Целле синагогаһы
| Целле синагогаһы | |
| Нигеҙләү датаһы | 1740 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 Германия |
| Административ-территориаль берәмек | Целле[d] |
| Мираҫ статусы | памятник архитектурного наследия[d] |
| Адрес | Im Kreise 24, 29221 Celle |
 | |
 Целле синагогаһы Викимилектә | |
Целле синагогаһы (нем.Synagoge Celle) — Целле ҡалаһында Түбәнге Саксония үҙәгендәге синагога, 1740 йылда төҙөлгән һәм 1883 йылда яңыртып төҙөлгән; Түбәнге Саксония ерендә иң боронғо һаҡланып ҡалған синагога һәм архитектура ҡомартҡыһы булып тора[1].
Тарихы һәм тасуирламаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Брауншвейг-Люнебург герцоглығы йәһүдтәре 1737 йылда синагога төҙөү өсөн рөхсәт алғандан һуң, община Целлела ике ер участкаһы һатып ала. Ҡала синагогаһы 1740 йылда ҡала архитектураһы өсөн хас булған һуңғы барокко стилендә синагога төҙөлә. Комплекс өс бинанан тора: урам яҡҡа сыҡҡан ике йортта йәһүд мәктәбе һәм күп фатирлы йорт урынлаша, ә синагога үҙе артҡы корпуста урынлаша. Ҡорамдың интерьеры һуңғы барокко стилендә булдырыла. 1883 йылда бинала ҙур реконструкция үтә: мәҫәлән, ҡатын-ҡыҙҙар галереяһы киңәйтелә һәм яңы быялалар һалына.
1938 йылғы ноябрь ҡыйралыштары ваҡытында ҡорамдың интерьерҙарын емерәләр, ә культ предметтарын урамға сығарып ташлайҙар һәм яндыралар. Әммә бина үҙе, күрше йорттар менән тығыҙ уратып алынғанға күрә, имен ҡала, сөнки погромсылар янғындың Иҫке ҡалалағы фахверк йорттарына таралыуынан ҡурҡа. Емергәндән һуң ҡорам бинаһы келәт булып хеҙмәт итә; 1942 йылдан унда урындағы йәһүд общинаһы ағзалары депортация көтә. 1945 йылда синагога тағы ғибәҙәт ҡылыу өсөн әҙер була. Ҡала хакимиәте 1969 йылда биналар һатып ала һәм капиталь ремонт үткәрә, ул 1973 йылдан алып 1974 йылға тиклем дауам итә. 1996 йылда алғы корпустарҙа Целле ҡалаһының йәһүд общинаһы тормошо тураһында бәйән итеүсе ҙур булмаған музей асыла.
Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Старая ратуша города Целле
- Синагога Тюбингена
- Синагоги Карлсруэ
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ Susanna Vida. Ein perfekter Tag in Celle (нем.). ndr.de. Norddeutscher Rundfunk (7 август 2018). Дата обращения: 6 февраль 2019.
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Gernot Fischer: Celler Baudenkmale. Synagoge (= Celler Beiträge zur Landes- und Kulturgeschichte. Band 28). Hrsg. von der Stadt Celle. Stadt Celle, Celle 2000, ISBN 3-925902-40-6.
- Juden in Celle. Biographische Skizzen aus drei Jahrhunderten (= Celler Beiträge zur Landes- und Kulturgeschichte. Band 26). Hrsg. von der Stadt Celle. Stadt Celle, Celle 1996, ISBN 3-925902-23-6.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Synagoge Celle: Älteste erhaltene Fachwerksynagoge in Niedersachsen (нем.). Celle Tourismus und Marketing GmbH. Дата обращения: 6 февраль 2019.