Linux
| Linux | |
 | |
 | |
| Нигеҙләү датаһы | 17 сентябрь 1990 |
|---|---|
| Хөрмәтенә аталған | ядро Linux[d] |
| Нигеҙендә эшләнгән | ядро Linux[d] |
| Испытал влияние от | Minix[d][1] һәм UNIX[d] |
| Персонаж-талисман | Tux[d] |
| Платформа | DEC Alpha[d], x86[d], x86-64[d], ARM[d], PowerPC[d], RISC-V[d] һәм MIPS[d] |
| Распространение произведения | дистрибутив Linux[d] |
| Язык программирования | Си[d] һәм ассемблер[d] |
| Рәсми сайт | linuxfoundation.org (инг.) (ҡыт.) (яп.) |
| IRC-канал | irc.freenode.net/linux |
| Реализует | UNIX-подобные операционные системы[d] |
 Linux Викимилектә | |
Linux (
Ҡалып:IPAc-en [ˈlɪnəks[ˈlɪnəks]?[2][3] йәки [ˈlɪnʊks[ˈlɪnʊks]?[4][5][6]), Линукс) — Linux ядроһына нигеҙләнгән һәм Unixҡа оҡшаш операцион системалар ғаиләһе, GNU проекты утилиталары йә программаларының теге йәки был йыйылмаһын, бәлки, башҡа компоненттарҙы ла үҙ эсенә ала. Linux ядроһы кеүек үк, уға нигеҙләнгән системалар ҡағиҙә булараҡ ирекле һәм асыҡ программа тәьминәте эшкәртмәләре моделенә ярашлы эшләнә һәм таратыла. Linux системалары төрлө дистрибутивтар рәүешендә — ҡуйырға әҙер итеп һәм оҙатыу, яңыртыу йәһәтенән еңел формала — шулай уҡ үҙ система һәм ҡулланма компоненттары тупланмаһы менән бергә башлыса түләүһеҙ таратыла.
1990-сы йылдар башында барлыҡҡа килтерелгән ядроға ҡарата сиселеш рәүешендә эшләнгән Linux системалары суперкомпьютерҙар һәм серверҙар өсөн төп система булып тора.
Ғәҙәттә GNU проектының төп программаларын, мәҫәлән, bash, gcc, glibc, coreutils, GNOME һәм башҡаларҙы үҙ эсенә компонент итеп индергән системалар ғына Linux системалары тип иҫәпләнә. Ошоға бәйле, бөтә ғаилә GNU/Linux булараҡ танылыу алған. Әммә Linux ядроһына нигеҙләнгән, ләкин GNU программаларынан бойондороҡһоҙ булған системалар ҙа бар, мәҫәлән, Android һәм FirefoxOS мобиль системаларын шундайҙарға индерәләр. Linux'тың рәсми логотибы һәм талисманы итеп Tux пингвины алынған, уны 1996 йылда Ларри Юинг эшләгән[7]. «Linux» сауҙа маркаһына ядроны барлыҡҡа килтергән һәм эшләгән Линус Торвальдс хужа. Шул уҡ ваҡытта Linux проекты киң мәғәнәлә ниндәй ҙә булһа ойошманыҡы йә кешенеке түгел, уны үҫтереү һәм таратыу менән меңдәрсә бойондороҡһоҙ эшкәртмәсе һәм компания шөғөлләнә, һәм Linux'ты файҙаланыусылар төркөмө уларҙың үҙ-ара эш итешеү ҡоралы булып тора. Linuxты үҫтереү һәм киңәйтеү маҡсатын ҡуйған коммерцияға ҡарамаған берекмәләр ҙә бар, улар араһында иң билдәлеһе һәм иң ҙуры — 2007 йылда барлыҡҡа килгән The Linux Foundation ойошмаһы. Linux-системаларҙы техник үҫтереү менән шөғөлләнгән ҙур коммерция баҙары бар, уның 70 проценттан ашыуын (2017) Red Hat корпорацияһы биләй.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- ↑ Hello everybody out there using minix
- ↑ Pronunciation of ‘Linux’. Safalra (14 апреля 2007). Проверено 15 сентября 2009. Архивировано 23 июня 2012 года.Pronunciation of ‘Linux’. Safalra (2007-04-14). Тәүге сығанаҡтан архивланған 23 июнь 2012. 15 сентябрь 2009 тикшерелгән.
- ↑ Linux. Free On-Line Dictionary of Computing (июнь 2006). Проверено 15 сентября 2009. Архивировано 23 июня 2012 года.Linux. Free On-Line Dictionary of Computing (2006-06). Тәүге сығанаҡтан архивланған 23 июнь 2012. 15 сентябрь 2009 тикшерелгән.
- ↑ Ҡалып:Cite newsgroup
- ↑ How to pronounce Linux?. Проверено 17 декабря 2006. Архивировано 23 июня 2012 года.How to pronounce Linux?. Тәүге сығанаҡтан архивланған 23 июнь 2012. 17 декабрь 2006 тикшерелгән.
- ↑ Linus pronouncing Linux in English and Swedish. Проверено 20 января 2007. Архивировано 23 июня 2012 года.Linus pronouncing Linux in English and Swedish. Тәүге сығанаҡтан архивланған 23 июнь 2012. 20 ғинуар 2007 тикшерелгән.
- ↑ Ҡалып:Cite newsgroup
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Роберт Лав. Ядро Linux: описание процесса разработки = Linux Kernel Development. — 3-е изд. — М.: Вильямс, 2012. — 496 с. — ISBN 978-5-8459-1779-9.
- Дмитрий Кетов. Linux. Внутреннее устройство / Анна Кузьмина. — СПб.: БХВ, 2017. — 320 с. — ISBN 978-5-9775-3580-9.
- Костромин В. А. Свободная система для свободных людей (обзор истории операционной системы Linux) (рус.). rus-linux.net (10 мая 2005). Проверено 10 января 2017.
- Нейл Ботвик, Энди Ченнел. Many happy return()s! Долгих лет тебе, Linux! (рус.) // Linux Format : журнал. — СПб., 2006. — Декабрь (№ 12 (86)). — С. 22-33.
- Маянк Шарма. Рождение ядра Linux // Linux Format. — 2016. — Октябрь (№ 10 (215)). — С. 24-31.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Рус телле ресурстар
- Ингиз телле ресурстар
