Софокл

Софокл

Шағирҙы һынландырыусы һын, Софоклдеке булыуы ихтимал

Софо́кл (Σοφοκλής, 496/5-406 до н. э.), — афина драматургы, трагигы.

Беҙҙең эраға тиклем 485 йыл дың февралендә, Афина Колон. ерлегендә тыуған. Изгеләр һәм алтарҙар Посейдон, Афина, Евменид, Деметра, Прометейҙарҙың тыуған ере булараҡ ул дан алған ерлек. Шағир «Эдип в Колонда» трагедияһын башҡара. Етеш тормошта йәшәүсе Софилла ғаиләһендә тыуған, яҡшы белем алған.

Саламин һуғышынан һуң, беҙҙең эраға тиклем 480 йыл халыҡ байрамында хор етәксеһе булараҡ ҡатнаша. Ике тапҡыр хәрби етәксе булып һайлана, бер тапҡыр ҡаҙна берекмәһен етәкләүсе коллегия ағзаһы вазифаһын башҡара. «Антигона», трагедияһына һоҡланған афиналылар Софоклды беҙҙең эраға тиклем 440 йыл, Самосс һуғышы осоронда һайлап ҡуя.

Уның төп шөғөлө афмна театры өсөн трагедиялар яҙыу булған. Софоклдың беҙҙең эраға тиклем 469 йылда сәхнәләштерелгән беренсе тетралогияһы, уға Эсхилды еңеүгә алып килә. Башҡа трагиктар менән бер дәрәжәгә күтәрә, яңы үрҙәр яулауға килтерә. Тәнҡтисе Аристофан Византийский Софоклға 123 трагедия яҙа.

Софокл шат, аралашыусан характеры менән айырыла. Тарихсы Геродот менән яҡын таныш була. Софокл 90 йәшендә беҙҙең эраға тиклем 405 йылда Афина ҡалаһында вафат була. Ҡала халҡы уға ҡорбанлыҡ төҙөй, йыл һайын батыр иткп иҫкә ала.

Софоклдың улы Иофон афина трагигы булып таныла.

Әҙәбиәт

Текстар һәм тәржемәләр

• Сочинения изданы в «Loeb classical library»: дошедшие пьесы в т. 1-2 (№ 20, 21), фрагменты под № 483.
  • Vol. I Эдип-царь. Эдип в Колоне. Антигона.
  • Vol. II Аякс. Электра. Трахинянки. Филоктет.
• В серии «Collection Budé» изданы 7 трагедий в 3 томах (см.).

Урыҫса тәржемәләр

• Трагедии Софокла. / Пер. И. Мартынова. — СПб., 1823—1825. — ??? с.
  • Ч. 1. Эдип царь. Эдип в Колоне. — 1823. — 244 с.
  • Ч. 2. Антигона. Трахинянки. — 1823. — 194 с.
  • Ч. 3. Аякс неистовый. Филоктет. — 1825. — 201 с.
  • Ч. 4. Электра. — 1825. — 200 с.
• Софокл. Драмы. / Пер. и вступ. очерк. Ф.Ф. Зелинского. — Т. 1-3. — М.: Сабашниковы, 1914—1915. — ??? с.
  • Т. 1. Аянт-Биченосец. Филоктет. Электра. 1914. 423 с.
  • Т. 2. Царь Эдип. Эдип в Колоне. Антигона. 1915. 435 с.
  • Т. 3. Трахинянки. Следопыты. Отрывки. — 1914. — 439 с.
• Софокл. Трагедии. / Пер. В.О. Нилендера и С.В. Шервинского. — М.-Л.: Academia, 19??. — ??? с.(издана только ч. 1)
  • Ч. 1. Эдип-царь. Эдип в Колоне. Антигона. — 1936. — 231 с. Тираж 5300 экз.
• Софокл. Трагедии. / Пер. С.В. Шервинского, ред. и примеч. Ф.А. Петровского. — М.: Гослитиздат, 1954. — 472 стр. Тираж 10000 экз.
  • переизд.: Софокл. Трагедии / Пер. с древнегреч. С. Шервинского; Коммент. Н. Подземской. — М.: Искусство, 1979. — 456 с. Тираж 50 000 экз. (Серия «Античная драматургия»).
  • переизд.: Софокл. Трагедии. — М.: Худож. лит., 1988. — 493 с. Тираж 100000 экз. (Серия «Библиотека античной литературы»).
• Софокл. Антигона. / Пер. А. Парина, послесл. В. Ярхо. — М.: Искусство, 1986. — 119 с. Тираж 25000 экз.
• Софокл. Драмы. / Пер. Ф.Ф. Зелинского под ред. М.Г. Гаспарова и В.Н. Ярхо. (В приложении: Фрагменты [С. 381—435]. / Пер. Ф.Ф. Зелинского, О.В. Смыки и В.Н. Ярхо. Античные свидетельства о жизни и творчестве Софокла [С. 440—464]. / Пер. В.Н. Чемберджи). / Ст. и прим. М.Л. Гаспарова и В.Н. Ярхо. Отв. ред. М.Л. Гаспаров. — М.: Наука, 1990. — 605 с. Тираж 50000 экз. (Серия «Литературные памятники»).

Тикшеренеүҙәр

• Мищенко Ф. Г. Отношение трагедий Софокла к современной поэту действительной жизни в Афинах. Ч.1. Киев, 1874. 186 стр.
• Шульц Г. Ф. К вопросу об основной идее трагедии Софокла «Царь Эдип». Харьков, 1887. 100 стр.
• Шульц Г. Ф. Критические заметки к тексту трагедии Софокла «Царь Эдип». Харьков, 1891. 118 стр.
• Ярхо В. Н. Трагедия Софокла «Антигона»: Уч. пособие. М.: Высш. шк., 1986. 109 стр. 12000 экз.
• Суриков И. Е. Эволюция религиозного сознания афинян во вт. пол. V в. до н. э.: Софокл, Еврипид и Аристофан в их отношении к традиционной религии. М.: Изд-во ИВИ РАН, 2002. 304 стр. ISBN 5-94067-072-5
• Markantonatos, Andreas Tragic narrative: A narratological study of Sophocles' Oedipus at Colonus. Berlin; New York: De Gruyter, 2002 — XIV, 296 с.;24 см. — (Untersuchungen zur antiken Literatur und Geschichte Bd. 63). — Указ.. — Библиогр.: с. 227—289. — ISBN 3-11-017401-4

• Схолии к Софоклу по изданию Брунка (1801)
• Трагедии Софокла со схолиями: том I (1825) том II (1852)

Һылтанмалар

• Максим Мошков китапханаһында Софокл
• Edipica.narod.ru
• Собрание фрагментов Софокла у Уолкера (1921) Ҡалып:Ref-gr