Нахичеван Автономиялы Республикаһы битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Дәүләт
 |Статус                  = <!-- танылмаған дәүләттәр һәм автоном территориялар өсөн генә-->
 |Башҡортса исеме        = Нахчиван Автономиялы Республикаһы
 |Оригиналь исеме   = ''Naxçıvan Muxtar Respublikası''
 |Эйәлек килеш       = Нахчиван Автономиялы Республикаһы
 |Флаг                    = Flag of Azerbaijan.svg
 |Герб                    = Coat of arms of Azerbaijan.svg
 |Герб урынына            = 
 |Девиз                   = 
 |Гимн исеме          = 
 |Аудио                   = 
 |Идара итеү төрө         = 
 |Дәүләт дине = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 39|lat_min = 18|lat_sec = 0
  |lon_dir = E|lon_deg = 45|lon_min = 30|lon_sec = 0
  |region                 = AZ
  |CoordScale             = 1000000
 |Картала                = Azerbaijan-Nakhichevan.png
  |картаға яҙыу        = 
 |Картала2               = 
 |Рәсми тел              = [[Әзербайжан теле|Әзербайжан]]
 |Нигеҙләнгән/Нигеҙләнгән       = [[Нахчиван АССР-ы]]
[[9 ноябрь]], [[1924]]
Нахичеваня Автоном Республикаһы
[[17 ноябрь]], [[1990]]
 |Бойондороҡһоҙлок датаһы      = 
 |тан бойондороҡһоҙлоҡ        = 
 |Баш ҡала                 = [[Нахчиван]]
 |Эре ҡалалар       = [[Нахчиван]], [[Жүлфә (Әзербайжан)|Жүлфә]], [[Ордубад]]
 |Етәкселәрҙең вазифалары = Юғары Мәжлес
рәйесе
 |Етәкселәр            = [[Талыбов, Васиф Юсиф оглы]]
 |Территория буйынса урыны     = 
 |Территория            = 5363
 |% һыу өҫтө            = 
 |Этнохороним           = 
  |Халҡы буйынса урыны  = 
  |Халыҡ              = 400 000
  |Баһа йылы             = 
  |Иҫәп алыу буйынса халҡы  = 
  |Иҫәп алыу йылы           = 2009
  |Халыҡ тығыҙлығы    = 75
  |Тығыҙлыҡ буйынса урыны     = 
 |ЭТП (ҺАМП)               = 
 |ЭТП (ҺАМП)-ны иҫәпләү йылы   = 
 |ЭТП (ҺАМП) буйынса урыны      = 
 |Йән башына ЭТП (ҺАМП) = 
 |Йән башына ЭТП (ҺАМП) буйынса урыны = 
 |ЭТП (номинал)             = 
 |ЭТП-ны (номинал) иҫәпләү йылы = 
 |ЭТП (номинал) буйынса урыны    = 
 |Йән башына ЭТП (номинал) = 
 |Йән башына ЭТП (номинал) буйынса урыны = 
 |КПҮИ                    = 
 |КПҮИ-ны иҫәпләү йылы        = 
 |КПҮИ буйынса урыны           = 
 |КПҮИ-ны кимәле            = 
 |Валюта                  = [[Әзербайжан манаты]]
([[ISO 4217|AZN, код 944]])
 |Домен            = [[.az]]
 |ISO                     = 
 |МОК                     = 
 |Телефон коды          = 994
 |Сәғәт бүлкәте            = 0,8
 |Иҫкәрмәләр              = 
<!-- |Флаг һәм гербһыҙ=* -->
}}

'''Нахчиван Автономиялы респу́бликаһы''' ({{lang-az|Naxçıvan Muxtar Respublikası}}) — Әзербайжан конституцияһы һәм үҙ конституцияһына ярашлы [[Әзербайжан|Әзербайжан Республикаһы]] составында автоном дәүләт, [[Әзербайжан|Әзербайжан Республикаһы]] [[эксклав]]ы.

Территорияһы — 5,6 мең км². Халҡы — 400 000 кеше (2009), 99,1 % [[әзербайжандар]]<ref>[http://www.nakhchivan.az/portal-ru/index-ru.htm Naxçivan Muxtar Respublİkasi | rəsmi portal ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140518031336/http://www.nakhchivan.az/portal-ru/index-ru.htm |date=2014-05-18 }}.</ref><ref>[http://www.azstat.org/region/az/001.shtml The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225081112/https://www.azstat.org/region/az/001.shtml%0a |date=2018-12-25 }}.</ref>. Баш ҡалаһы — [[Нахичевань]] ҡалаһы.

== Атамаһы ==
Нахчиван [[топоним]] упоминается в [[Клавдий Птолемей]] [[География (Птолемей)|Географияһында]] "Наксуана" ({{lang-el|Ναξουὰνα}}, {{lang-en|Naxuana}}) исеме менән телгә алына<ref>{{книга |автор = Flavius Josephus, William Whiston, Paul L. Maier. |заглавие = The new complete works of Josephus |издание = Revised and expanded edition |издательство = Kregel Academic |год = 1999 |pages = 56 |allpages = 1143 |isbn = 0825429242, ISBN 978-0-8254-2924-8 }}<blockquote>It is called in Ptolemy Naxuana,..</blockquote></ref>.

[[Фасмер, Макс|М. Фасмер]] аңлатыуынса '''Нахчива́н''' топонимы [[әрмән теле]]ндәге «Νaχič» шәхси исеменән һәм "avan" — "тораҡ, ауыл" һүҙенән килеп сыҡҡан.<ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/vasmer/35622/нахичевань ''Фасмер Макс''. Этимологический словарь русского языка. — С-П. «Терра», 1996. — Т.3, Стр. 50]</ref> (һуңыраҡ төрки трансформация — '''Нахичеван''' йәки '''Нахчыван''' (дж → ч). 
1990 йылдарҙа урыҫ телле әзербайжан сығанаҡтары һәм Геодези һәм картография буйынса федераль агентлыҡ (Роскартография) '''Нахчыва́н''' типонимын ҡуллана башлай. Башҡа сығанаҡтарҙа совет осорондағы '''Нахичева́нь''' топонимы ҡулланыла.

== География ==
Кавказ тауының көньяҡ-көнсығыш өлөшөндә урынлашҡан<ref name="БСЭ"/>. 75% тирәһе биләмәләр 1000 метр бейеклектә урынлашҡан. Төньяғында Даралагезский һырта, көнсығышында [[Зангезур һырты]] урынлашҡан. Республиканың иң бейек нөктәһе − [[Капыджик]] түбәһе, 3904 м<ref name="БСЭ"/>. 
Көньяҡ-көнбайыш өлөшө [[Аракс]] йылғаһы буйлап 600—1000 м бейеклектә ята.
Ғинуарҙың уртаса температураһы тигеҙлектә −3 °С һәм тауҙарҙа −14 °С-ҡа тиклем. Июльдә +28 һәм +25 °С (тау түбәләрендә +5 °С). Уртаса яуым-төшөм тигеҙлектә 200 мм һәм тауҙарҙа 600 мм.

== Иҫкәрмәләр ==
<references/>

== Һылтанмалар ==

[[Категория:Әзербайжан]]
[[Категория:Нахичеван Автономиялы Республикаһы]]


{{countries-stub}}