөмө; герпес вирустары тыуҙырған һыулы күперткеләр ҡалҡыу менән билдәләнгән бер төркөм ауырыуҙар[1]; үҙенсәлекле вирустар тыуҙырған һыулы күперткеләр ҡалҡыу менән характерлы бер төркөм тире ауырыуҙары[2].
Тасуирлама[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Кеше герпес тыуҙырыусы — Herpesviridae ғаиләһенә ҡараған ДНК‑лы вирустар, кеше организмында ғүмерлеккә урынлашыуға (персистирланыуға) һәм иммунитет дефициты фонында ауырыуҙың төрлө формаларын тыуҙырыуға һәләтле. Вирустың 8 тибы билдәле, кеше өсөн бөтәһе лә — ауырыу тыуҙырғыс. Ябай (тирене, лайлалы тиресәне, күҙ мөгөҙсәһен зарарлай) һәм уратма (нервы системаһын зарарлай) герпес айырыла. Ауырыу һауа, бәйләнеш йәки енси юл аша йоға
Булышлыҡ иткән сәбәптәр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Иммунитеттың түбәнәйеүе, һалҡын тейеү, витаминдар етешмәүе, стресс. Йыш ҡына грипп, пневмония һ.б. ауырыуҙар фонында барлыҡҡа килә.
Төп симптомдары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Тире ҡысыу йәки әрнеү, шешкән ирендәргә, танау япраҡтарына, ауыҙ ҡыуышлығы һәм енес ағзаларының лайлалы тиресәләренә үтә күренгән тупланып торған ваҡ күперткеләр сығыу, күперткеләр урынында ҡутыр барлыҡҡа килеү; уратма герпес: баш һәм нервылар йүнәлеше буйлап (ҡабырғалар араһы, боттар) ауыртыу, лимфа төйөрҙәре ҙурайыу, тән температураһы күтәрелеү, тирегә күперткеләр сығыу.
Диагностика[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Диагностика өсөн флюоресценцияланыусы антиесемдәр, иммунофермент анализ, полимераз сылбырлы реакция ысулдары ҡулланыла.
Дауалау[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Медикаментоз (вирустарға ҡаршы, шешеүгә ҡаршы, иммуномодулләүсе препараттар), вакцинотерапия, диетотерапия, физиотерапия. Ихтимал булған өҙлөгөүҙәр: тиренең һәм эске ағзаларҙың бактериаль инфекциялары, экзема, йөрәк-ҡан тамырҙары етешмәүсәнлеге, энцефалит һ.б.
Иҫкәртеү[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Иммунитетты күтәреү, һалҡын тейеүҙән, стрестан һаҡланыу һ.б. Башҡортостанда өлкән кешеләрҙең 80—90%‑ы ябай герпес вирусын йөрөтә.
Ауырыуҙы өйрәнеүсе ғалимдар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Герпестың дауалау ысулдарын фәнни яҡтан тикшереү Медицина университетында (Д.Ә.Вәлишин, Д.Х.Хунафина һ.б.), 2‑се Республика клиник дауаханаһында ; Ә.Х.Стоянова, Л.А.Сәлихова), Күҙ ауырыуҙары институтында (Р.Ә.Батыршин, И.А.Грипась, М.А.Деребизова, В.Б.Мальханов, Н.Е.Шевчук һ.б.) алып барыла.
Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Бикбулатов Р.М. Цитопатология экспериментального герпеса. Уфа, 1970; шул уҡ. Герпетическая инфекция. М., 1974 (авторҙ.).