Урмансылыҡ
Урмансылыҡ - урман ресурстарын үҫтереү, һаҡлау һәм файҙаланыу менән шөғөлләнгән хужалыҡ эшмәкәрлеге өлкәһе; шулай уҡ урманды үҫтереү, яҡшыртыу һәм етештереүсәнлеген күтәреү ысулдарын өйрәнеүсе фәнни дисциплина.[1] Урман һәм башҡа урман продукттарына ихтыяжды ҡәнәғәтләндереү маҡсатында урмандарҙы үҫтереү һәм тотороҡло файҙаланыу теорияһы һәм практикаһы, шулай уҡ урманды төҙөкләндереү һәм уның һыу һаҡлау, экологик һәм социаль функцияларын арттырыу.[2] Иҡтисади, экологик һәм социаль аспектҡа эйә.
Урман ресурстары — ағас һәм ағас булмаған урман изделиелары запастары йыйылмаһы.
Хәҙерге заман урмансылығы эшкәртелмәгән ағас етештереү өсөн урман үҫтереү, ҡырағай тәбиғәттең йәшәү урындарын һаҡлау, тәбиғи һыу сығанаҡтарының сифатын көйләү, урман массивтарын һәм тәбиғи ландшафттарҙы тергеҙеү проблемалары менән шөғөлләнә. Урман массивтарын тергеҙеү һөҙөмтәһендә атмосферала углекислый газ миҡдары кәмей.
Урман Ер биосфераһының иң мөһим компоненттарының береһе булып тора, һәм урмансылыҡ был ресурсты фәнни өйрәнеүҙә һәм файҙаланыуҙа төп звено булып тора.
Маҡсаттары һәм бурыстары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Урмансылыҡ - урман биологияһын һәм экологияһын, уны ағас сығанағы һәм башҡа файҙалылыҡтары булараҡ хужалыҡ менән файҙаланыу мәсьәләләрен өйрәнеүсе комплекслы фән, һәм оптималь тоҡомло үҫентеләр үҫтереү мәсьәләләрен хәл итергә тейеш. Әлеге ваҡытта урмансылыҡ ботаника, дендрология, радиология нигеҙҙәре менән урман пирологияһы, ландшафт урмансылығы, урман хужалығын һәм урман менән файҙаланыу нигеҙҙәре алып барыу, тирә-яҡ мөхитте һаҡлау һәм урман экосистемаларына мониторинг, радиоэкология кеүек дисциплиналарҙы үҙ эсенә ала. Уларҙы өйрәнеү һәм теоретик тикшеренеүҙәрҙе ҡулланыу тәбиғи урман массивтарының продуктлылығын арттырыу, урман тармағы хеҙмәткәрҙәренең хеҙмәтен еңеләйтеү маҡсатында эшләнә. Урмансылыҡ фәнни дисциплина булараҡ урмандың тормош башланғандан алып төп ҡырҡыу йәшенән алып йәшәү процесын үҙ эсенә ала.
Урман ултыртыуҙы үҫтереү процесында урмансылыҡ ултыртыуҙарҙа уйымдар, урмандың продуктлылығын күтәреү буйынса саралар, ағастарҙың тоҡом һәм сифатлы составын формалаштырыу буйынса саралар үткәреүҙе күҙ уңында тота.
Донъяның күпселек илдәрендә урман хужалығына дәүләт сығымдары унан килемдән күберәк.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Лесоводство / Л. П. Рысин // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
- ↑ ГОСТ 18486-87 Лесоводство. Термины и определения.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Мелехов И. С. Очерк развития науки о лесе в России. — М.: Изд-во АН СССР, 1957. — 208 с. — (Научно-популярная серия). — 8000 экз.
- Нестеров Н. С. Очерки по лесоведению / Проф. Н. С. Нестеров. — Посмертное изд. — М.; Л.: Гослестехиздат, 1933. — 248 с.