HTML

HyperText Markup Language (HTML) — веб-биттәр яһай торған, билдәләр һалыу теле. Веб-биттәрҙе күбеһенсә веб-браузер ярҙамында ҡарап була, мәҫәлән, Internet Explorer. HTML ярҙамында веб-биттә ошондай эштәр башҡарып була: текст яҙыу, һылтанмалар яһау, һүрәттәр ҡуйыу, видео һәм аудио файлдарҙы индереү һәм башҡалар.

HTML ярҙамында ошо әйтеп кителгән операцияларҙы махсус тегтар менән билдәләйҙәр. HTML ярҙамында веб-биткә тағы ла мета-мәғлүмәттәр өҫтәп була. Улар веб-бит тураһында мәғлүмәт һаҡлай; мәҫәлән, веб-битте яһаған автор тураһында. Мета-мәғлүмәт веб-браузер ярҙамында күрһәтелмәй.

HTML кодҡа Cascading Style Sheets (CSS) һәм JavaScript индерелә ала. CSS веб-биттең браузерҙа күрһәтелеүен тасуирлай; мәҫәлән, фон төҫөн, шрифт төрө һ.б., JavaScript веб-биткә яңы фунциялар өҫтәй, һәм веб-битте интерактивлыҡ менән тәьмин итә.

World Wide Wed Consortium (W3C) — Бөтә Донья Интернет Селтәре Консорциумы — HTMLды стандартлаштыра һәм яңы төрҙәрен ғәмәлгә керетә. HTMLдың бер-нисә версиялары бар. Әлеге ваҡытта HTML 4.01 стандарлаштырылған, һәм бөтә кешеләргә ошо версияны ҡулланыу тәҡдим ителә. Яңы версияһы, HTML 5, бер-нисә йылдан стандартлаштырыласаҡ. W3C бынан тыш XHTML стандартын үҫтерә. Ул HTMLға оҡшаған, тағы бер билдә һалыу теле, әммә уны яҙыу тәртибе ҡатыраҡ.^[1]

Тарихы

HTMLды фәнни һәм техник документтар менән алмашыу өсөн Тим Бернерс-Ли (Tim Berners-Lee) CERNда эшләп сығарған (1991—1992-се йылдарҙа).

Версиялары:

HTML 2.0 — 1995 йыл, ноябрь
HTML 3.0 — 1995 йыл
HTML 3.2 — 1997 йыл, ғинуар
HTML 4.01 — 1999 йыл, 24 декабрь (стандартлаштырылған)
HTML 5 — эшләнә.

Тег

HTMLда махсус берәмектәр ҡулланыла, ошо берәмектәр программалау телендә «тег» тип атала. Тегтар браузерға веб-бит нисек күрһәтелеүен тасуирлайҙар.

Тег стандартлаштырылған тәртиптә яҙыла. Ул ошо тамғалар эсендә урынлаша: < һәм >, мәҫәлән, <p> — абзац тегы. Тегтар эсендә өҫтәмә атрибут булыуы мөмкин, атрибуттар тегтың үҙенсәлектәрен үҙгәртә; мәҫәлән, <p align=”center”>. Был align атрибуты — абзацты тигеҙләтә торған атрубут, ә center — атрибутты урта һыҙыҡ буйлап тигеҙләтә.

Тегтар ике төрлө була: парһыҙ һәм парлы.

Парһыҙ тегтар:

<br/>

— икенсе юлға төшөү;

<img src=”img.gif” alt=”Альтернатив текст”/>

— рәсем беркетеү, src — файл юлын күрһәтеүсе мотлаҡ атрибут, alt — рәсемгә сысҡанды йүнәлткәндә килеп сыға торған альтернатив текст;

<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8"/>

— браузерға биттең хәрефтәре юникод ярҙамында кодланған тип хәбәр итеүсе мета-тег.

Парлы тегтар асыусы һәм ябыусы тегтан тора. Асыусы тег (<tag> — бындай тег юҡ, миҫал ғына), браузерға был эстәге булекте формматлаштырыу башланды тип хәбәр итә, ябыусы тег (</tag>) форматлаштырыу бөттө тип хәбәр итә. Ошо тегтарҙың ҡайһы бер өлгөләре:

<title>Башлыҡ</title>

<p>текст<p/>

— “<p>” — асыусы тег, ”</p>” — ябыусы тег;

<a href=”http://www.google.ru/”>Google</a>

— <a href=” http://www.google.ru/”> — веб-биткә һылтанма тегы башы, href=” http://www.google.ru/” — һылтанма сайт адресы.

HTML документ яһау

HTML документтың киңәйеүе .html йәки .htm була. HTML документ яһауҙың бер ҡыйынлығы ла юҡ. Иң ябай ысул — тексты форматлаштырмаған текст мөхәррире (редакторы) ярҙамында яһау (мәсәлән, Блокнот). Иң ябай HTML документ яһау өсөн текст мөхәррирендә аҫтағы листингты яҙырға кәрәк.

<head>

   <title>Башлыҡ</title>

   <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8"/>

</head>

<body>

   <h2 style="color:gray">Ҡарға</h2>

   <p>Ҡара ҡарға ҡарҙан бара</p>

   <img src="http://flamber.ru/files/photos/1226658649/1232969305_f.jpg" alt="Ҡарға" width="100px" height="80px"/>

</body>

Артабан ошо тексты UTF-8 кодировкаһында һаҡларға, ә унан һуң ошо файлдың киңәйеүен .html-ға (йәки .htm) үҙгәртеп һаҡларға, шунан браузер менән асырға.

HTML документтар төҙөү өсөн бик күп ҡеүәтле программалар бар. Шуларҙың береһе, бушлай күсереп ала торғаны, Microsoft Visual Web Developer 2010 Express.

Иҫкәрмәләр

↑ Инглиз википедияһы

[1] Инглиз википедияһы

[1]