Лилит битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{| class="infobox" style="width:23em; font-size:90%;" tabindex="0"
! colspan="2" style="background:LightSteelBlue; font-size:larger; padding:3px; text-align:center;" | '''Лилит''' ([[Йәһүд теле|йәһ.]] <span lang="he">לילית</span>‎)
|-[[Файл:Lilith (John Collier painting).jpg|thumb|[[Кольер, Джон (художник)|Джон Кольер]], ''Лилит'']]
|-
| style="text-align: center;" colspan="2" |''«[[Әҙәм]], [[Һауа]] һәм '''Лилит'''»''<br />
<small>''[[миниатюра]] [[XV век]]а''</small>
|-
| align="right" bgcolor="#eeeeee" | '''Заты:'''
| ҡатын-ҡыҙ
|-
| align="right" bgcolor="#eeeeee" | '''Төбәк:'''
| [[Эдем]]
|-
| align="right" bgcolor="#eeeeee" |
''' Телгә алына:'''
| [[Книга пророка Исаии|Ис. ]][[s:Книга пророка Исаии#34:14|34:14]]
|-
| align="right" bgcolor="#eeeeee" | '''Атаһы:'''
| булмаған
|-
| align="right" bgcolor="#eeeeee" | '''Әсәһе:'''
| булмаған
|-
| align="right" bgcolor="#eeeeee" | '''Ҡатыны (ире):'''
| [[Әҙәм]]
|-
| align="right" bgcolor="#eeeeee" | '''Бәйле төшөнсәләр:'''
| [[Эдем|Эдем баҡсаһы]] <br />
[[Самаэль]] <br />
[[Иблис]] <br />
[[Тәү гонаһ]]
|-
| align="right" bgcolor="#eeeeee" | '''Бәйле ваҡиғалар:'''
| [[Әҙәм яралыуы]] <br />
[[Гонаһҡа төшөү]]
|}
[[Файл:Lilith (John Collier painting).jpg|thumb|[[Кольер, Джон (художник)|Джон Кольер]], ''Лилит'']]
'''Лилит''' ({{Lang-he|לילית}}) — йәһүд мифологияһында [[Әҙәм]]дең беренсе ҡатыны. Христиандарҙың ҡайһы бер апокриф (библияға инмәгән) китаптарында телгә алына, мәҫәлән, [[Ҡумран ҡулъяҙмалары]]нда.

Риүәйәт буйынса, Әҙәм менән айырылышҡас, Лилит сабыйҙарҙы үлтереүсе иблискә әйләнә. Был персонаж ғәрәп мифтарында ла бар.

Лилит исеме [[Гилгәмеш эпосы]]нда ла осрай.

=== Лилиттың килеп сығышы тураһында легендалар ===
[[Әҙәм]] һымаҡ үҙен дә Аллаһтың ижад емеше тип иҫәпләгәнгә Лилит иренә буйһонорға теләмәй.

Ягве Аллаһының йәшерен исемен әйтеп, Лилит һауаға күтәрелә һәм Әҙәмдән китә. Әҙәм Ягваға мөрәжәғәт итә. Ягве Лилит артынан өс фәрештәне ебәрә: Сена, Самангелоф, Сансена (Snvi, Snsvi, һәм Smnglof) .<ref name="symbol">{{книга|автор=|часть=Лилит|ссылка часть=https://slovari.yandex.ru/~книги/Символы%2C%20знаки%2C%20эмблемы/Лилит/|заглавие=Символы, знаки, эмблемы: Энциклопедия|оригинал=|ссылка=|викитека=|ответственный=авт.-сост. [[Багдасарян, Вардан Эрнестович|В. Э. Багдасарян]], [[Орлов, Игорь Борисович|И. Б. Орлов]], [[Телицын, Вадим Леонидович|В. Л. Телицын]]; под общ. ред. [[Телицын, Вадим Леонидович|В. Л. Телицына]]|издание=2-е изд|место=М.|издательство=ЛОКИД-ПРЕСС|год=2005|том=|страницы=|столбцы=|страниц=495|серия=|isbn=|тираж=|ref=Багдасарян, Орлов, Телицын}}</ref>

Фәрештәләр уны [[Ҡыҙыл диңгеҙ]] янында ҡыуып етәләр, ләкин Лилит ире янына ҡайтыуҙан баш тарта.

Фәрештәләр уға үлем менән янай, Лилит уларға, алла тарафынан сабыйҙарҙы үлтерергә ебәрелгәнмен, тип алдай, ләкин үҙенең йәки берәй фәрештәнең исеме яҙылған бетеүе булған балаларға теймәйәсәген әйтә. Фәрештәләр уға яза бирә. Был язаның өс версияһы бар: һәр төн уның йөҙҙәрсә сабыйы вафат була; ул иблистәрҙе генә тыуҙыра ала; йә алла уны түлһеҙ итәсәк.

Йәһүдтәрҙә Лилитты сабый балаларҙы урлаусы йә уларҙы алмаштырыусы, йәиһә тыуҙырыусы ҡатын-ҡыҙҙы зәхмәтләндереүсе, түлһеҙлеккә килтереүсе булып иҫәпләнә.

Лилит тураһындағы легендалар йәһүдтәрҙең сабый бишегенә фәрештәләр исеме яҙылған бетеү элеү йолаһын аңлата. Лилит зыян килтермәһен өсөн бәпесләүсе ҡатындарға уҡылған өшкөрөүсе доғаларҙа уны туҡтатырға тырышҡан өс фәрештәнең исемен генә түгел, Лилиттың ҡайһы бер исемдәре лә булырға тейеш: Батный (ҡарын), Одем (ҡыҙыллыҡ) йәки Аморфо (формаһы юҡ). Ошо уҡ риүәйәт сабыйҙарҙың ҡулына ҡыҙыл еп бәйләү йолаһын да аңлата, сөнки Лилит ҡыҙыл төҫтән ҡурҡа тип иҫәпләнә. Айырыуса, малайҙарҙы сөннәтләү алдынан булған төн ҡурҡыныс тип һанала, сабыйҙы Лилиттан һаҡлап алып ҡалыу өсөн атаһы төн буйы доғалар уҡырға тейеш булған.

== Исеме ҡулланыла ==
Лилит исеме әрмән ҡатын-ҡыҙҙары араһында популяр. [[Әрмәнстан]]да был исем үҙенең эйәһенә гүзәллек, хужалыҡсыллыҡ, түллелек килтерә тип иҫәпләнә.

== Сығанаҡтар ==
* Liber Azerate, TOTBL [[Орден Чёрного Пламени]], офиц. перевод E.T. [http://www.darksign.ru/SiteData/Liber_Azerate_black_white.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111026202840/http://www.darksign.ru/SiteData/Liber_Azerate_black_white.html |date=2011-10-26 }}
* A.M.S.G., автор V.Scavr, The Black Press, 2009.
* The Complete Book of Demonolatry, S.Connoly, ISBN 978-0-9669788-6-5
* Liber HVHI, Форд М, Succubus Publishing, 2005
* Luciferian Witchcraft, Форд М, Succubus Publishing, MMV
* Сатанинская Библия, Антон Шандор ЛаВей
* [[Фоссе, Шарль|Шарль Фоссе]]. [http://www.tiamat.ru/magic1.htm Ассирийская магия] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180529054224/http://www.tiamat.ru/magic1.htm |date=2018-05-29 }} (с предисловием В. В. Емельянова)
* [[Борхес, Хорхе Луис|Борхес Х. Л.]]. Бестиарий: Книга вымышленных существ. М., 2000.
* Женщина в мифах и легендах: Энциклопедический справочник. Ташкент, 1992.
* Энциклопедия символов, знаков, эмблем. М., 1999.
* [[Руслан Хазарзар]]. [http://khazarzar.skeptik.net/books/kh/lilith.htm Лилит и другие]
* Рыбалка А. «Энциклопедия еврейской демонологии»

== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания|2}}

== Һылтанмалар ==
* [http://vadymzhuravlov.blogspot.com/2010/08/blog-post.html Лилит. Мәҡәләләр «Bible and in the Dictionary of Demons Deities»]
[[Категория:Боронғо Месопотамия һәм Библия]]
[[Категория:Иудаистик мифология]]
[[Категория:Легендалар персонаждары]]
[[Категория:Алфавит буйынса персонаждар]]