Ярым ҡаты ҡанатлылар

	Ярым ҡаты ҡанатлылар
	; Pyrrhocoris apterus
Фәнни классификация
Домен:	Эукариоттар
Батшалыҡ:	Хайуандар
Суб-батшалыҡ:	Эуметазойҙар
Тип/Бүлек:	Ике яҡлы - симметриялы
Ярым бүлек:	Беренсел ауыҙлылар
Рангаһыҙ:	Ҡау һалыусылар
Тип:	Быуынтыҡ аяҡлылар
Ярым тип:	Трахеялылар
Юғары класс:	Алты аяҡлылар
Класс:	Бөжәктәр
Подкласс:	Асыҡ яңаҡ һөйәклеләр
Инфракласс:	Ҡанатлы бөжәктәр
Инфракласс:	[[Neoptera\|Яңы ҡанатлы бөжәктәр ru:Новокрылые насекомые]]
Отряд:	Ярым ҡаты ҡанатлылар
Халыҡ-ара фәнни исеме
	Hemiptera Linnaeus, 1758
Синонимдар
	Rhynchota Burmeister, 1835;
Подотряды
	Клопы (Heteroptera); Auchenorrhyncha; Sternorrhyncha; Coleorrhyncha;
ITIS	103359
NCBI	7524

Ярым ҡаты ҡанатлылар (Hemiptera) — бөжәктәр отряды. 50 ғаиләһе, 30 меңдән ашыу төрө билдәле.

Ҡылыҡһырлама

Кәүҙәһе яҫы, 1—50 мм оҙонлоҡта. Төрлө сағыу төҫтә. Башында 2 ҡатмарлы күҙ урынлашҡан. Ауыҙ аппараты сәнсеп-һурған томшоҡ рәүешендә. Мыйығы ғәҙәттә 4 йәки 5 өлөштән тора, ҡара төҫтә, еп йәки суҡмар рәүешендә. Ҡанаты 2 пар. Күп Ҡ. өҫкө ҡанатының төп өлөшө ҡаты, ос өлөшө йомшаҡ, тамырсыҡлы; ҡайһы берҙәренең бөтә өлөштәре лә бер төрлө йәки өҫкө ҡанаты бөтөнләй юҡ.^[1]. Отряд насчитывает более 100 000 видов^[2] Еҫле биҙҙәре күкрәгенең аҫҡы яғында, балағорттарҙың — ҡорһағында урынлашҡан. Үҫеше тулы булмаған әүерелешле. Айырым енесле, йомортҡа һала; үрсемлелеге түбән. Балағорто, 4—5 тапҡыр ҡау һалып, бер нисә аҙнанан алып 2 йылға тиклем үҫешә; оло бөжәктән тәненең пропорцияһы һәм ҡанатының булмауы менән айырыла.^[3]Ҡандалалар йылына 2—3 быуын бирә. Оло бөжәктәр ҡышлай. Көндөҙ, ҡайһы бер төрҙәре төндә әүҙем. Йыртҡыс ҡандалалар — бөжәктәрҙең һәм башҡа умыртҡаһыҙҙарҙың һуты менән, үҫемлек менән туҡланыусы ҡандалалар — үҫемлектәрҙең һуты менән, ҡайһы берҙәре ҡатнаш туҡлана; йылы ҡанлы хайуандар һәм кеше (өй ҡандалаһы) паразиттары бар. Йыртҡыс ҡандалалар ҡоротҡос бөжәктәрҙе юҡ итә, башҡа төрҙәре (ҡарағай ҡандалаһы, рапс ҡандалаһы, сөгөлдөр ҡандалаһы һ.б.) — ауыл хужалығы һәм урман культуралары ҡоротҡостары, һыу ҡандалаһы (салҡан, ишкәксе һ.б.) балыҡсылыҡҡа зарар килтерә.^[4]^:20.

Иҫкәрмәләр

↑ Ҡалып:Книга:Определитель насекомых дв-2
↑ Robert G. Foottit, Peter H. Adler. Insect Biodiversity: science and society. — Blackwell Publishing Ltd, 2009. — С. 31. — 642 с. — ISBN 978-1-4051-5142-9.
↑ Zhang, Z.-Q. «Phylum Athropoda». — In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) «Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness (Addenda 2013)». (инг.) // Zootaxa / Zhang, Z.-Q. (Chief Editor & Founder). — Auckland: Magnolia Press, 2013. — Vol. 3703. — № 1. — P. 17–26. — ISBN 978-1-77557-248-0 (paperback) ISBN 978-1-77557-249-7 (online edition). — ISSN 1175-5326.
↑ Randall T. Schuh & James A. Slater. True Bugs of the World (Hemiptera: Heteroptera): Classification and Natural History (инг.). — New York, United States of America: Cornell University Press, 1995. — 416 p. — ISBN 978-0-8014-2066-5.

[ONDV2-1] Ҡалып:Книга:Определитель насекомых дв-2

[2] Robert G. Foottit, Peter H. Adler. Insect Biodiversity: science and society. — Blackwell Publishing Ltd, 2009. — С. 31. — 642 с. — ISBN 978-1-4051-5142-9.

[Zhang2013-3] Zhang, Z.-Q. «Phylum Athropoda». — In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) «Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness (Addenda 2013)». (инг.) // Zootaxa / Zhang, Z.-Q. (Chief Editor & Founder). — Auckland: Magnolia Press, 2013. — Vol. 3703. — № 1. — P. 17–26. — ISBN 978-1-77557-248-0 (paperback) ISBN 978-1-77557-249-7 (online edition). — ISSN 1175-5326.

[Schuh&Slater-4] Randall T. Schuh & James A. Slater. True Bugs of the World (Hemiptera: Heteroptera): Classification and Natural History (инг.). — New York, United States of America: Cornell University Press, 1995. — 416 p. — ISBN 978-0-8014-2066-5.

[1]

[2]

[3]

[4]