Ольборг

Ольборг
дан. Aalborg
Герб
Нигеҙләү датаһы	16 июнь 1342
Рәсми атамаһы	Aalborg
Этнохороним	alborghesi
Дәүләт	Дания
Административ үҙәге	Северная Ютландия[d], Ольборг (коммуна), Ольборг, Ольборг һәм Ольборг
Административ-территориаль берәмек	Ольборг (коммуна)
Сәғәт бүлкәте	UTC+1:00[d] һәм UTC+2:00[d]
Хөкүмәт башлығы	Thomas Kastrup-Larsen[d]
Халыҡ һаны	113 417 кеше (1 ғинуар 2017)
Диңгеҙ кимәленән бейеклек	5 ± 1 метр
Туғандаш ҡала	Эдинбург һәм Гдыня[d][…]
Майҙан	139 ± 0 км²
Почта индексы	9000, 9200, 9210, 9220, 9008, 9020, 9100 һәм 9400
Рәсми сайт	aalborg.dk
Вики-проект	Q59079020?
Урындағы телефон коды	9
Ольборг Викимилектә

Ольборг (дат. Aalborg [ˈʌlb̥ɒːˀ]) — Данияла, Төньяҡ Ютландияның үҙәгендә ҡала. Халҡы 104 885 кеше тәшкил итә (2012). Уның Лим-фьордтағы географик урыны Урта быуатта ҡаланың мөһим гавань, ә һуңыраҡ — сәнәғәт үҙәге булыуына булышлыҡ итә. Бөгөн Ольборг сәнәғәт ҡалаһынан фәнни үҙәккә күсеү осорон кисерә. Быға 1974 йылда барлыҡҡа килгән Ольборг университеты булышлыҡ итә. Ольборгта хәрби-һауа базаһы урынлашҡан. Ҡала лютеран епархияһы үҙәге.

Тарихы

Ольборгтың тарихы мең йылдан ашыу элек башлана. Башта был Лим-фьюрдта сауҙа урыны була. Ольборг Алабу исеме аҫтында 1040 йылғы тәңкәлә телгә алына. Ҡаланың исемен икенсе төрлө Алебу тип уҡырға була, яҡынса тәржемәһе «шишмә янында күп халыҡлы урын» тигәнде аңлата.

Урта быуаттарҙа Ольборг ныҡ үҫешә, ул Данияның иң эре ҡалаларының береһе була. Ҡаланың мул тормошо 1516 йылда сельдь һатыуға монополия алғас тағы ла нығына.

Ҡала хоҡуҡтарын Ольборг 1342 йылда ала, 1554 йылда епархия ойошторола.

Лим- фьорд менән йәнәш Нюторв майҙаны

1940 йылда Данияның немец оккупацияһы ваҡытында, Ольборгтағы аэропортты немец десантсылары баҫып ала. Ольборг тарихта десант ғәскәрҙәре тарафынан баҫып алынған беренсе ҡала була.

Климаты

Ольборг климаты
Күрһәткес	Ғин.	Фев.	Март	Апр.	Май	Июнь	Июль	Авг.	Сен.	Окт.	Нояб.	Дек.	Йыл
Уртаса максимум, °C	3,1	3,1	6,8	12,3	16,2	19,1	21,8	21,5	17,7	12,4	7,9	3,8	12,1
Уртаса температура, °C	1,3	0,9	3,5	8,0	11,9	15,0	17,8	17,6	14,1	9,4	5,8	2,0	8,9
Уртаса минимум, °C	−0,6	−1,3	0,2	3,8	7,7	10,9	13,8	13,7	10,5	6,5	3,7	0,1	5,8
Яуым-төшөм нормаһы, мм	32	28	21	22	27	33	45	36	34	40	35	32	385
Сығанаҡ: weatheronline.uk

Сәнәғәте

Ольборг Данияның иген, цемент һәм балыҡ экспортлаусы сәнәғәт һәм коммерция үҙәге булып ҡала, әммә күп предприятиелар ҡалала йә банкротлыҡ сәбәбе менән, йә икенсе илгә күсеү арҡаһында һуңғы йылдарҙа ябылған.

Ольборгта De Danske Spritfabrikker’s («Дат спирт эшкәртеүсе завод») эшләй — донъяла иң ҙур предприятие, ул көслө алкоголь — аквавит етештерә, 140-тан ашыу илдәргә сығара.

Йомфру Ане урамы (Ane Gade Jomfru) тулыһынса ресторандарҙан һәм йәйәүлеләр зонаһына сыҡҡан бәләкәй террасаларҙан тора.

Линдхольмда автобус туҡталышы.

Aalborg industries компанияһы Ольборгта судно пар ҡаҙандары етештерә.

Ольборгта ел энергетик ҡоролмалары өсөн изделиелар етештерелә.

Ольборг шулай уҡ телекоммуникациялар сәнәғәтенең үҙәге булып тора. Күптән түгел Ольборгта Siemens Mobile (хәҙер — BenQ) бүлексәләренең береһе урынлашҡан була. Ольбола үҙәк (программасылар) Motorola тарафынан һатып алына.

Мәҙәниәте

1943 йылдан Ольборгта симфоник оркестр (Symfoniorkester Aalborg) эшләй. 2014 йылдан оркестрҙың төп майҙансығы — урындағы Музыка йорто (Musikkens Hus, 2014 йылда асыла, төп концерт залы 1300 самаһы тамашасыны һыйҙыра). Оркестр шулай уҡ Ольборг опера фестивален ойоштороусыларының береһе булып тора (2001 йылдан йыл һайын үткәрелә).

Халҡы

Йыл Халыҡ һаны 1672 4181 1769 4425 1787 4866 1801 5579 1834 7048 1845 7477 1860 10 069 1870 11 721 Йыл Халыҡ һаны 1880 14 152 1890 19 503 1901 31 457 1911 38 415 1921 48 239 1930 59 091 1940 74 681 1950 87 883 Йыл Халыҡ һаны 1960 96 436 1970 100 587 1976 94 994 1981 114 302 1986 113 650 1990 113 599 1994 119 157 1998 119 157 Йыл Халыҡ һаны 2002 120 359 2006 121 540 2010 123 432 2012 128 644 2017 113 417

Билдәле кешеләре

• Эске Брун (1904—1987) — дат сәйәси эшмәкәре, Икенсе донъя һуғышы йылдарында Гренландияның фактик хакимы

Һылтанмалар

• Google Maps спутник һүрәте
• Линдхольмда туризм бюроһы
• Ольборгский университеты
• Aalborg Akvavit
• Рус ҡала һүрәтләү, тарихы, фото(недоступная ссылка)