Пекин университеты битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Университет карточкаһы
 |название             = Пекин университеты
 |сокращение           = БэйДа
 |эмблема              = 
 |изображение          = [[Файл:Peking University seal.svg|225px]]
 |оригинал             = 北京大学
 |междуназвание        = Peking University
 |прежнее              = 
 |девиз                = 
 |основан              = [[1898]]
 |закрыт               = 
 |реорганизован        = 
 |год реорганизации    = 
 |тип                  = дәүләттеке
 |наименование должности =Ректор
 |фио должности        = Чжоу Цифэн
 |президент            = 
 |научный руководитель = 
 |студенты             = 
 |иностранные студенты = 
 |специалитет          = 
 |бакалавриат          = 15 128
 |магистратура         = 
 |аспирантура          = 15 039
 |докторантура         = 
 |доктора              = 
 |профессоры           = 
 |преподаватели        = 4 206
 |расположение         = [[Пекин]], [[Файл:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Ҡытай]]
 |кампус               = 
 |адрес                = 
 |сайт                 = http://www.pku.edu.cn
 |награды              = 
 |lat_dir = N |lat_deg = 39 |lat_min = 59 |lat_sec = 23.00
 |lon_dir = E |lon_deg = 116 |lon_min = 18 |lon_sec = 19.00
 |CoordScale          = 2500
 |edu_region          = CN
}}

'''Пеки́н университе́ты''' ({{Ҡытай|北京大學|北京大学|Běijīng Dàxué|Бэйцзин дасюэ}}), шулай уҡ ҡыҫҡартылған «Бэйда» исеме аҫтында билдәле {{lang-zh2|北大}} — [[Ҡытай]]ҙың [[1898 йыл]]да нигеҙ һалынған бик ҙур университеты, донъяның иң боронғо юғары уҡыу йорттарының береһе.

== Төҙөлөү тарихы ==
Пекин университетына [[Пекин|Ҡытайҙың баш ҡалаһы]] Пекинда 1898 йылдың декабрендә, Ҡытайҙың һуңғы императорынан алдағы Гуансюйҙың «Йөҙ көн реформалар» тип аталған уртасыл ижтимағи-мәҙәни үҙгәртеп ҡороу хәрәкәте ваҡытында, нигеҙ һалына. Башта юғары уҡыу йорто «Баш ҡала уҡытыусылар палаталары» тип атала ({{lang-zh|京师大学堂}}) һәм ике бүлектән тора: «Хеҙмәткәрҙәр һәм өйрәнеүселәр учреждениеһы» (仕学馆) һәм «Өйрәтеүселәр учреждениеһы» (师范馆). Икенсе бүлектән аҙаҡ килеп Пекин педагогия университеты үҫеп сыға, ә беренсеһе 1912 йылда, Синьхай революцияһынан һуң Ҡытай Республикаһы иғлан ителгәс, Пекин университеты булып китә.

Ҡытайҙың мөһим юғары уҡыу йортонда хәл иткес һәм иң әһәмиәтле үҙгәрештәр осорон билдәле ғалим Цай Юаньпэй менән бәйләйҙәр. Ул 1917 йылда университет башлығы вазифаһына тәғәйенләнә. Уның етәкселеге осоронда 14 һөнәр буйынса яңы бүлек асыла, ҡатын-ҡыҙҙар уҡый башлай. Уҡытыусылар вазифаһына илдең иң яҡшы белгестәре һәм ғалимдары, шулар иҫәбендә буласаҡ [[Ҡытай]] Коммунистар партияһына нигеҙ һалыусылар Ли Дачжао һәм Чэнь Дусю, Ху Ши һәм башҡалар, тәғәйенләнә.

Икенсе ҡытай-япон һуғышы ваҡытында Пекин университеты Куньмингә, илдең көньяғындағы Юньнань провинцияһының административ үҙәгенә, күсерелә. Унда студенттәр һәм уҡытыусылар тырышлығы менән үҙаллы уҡыу йорто — Милли көньяҡ-көнбайыш университеты асыла.

Пекин университеты кире баш ҡалаға күскәс, бер нисә сит институт уның менән берләшә. Бынан һуң ул «урындыҡы» булыуҙан туҡтай һәм дөйөм милли әһәмиәт ала. Уҡытыу сәнғәт, фәнни-техник, хоҡуҡи, медицина, инженер һәм ауыл хужалығы йүнәлештәре буйынса алып барыла башлай. Шулай уҡ гуманитар фәндәрҙең эҙләнеү институты була. 1946 йылда студенттарҙың дөйөм һаны өс меңгә етә.

Егерменсе быуаттың 50-се йылдарынан алып 1990-сы йылдар аҙағына тиклем Пекин университеты даими үҫә һәм киңәйә. 2000 йылда уға эре Медицина институты ҡушыла, ул Пекин университеты янындағы һаулыҡ Колледжы булып китә.

== Хәҙерге торошо ==
[[Файл:Dmitry Medvedev in China 23-24 May 2008-10.jpg|thumb|250px| [[Дмитрий Медведев]] Пекин университеты студенттары менән, [[2008]]]]
Бөгөн Бэйда — Ҡытай Халыҡ Республикаһының иң мөһим юғары уҡыу йорто. Уның структураһы 30 колледжды һәм 12 факультетты үҙ эсенә ала. 93 [[бакалавр]], 199 [[Магистр|магистр]] һәм 173 Фән докторы ғилми дәрәжәләге һөнәрҙәр буйынса уҡытыу алып барыла. Университет янындағы 216 фәнни-эҙләнеү институты, ике инженер фәнни үҙәге дөйөм милли статусына эйә. Урындағы китапханала һигеҙ миллиондан артыҡ китап, ун меңдән артыҡ атамалы ҡытай һәм сит ил журналы бар. Китап һаҡлағыс һәм уҡыу залдарының дөйөм майҙаны 50 мең квадрат метрҙан арта. Был — [[Азия]]лағы иң ҙур китапхана.

Профессорҙар, докторанттарҙың фәнни етәкселәре, Ҡытайҙың Фән академияһы, инженер-техник Фәндәр академияһы академиктары һәм студенттарының (улар бында 35 меңдән артыҡ) һаны буйынса Пекин университеты илдә беренсе урынды биләй.

Шулай уҡ бында бик күп сит ил студенттары уҡый.
Кампуста һәр ваҡыт ике мең тирәһе сит ил кешеһе урынлаштырыла. Уларҙың 40 проценты — корейҙар, ҡалған 60 проценты [[Европа]], [[Төньяҡ Америка]], [[Австралия]] һәм [[Азия]] илдәренән.
Университет тормошоноң характерлы һыҙаттарының береһе булып төрлө студент ойошмаларының (фәнни, техник, мәҙәни һәм спорт) эшмәкәрлеге тора. Университетта бындай ойошмалар һаны йөҙҙән артыҡ.

1994 йылда Ҡытай иҡтисади эҙләнеүҙәр үҙәге — Пекин университетының бүлексәһе булдырыла.

== Ҡыҙыҡлы факттар ==

* 1998 йылда табылған эре астероидтың 7072 Beijingdaxue («Пекин университеты») исеме — ҡытай астрономдарының Ҡытай Халыҡ Республикаһы төп юғары уҡыу йортоноң йөҙ йыллығына бүләге.
* Пекин университеты Пекиндың төньяҡ-көнбайышында, Хайдяньдың «юғары уҡыу йорттар» районында урынлашҡан. Кампус донъяла иң матур урындарҙың береһе һанала. Ул элекке император Цинь династияһы баҡсаһы территорияһын биләй, традицион ҡытай пейзажы һәм күп һандағы боронғо биналар менән уратып алынған.
* Юғары уҡыу йорто, донъяның иң яҡшы уҡытыу сифаты булған иң заманса институттарын берләштергән Universitas 21 халыҡ-ара селтәрендә ҡатнаша. Университеттың яҡындағы ун йыллыҡҡа планы — планетаның иң яҡшы университеттары араһында төп урындарҙың береһен биләү.
* Абруйлы инглиз гәзеите The Times рейтингы буйынса, Пекин университеты белем биреү сифаты буйынса Азияла беренсе урынды һәм донъяла 45-се урынды биләй.

== Һылтанмалар ==
{{Навигация}}
* [http://pku.edu.cn/ Университеттың рәсми сайты]
* [http://www.pku.org.cn/ Пекин университетын тамамлаусылар ассоциацияһы]
* [http://school.cucas.edu.cn/HomePage/64/ Подать заявку онлайн] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101124032729/http://school.cucas.edu.cn/HomePage/64/ |date=2010-11-24 }}

{{Тикшеренеү университеттарының халыҡ-ара альянсы}}
[[Категория:Пекин университеты|*]]
[[Категория:Пекин университеттары]]
[[Категория:Пекинда мәғариф]]
[[Категория:C9 лигаһы]]