Фекерләшеү:Байрасова Киҫәнбикә

Согласно указанному источнику, текст соответствует следующему: «По Указу Ее Императорского Величества… оной татарке за три побега и что она, будучи в бегах, крещенная, обасурманилась, учинить смертную казнь — сожечь». Однако, администратор БашВП предпочел вернуть неверный текст, искажая источник. И а каком обсуждении может идти речь, если аноним проталкивает текст искажая источник? Согласно правилам администратор должен был защитить статью от правок анонимов и неавтоподтверженных участников, которые занимались ПОДЛОГом. Есть ли какое либо объяснения таким действиям?--Ilnur efende (әңгәмә) 16:24, 28 сентябрь 2021 (UTC)

Основной источник по Байрясовой - сборник Н.С.Корепанова «Горная власть» и башкиры в XVIII веке: [сб. документов] / РАН, Ин-т истории языка и литературы УНЦ, Ин-т истории и археологии УрО.– Уфа: Гилем, 2005.– 243 с.

В сборнике содержится документ № 76. 1738 г., декабря 14. Запись допроса полонянки Кисякбики Байрясовой (Катерины) в Канцелярии Главного правления заводов о побегах из Екатеринбурга.

Вот цитата из документа:

1738 года декабря 14 дня в Канцелярии Главного заводов правления присланная от абыза Махмута Мемеделина полонянка допрашивана, а в допросе сказала: Родом она башкирка Катайской волости Сакаовой деревни, татарское ей имя Кисякбика Байрясова дочь, от роду ей 60 лет. Из оной волости полонена она русскими людьми в первое башкирское замешание, тому будет третий год, весною, токмо травы еще не было".

Обращаю внимание, что был ВП:ЭТНО с утвержденным итогом. Согласно этому итогу:

В качестве основного признака стоит использовать самоидентификацию персоны. В случае, если у персоны самоидентификация варьируется, это также можно указать в тексте статьи. При этом желательно, при возможности, использование источников, цитирующих персону (не описания третьих лиц)

Указанный мной источник цитирует персону.

В источнике также записано:

К сему допросу вместо новокрещеной Екатерины по ее прошению копиист Аврам Чернавин руку приложил. Означенная женка-башкирка допрашивана чрез толмача Ивана Дуракова.

Этот источник хронологически предшествует всем остальным (приговор, донесение об исполнении приговора) и единственный, записанный со слов персоны. Таким образом, согласно самоопределению, Кисякбика Байрясова является башкиркой. Mutagar (әңгәмә) 13:33, 11 октябрь 2021 (UTC)

Кисякбика - исем

Исеме урыҫса "Кисякъбика Байрясова дочь". "Н" хәрефе юҡ уның исемендә.

Беренсенән, архив материалдарын тикшергән Корепанов, белгес булараҡ, Кисякбика тип яҙа.

Икенсенән, ул былай ҙа күренә, фотонан. Кисякъбика һүҙендә ике К хәрефе бер иш.

Сағыштырып ҡарағыҙ - түбәндәге һүҙҙәрҙә К хәрефе бар. Н хәрефе лә бар. Улар төрлөсә яҙыла. Бигерәк тә полонянка һүҙенә иғтибар итегеҙ.

Кисякбика

башкирка

кто

полонянка

Сказала

Кисякбика - нажмите для увеличения

Mutagar (әңгәмә) 19:50, 12 октябрь 2021 (UTC)

Башҡортса дөрөҫ бирелешен тергеҙеү мөмкин түгел

Мәҡәләне башлап мин яҙҙым, дөрөҫөн әйткәндә, исемлектә күрһәтмәһәм дә, 2011 йылда "Мусульманка" журналында Фәүзиә Бәйрәмованың [1] "Огненная шахада" мәҡәләһен дә файҙаландым. Башта бирелгән архив материалы күсермәһендә хәрефтәр анығыраҡ күренә ине, шуға күрә уның татарса Кисәнбикә тип атауы менән килешергә булдым. Етмәһә, Ф. Бәйрәмова архивта был документ менән туранан-тура үҙе эшләүен яҙғайны. Хәҙер инде исеме төрлө вариацияла таралып китте.

Ул ваҡытта ҡауырһын менән яҙғандар, ул эҙ ҡалдыра, шуға күрә был осраҡта почерковедтарҙың фәнни тикшеренеү үткәргән һығымтаһы кәрәк тип иҫәпләйем.

Тәҡүә ҡатындың башҡортса исеме "көҫәү" (теләп көтөү) һүҙенән Көҫәкбикә булыуы ла ихтимал, һәр хәлдә был һүҙ менән барлыҡҡа килтерелгән Көҫәпҡол исеме бар. "Киҫәк" һүҙе менән эшләнгән исемдәр миңә осрағаны юҡ. Ҡатын-ҡыҙ исемдәренән Таңһылыу Кусимова Көҫәбикә миҫалын килтерә ("к" хәрефе юҡ).

Шуға күрә исеменең барлыҡ варианттарын да күрһәтергә кәрәк тип һанайым--Guram52 (әңгәмә) 20:30, 12 октябрь 2021 (UTC)

Мин әле башҡортса бирелешен әйтмәйем, архивта урыҫса нисек яҙғанын әйтәм. Корепанов, Николай Семёнович профессиональ тарихсы, ғүмер буйы архивтарҙа эшләй. Уның урыҫ ҡулъяҙмаларын уҡыу тәжрибәһе Байрамованыҡынан мең тапҡыр байыраҡ. Сағыштырып та булмай.

Хәрефтәрҙе дөрөҫ уҡыйым тип айырым бер һүҙгә ҡарарға етмәй, шул документ яҙған писарҙың почергын анализларға кәрәк. Ә был писарь нисек Н хәрефен яҙа, нисек К хәрефен яҙа үҙегеҙ күрә алаһығыҙ. Полонянка һүҙе быға асыҡ миҫал.

"Так, около 1300 года в Польское княжество уходит со своей челядью внук хана Ногая из дома Берке Кара-кисяк, которому выделяются земли в Краковском воеводстве" Mutagar (әңгәмә) 21:36, 12 октябрь 2021 (UTC)

Үҙгәртергә икән филолог ғалимдарға мөрәжәғәт итеп, тулы килеш төҙәтергә тырышырға кәрәк. Һәр хәлдә Киҫәкбикә исеме башҡорт телендә теркәлмәгән, йәмһеҙ яңғырай, көҫәк - иң ихтимал һүҙ--Guram52 (әңгәмә) 04:18, 13 октябрь 2021 (UTC)

Яңыраҡ ҡына Мәрйәм Бураҡаева әңгәмәһен уҡыған инем. Исеме тураһында тарихсы Әсфәндиәров менән кәңәшләштек, йән киҫәгем тигән кеүегерәк исем булыуы мөмкин тигән ине. --ZUFAr (әңгәмә) 04:25, 13 октябрь 2021 (UTC)

Шулай ҙа булыу мөмкин. Мин бер миҫал килтерҙем инде, "внук хана Ногая Кара-кисяк". Тимәк, туғандаш төрки халыҡта был һүҙ исем өлөшө булып теркәлгән. Тағы ла, ҡаҙаҡтарҙа каракисяк ырыуы бар. "Известно, что часть башкир укрывалась у казахов Младшего Жуза во время восстаний XVIII в. Поселившиеся среди казахов башкиры, по-видимому, должны были сохранять свои тамги. В документах, которые фиксировали переход башкир в 1762 г. обратно на правый берег Урала, на российскую сторону, башкиры указывали свои тамги. Из них же видно, что башкир в основном принимали казахи родов табын, чумекей, тама, байбакты, черкес, алчин, каракисяк" Mutagar (әңгәмә) 07:35, 13 октябрь 2021 (UTC)

Башҡортостанда Йәнкиҫәк ауылы бар, "Словарь топонимов Башкирской АССР" уны "От антропонима Йәнкиҫәк" ти.

Салауат районында таҡмаҡ теркәлгән:

Эй, дуҫ киҫәк, дуҫ киҫәк,

Икәүебеҙ бергә булһаҡ.

Икәү бергә булыр инек,

Ҡош булып осоп йөрөһәк.

Тағы бер версия - етем булғанға шундай исем ҡушҡандар. "Етем күңеле киҫәк" тигән әйтем бар.

Һәр хәлдә, ҡаҙаҡтарҙа әле лә Кесекбай, Кесекбаев исем-фамилиялар бар. Кесек ҡаҙаҡ телендә киҫәк була. Mutagar (әңгәмә) 16:22, 13 октябрь 2021 (UTC)

Ә Киҫәнбикә исеме башҡорт телендә теркәлгәнме? Юҡ, теркәлмәгән. "Йәмһеҙ яңғырай" - ул бөтөнләй нигеҙһеҙ дәлил. Боронғо башҡорт исемдәре мотлаҡ хәҙерге эстетик критерийзарға тап килергә тейеш түгел да баһа. Боронғо заманда прагматик функция ла мөһим ине. "В башкирском языке также существует поверье в то, что если назвать ребенка плохим именем, то темные силы не тронут его, поэтому детей называли именами: Ямак, Яман, Яманбикә, Яманкыз, Ямансура, Букай, Букаш, Букбаш и др." Этҡосто тигән исем дә теркәлгән.

Шулар менән сағыштырғанда Киҫәкбикә исеме һис тә йәмһеҙ түгел. Киҫәк һүҙе ҡаҙаҡтарҙа ла бар, ул унда "кесек" тип яҙыла. Һүҙлектән: кесек күміс слиток серебра;2. перен. крупный, значительный;- кесек ақша крупные деньги;- кесек әңгіме крупный разговор;- кесек оқиғалар крупные события;- кесек денелі крупного телосложения Mutagar (әңгәмә) 07:25, 13 октябрь 2021 (UTC)

Киҫәнбикә тигәнгә йәбешеп ятмайым, филологтар вердикт сығарһын. Берәр хәрефләп түгел, тотош тикшереп, һығымта яһаһындар. Ҡабатлап әйтәм, башҡорт исемдәре белешмәләрендә "киҫәк" тип ҡушылған исемдәр осраманы, көҫәү ҡылымынан яһалғандары бар. "Ө" өнөнөң йомшаҡ булыуы сәбәпле, "И" булып китеүе ғәжәп түгел. Ҡаҙаҡтар менән сағыштырыу урынлы тип уйламайым. Башҡорт теленән миҫалдар килтер--Guram52 (әңгәмә) 08:07, 13 октябрь 2021 (UTC)

Эйе шул. Киҫәнбикә лә, Көҫәкбикә лә (к хәрефе менән), Киҫәкбикә лә юҡ. Бәлки ул Күсәкбикә йә Күҫәкбикә? Күҫәкбикә "Кусем батыр" легендаһында осрай (Башкирское народное творчество, 2 том, 1987 г.) Mutagar (әңгәмә) 16:45, 13 октябрь 2021 (UTC)

Күсәк осрай, күсеп йөрөүсән тигән мәғәнәлә, Күҫәк - юҡ. Шул Көҫәк (көҫәү) тигән өлөшлө исемдәр урыҫсаға Кусяк- булып тәржемә ителеп (Кусяков, Кусябаев, Кусяккулов һ.б.) үҙебеҙгә күҫәк булып ҡайтыуы бик ихтимал, сөнки теләп алыу мәғәнәһендәге көҫәү һүҙенең мәғәнәһен белеүселәр, ҡыҙғанысҡа ҡаршы, әҙәйгәндән-әҙәйә. Күсәкбикә булһа, моғайын, Кусякбика тип алыныр ине--Guram52 (әңгәмә) 17:00, 13 октябрь 2021 (UTC)

Филологтарға һәм тарихсыларға һорау бар, 18-19 б.б. урыҫ яҙмаларында башҡорт Ү өнө урыҫ И хәрефе менән яҙылғаны бармы? Тағы миҫалдар булһа, аргумент булыр ине.

Көҫәү менән күсеү проблемаһы ысынлап та бар, сөнки урыҫ телендә уларҙы айырып булмай, икеһе лә кус. Ләкин татар телендәге айырма - көс менән күч - урыҫ телендә ла айырма булып ҡала. Хәҙер татар белешмәһен ҡарайым, унда Көсәбай, Көсәбәк, Көсәбикә, Көсәмеш, Көсәкәй, Көсәпкол, Көсәгән исемдәре телгә алына, ләкин Көсәкбикә юҡ. Mutagar (әңгәмә) 17:42, 13 октябрь 2021 (UTC)

Киҫәк, Көҫәк, Күҫәк

Көҫәк исемле батырыбыҙ ҙа булған. Бына бер миҫал: Шунан бер-бер артлы “Ватандаш”та “Аҡай батыр” (2011), “Көҫәк батыр” (2012), “Юлдаш мулла” (2012) баҫылды, сират килешелгән китаптың Рәүеф Насиров яҙаһы өлөшөнә етте...[2] Таңһылыу Кусимованың исемдәр белешмәһенә бик күп исемдәр инмәй ҙә ҡалған ул, шулай ҙа төрлө варианттар берәр булһа ла ингән. Мәгәр киҫәк һүҙе менән ир-ат исеме лә, ҡатын-ҡыҙ исеме лә осрамай --Guram52 (әңгәмә) 10:09, 14 октябрь 2021 (UTC)

"Көҫәк исемле батырыбыҙ ҙа булған. Бына бер миҫал"

Авторы кем? Mutagar (әңгәмә) 18:00, 16 октябрь 2021 (UTC)