Аҡ умырзая битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Таксон
 |image file        = Zoo19feb_(7).JPG
 |image title       = Anemone coronaria
 |image descr       = [[Тажлы аҡ умырзая]] — </br> аҡ умырзая ырыуының типик төрө
 |regnum            = Үҫемлектәр
 |rang              = Ырыу
 |latin             = Anemone
 |author            = [[L.]], 1753
 |syn               = 
* {{btname|Anemoclema|([[Franch.]]) [[W.T.Wang]]}}
* {{btname|Anemonastrum|[[Holub]]}}
* {{btname|Anemonidium|([[Spach]]) [[Holub]]}}
* {{btname|Anetilla|[[Galushko]]}}
* {{btname|Arsenjevia|[[Starod.]]}}
* {{btname|Eriocapitella|[[Nakai]]}}
* {{btname|Jurtsevia|[[Á.Löve]] & [[D.Löve]]}}
 |typus             = {{bt-latrus|Anemone coronaria|aut=L.|txt=<ref name="ING">{{ING|Anemone}}</ref>|Ветреница корончатая}}
 |children name     = 
 |children          = 
 |range map         = 
 |range map caption = 
 |range map width   = 
 |range legend      = 
 |wikispecies       = Anemone
 |commons           = Anemone
 |itis              = 18425
 |ncbi              = 22868
 |eol               = 37273
 |grin              = 664
 |ipni              = 33056-1
}}
'''Аҡ умырзая''' ({{lang-lat|Anemone}}) — лютик һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған [[үҫемлек]] заты<ref name="TPL">[[The Plant List]]: [http://www.theplantlist.org/browse/A/Ranunculaceae/Anemone/ ''Anemone''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130703164801/http://www.theplantlist.org/browse/A/Ranunculaceae/Anemone/ |date=2013-07-03 }}</ref>. 

== Ҡыҫҡаса белешмә ==
Ныҡлы вертикаль тамырһабаҡлы күп йыллыҡ төклө үлән. Һабағы төҙ, бейеклеге 15—40 см. Тамыр яны япраҡтары оҙон һапта, өс бүлемле сегменттарға бүленгән бармаҡ һымаҡ теленмә. Өс тапҡыр теленгән ҡыҫҡа һаплы өс өҫкө япрағы япма барлыҡҡа килтерә. Сәскәһе аҡ, эре, яңғыҙ. Май—июндә сәскә ата. Емеше ҡыҫҡа башлы, күп сәтләүекле, аҡ ойошҡан төк м‑н ҡапланған, июнь—июлдә өлгөрә. 
[[Файл:Anemone spp Sturm43.jpg|thumb|left|250px|1 — ''[[Anemone nemorosa]]''; 2 — ''[[Anemone ranunculoides]]''. {{Бот.илл.|2}}]]
[[Корневище]] мясистое, цилиндричексое или [[клубень|клубневидное]].

== Үҫеү урындары ==
Яҡынса 50 төрө билдәле, башлыса Төньяҡ ярымшарҙың тропик булмаған бүлкәттәрендә таралған. Башҡортостанда урман аҡ умырзаяһы үҫә. Һирәк урманда, сағыл һәм ҡоро болонда үҫә, төньяҡ-көнбайыш райондарҙан һәм Башҡортостан (Көньяҡ) Уралының бейек тауҙарынан башҡа, Башҡортостан биләмәһенең бар яғында латаралған. 
Ареалы һәм һаны болондарҙа мал көтөү һәм күпләп йыйыу арҡаһында кәмей.

== Файҙаланышы ==
Халыҡ медицинаһында ҡулланыла. Декоратив үҫемлек.

== Сығанаҡтар ==
* [http://www.башкирская-энциклопедия.рф/index.php/read/8-statya/630-a-umyrzaya Башҡорт энциклопедияһы. Аҡ умырзая]{{Недоступная ссылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания}}

== Әҙәбиәт ==
{{wikisource|Ботанический словарь (Анненков)/Anemone/ДО|Anemone}}
* {{книга|автор=Wang Wencai (王文采), Michael J. Warnock|часть=24.Anemone|заглавие=Флора Китая|оригинал=Flora of China|ссылка=http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=133872|год=2001|том=6|страницы=307}}{{ref-en}}
* {{ВТ-ЭСБЕ|Анемоне}}
* {{книга|заглавие=Арктическая флора СССР. Вып. VI|ссылка=http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/arkt_flora_sssr1971_6.djvu |ответственный=Сост. Т.&nbsp;В. Егорова, В.&nbsp;В. Петровский, А.&nbsp;И. Толмачёв, В.&nbsp;А. Юрцев; Под ред. А.&nbsp;И. Толмачёв|место=Л.|издательство=Наука|год=1971|страницы=163-175|страниц=}}
* {{ФлораСССР|автор=Юзепчук С.В.|часть=Род 526. Ветреница — Anemone|том=7|стр=236—282}}
* {{ТраврастСССР|часть=Ветреница — Anemone|том=1|стр=289—392}}

== Һылтанмалар ==
* [http://flower.onego.ru/lukov/anemone.html ''Ветреница'', или ''Анемона''] в [http://flower.onego.ru Энциклопедии декоративных садовых растений]
* [http://www.frost-burgwedel.de/index.php?seite=detail/anemonen Die Anemonen]{{ref-de}}

[[Категория:Лютик һымаҡтар]]
[[Категория:Евразия флораһы]]
[[Категория:Башҡортостан флораһы]]