Оснабрюк битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Ук}}
'''Оснабрю́к''' (''нем.'' Osnabrück, ''нидерланд.'' Ossenbrügge) — [[Германия|Германиялағы ер әһәмиәтендәге ҡала]], [[Түбәнге Саксония]] ерендә ҙурлығы буйынса өсөнсө ҡала. Ҡалала Оснабрюкский университет, юғары техник мәктәп һәм католик епископлығы урынлашҡан.

Яҡындағы ҙур ҡалалар: Билефельд (көньяҡ-көнсығышҡа 43 км тирәһе), [[Мюнстер]] (көньяҡ-көнбайышҡа 44 км тирәһе), Ольденбург (төньяҡҡа  95 км), Бремен (төньяҡ-көнсығышҡа 103 км), Һанновер (көнсығышҡа 114 км), шулай уҡ [[нидерланд]] ҡалаһы Энсһеде (көнбайышҡа 78 км).

== Тарихы ==
Оснабрюк [[Бөйөк Карл]] тарафынан 780 йылда нигеҙ һалынған епископлыҡ эргәһендәге баҙар булараҡ барлыҡҡа килгән. Б. э. 9 йылында, 2000 йыл элек, Оснабрюк эргәһендә боронғо германдар 10-15 мең рим легионерын ҡыйратҡан (Тевтобург Урманындағы ҡаты алыш).

1348 йылда беренсе билдәле ҡала {{comment|йәмғиәт-сәйәси ҡәбилә ҡоролошо тәртибе|уклад}} яҙылған.

1648 йылда Оснабрюкта һәм Мюнстерҙа Вестфаль килешеүе төҙөлгән.

1811 йылда был ерҙәрҙе Франция империяһы {{comment|аннексиялаған|насильственное присоединение государством всей или части территории другого государства в одностороннем порядке}}, һәм Оснабрюк бер ни тиклем ваҡыт Үрге Эмс департаментының хакимиәт үҙәге булған.

[[Икенсе донъя һуғышы]] йылдарында ҡала көнбайыш союздаштар тарафынан 79 тапҡыр бомбаға тотолған. Биналарҙың 65 %, ә үҙәк өлөшөндә хатта 94 %  емерелгән.
{| style="margin-bottom: 10px;"
| valign="top" |
{| class="standard"
!Йыл
!Халыҡ
|-
|1990
| align="right" |161 317
|-
|1995
| align="right" |168 050
|-
|2000
| align="right" |539 164
|-
|2005
| align="right" |489 164
|-
|2010
| align="right" |163 514
|}
|}

== Инфраструктураһы һәм иҡтисады ==
[[Файл:Panorama-os-hbf.jpg|мини|350x350пкс|Төп тимер юл вокзалы]]
Оснабрюк мөһим тимер юл үҙәге булып тора. Бында Һамбург — Бремен — Рур өлкәһе һәм [[Амстердам]] — Һанновер — [[Берлин]] {{comment|һыҙаттары|линии}} киҫешә. Оснабрюк аша бер нисә [[автобан]]: A1 (Путтһарден — Саарбрюкен), A30 (Бад-Эйнхаузен — Амстердам) һәм A33 (Оснабрюк — Падерборн), B68 автоюлы, шулай уҡ көнсығыш яғындағы B51 һәм B65 юлдары.

Ҡаланан 35 саҡрым алыҫлыҡта Мюнстер-Оснабрюк (IATA: FMO) халыҡ-ара аэропорты урынлашҡан.

== Юғары белем ==
Университет (яҡынса 12000 студент) һәм институт эшләй.

== Һаулыҡ һаҡлау ==
* Klinikum Osnabrück GmbH (шул иҫәптән онкология һәм быуындар хирургияһы шәхси клиникаһы)
* Paracelsus-Klinik Osnabrück
* Marienhospital Osnabrück, Niels-Stensen-Kliniken концернының бер өлөшө.
* Osnabrück Christliches Kinderhospital
* Kinderhospital Osnabrück
* Osnabrück AMEOS Klinikum
Оснабрюк регионында:
* Klinikum Osnabrücker Land GmbH
* Klinikum Ibbenbüren

== Төрлөһө ==
Оснабрюкта немец яҙыусыһы [[Ремарк Эрих Мария|Эрих Мария Ремарк]] тыуған. Тап ошо ҡалала [[Ремарк Эрих Мария|Ремарк]]тың ҡайһы бер әҫәрҙәрендәге («Время жить и время умирать» һәм «Чёрный обелиск», шулай уҡ өлөшләтә «Ночь в Лиссабоне» романында) ваҡиғалар бара. Ремарктың әҫәрҙәрендә Оснабрюк Верден йәки Верденбрюк тип атала. 

== Билдәле кешеләре ==
* Кристиан Вульф — 10-сы Германия президенты.
* [[Ремарк Эрих Мария|Эрих Мария Ремарк]] — немец яҙыусыһы.
* Феликс Нуссбаум — йәһүд сығышлы немец рәссамы, Яңы предметлыҡ сәнғәт стиле вәкиле.
* Һанс Герт Пёттеринг — немец сәйәси эшмәкәре.
* Аньорка Штрехель — немец актрисаһы.
* Фриц Вольф — билдәле немец рәссам-карикатурасыһы.

== Туғанлашҡан ҡалалар ==
* {{Рәсәй флагы|20px}} [[Ульяновск]], [[Рәсәй Федерацияһы|Рәсәй]]
* {{Рәсәй флагы|20px}} [[Тверь]], [[Рәсәй Федерацияһы|Рәсәй]]
* {{Флаг Франции|20px}} Анжер ({{Lang-fr|Angers}}), [[Франция]]
* {{Флаг Израиля|20px}} Афула ({{Lang-he|עֲפוּלָה}}, {{Lang-ar|العفولة}}العفولة‎), [[Израиль]]
* {{Флаг Португалии|20px}} Вила-Реал ({{lang-pt|Vila Real}}Vila Real), [[Португалия]]
* {{Австрия флагы|20px}} Гмюнд ({{Lang-de|Gmünd}}), [[Австрия]]
* {{Германия флагы|20px}} Грайфсвальд ({{Lang-de|Greifswald}}), [[Германия]]
* {{Флаг Англии|20px}} Дерби ({{lang-en|Derby}}Derby), [[Бөйөк Британия]]
* {{Флаг Республики Корея|20px}} Кванмён ({{Lang-ko|광명시, 光明市}}광명시, 光明市),[[Көньяҡ Корея]]
* {{Нидерланд флагы|20px}} Хаарлем ({{Lang-nl|Haarlem}}Haarlem), [[Нидерланд]]
* {{Ҡытай флагы|20px}} Хэфэй ({{Lang-zh|合肥}}),[[Ҡытай Халыҡ Республикаһы|Ҡытай]]
* {{Флаг Турции|20px}} Чанаккале ({{lang-tr|Çanakkale}}Çanakkale), [[Төркиә]]
* {{АҠШ флагы|20px}} Эвансвилл ({{lang-en|Evansville}}Evansville), Индиана штаты, [[Америка Ҡушма Штаттары]]

== Әҙәбиәт ==
* ''Bettina Meckel.'' Osnabrück und Umland. / Пер. на русский: Leonid Bussler. Wenner, Оснабрюк, 2010, ISBN 978-3-87898-417-7

== Һылтанмалар ==
* [http://www.osnabrueck.de/ ]

[[Категория:Ганза]]
[[Категория:VIII быуатта нигеҙләнгән ҡалалар]]
[[Категория:Германия ҡалалары]]
[[Категория:Алфавит буйынса тораҡ пункттары]]
[[Категория:Оснабрюк|*]]
[[Категория:Түбәнге Саксония ҡалалары]]
[[Категория:Германияның университет ҡалалары]]