Шеварднадзе Эдуард Амвросиевич битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Государственный деятель
| имя        = Эдуард Амвросиевич Шеварднадзе
| оригинал имени   ={{lang-ka|ედუარდ ამბროსის ძე შევარდნაძე}} 
| изображение            = Eduard shevardnadze.jpg
| описание изображения            = 
| ширина    =  
| должность          = [[Грузия]]ның 2-се Президенты
| флаг               = Flag of Georgia (1990-2004).svg
| флаг2               = 
| периодначало       = [[26 ноябрь]] [[1995 йыл]]
| периодконец        = [[22 ноябрь]] [[2003 йыл]]
| предшественник     = Вазифа тергеҙелә ([[1991]]—[[1992]]: Звиад Константинович Гамсахурдия)
| преемник           = Нино Анзоровна Бурджанадзе (вазифа башҡарыусы)<br />{{s|Михаил Николозович Саакашвили}}
| должность_2 = Грузия Башлығы
| флаг_2 = Flag of Georgia (1990-2004).svg
| периодначало_2 = [[6 ноябрь]] [[1992 йыл]]
| периодконец_2 = [[26 ноябрь]] [[1995 йыл]]
| предшественник_2 = Вазифа булдырыла; Грузияның Дәүләт Советы Рәйесе булараҡ үҙе
| преемник_2 = Вазифа бөтөрөлә; Грузия Президенты булараҡ үҙе
| должность_3 =  Грузия Парламенты Рәйесе
| флаг_3 = Flag of Georgia (1990-2004).svg
| периодначало_3 = [[4 ноябрь]] [[1992 йыл]]
| периодконец_3 = [[25 ноябрь]] [[1995 йыл]]
| предшественник_3 = Вазифа булдырыла
| преемник_3 = Зураб Виссарионович Жвания
| должность_4 = Грузияның Дәүләт Советы Рәйесе
| флаг_4 = Flag of Georgia (1990-2004).svg
| периодначало_4 = [[10 март]] 
| периодконец_4 = [[4 ноябрь]] [[1992 йыл]]
| предшественник_4 = Вазифа булдырыла
| преемник_4 = Вазифа бөтөрөлә
| должность_5 = СССР Тышҡы бәйләнештәр министры
| флаг_5 = Flag of the Soviet Union.svg
| периодначало_5 = [[19 ноябрь]] 
| периодконец_5 = [[26 декабрь]] [[1991 йыл]]
| предшественник_5 = Вазифа булдырыла;<br />Борис Дмитриевич Панкин (СССР-ҙың Сит ил эштәре министры булараҡ)
| преемник_5 = Вазифа бөтөрөлә
| премьер_5 = Иван Степанович Силаев
| должность_6 = СССР-ҙың Сит ил эштәре министры
| флаг_6 = Flag of the Soviet Union.svg
| периодначало_6 = [[2 июль]] [[1985 йыл]]
| периодконец_6 = [[20 декабрь]] [[1990 йыл]]
| предшественник_6 = Андрей Андреевич Громыко
| преемник_6 = Александр Александрович Бессмертных
| премьер_6 = Николай Иванович Рыжков
| должность_7 = КПСС Үҙәк Комитетының Политбюро ағзаһы 
| флаг_7 = Symbol-hammer-and-sickle.svg
| периодначало_7 = [[1 июль]] [[1985 йыл]]
| периодконец_7 = [[13 июль]] [[1990 йыл]]<br /><small>([[1978 йыл]]дың [[27 ноябрь|27 ноябренән]] — кандидат)</small>
| должность_8 = Грузия ССР-ы Комммунистар партияһы Үҙәк Комитетының беренсе секретары 
| флаг_8 = Symbol-hammer-and-sickle.svg
| периодначало_8 = [[29 сентябрь]] [[1972 йыл]]
| периодконец_8 = [[6 июль]] [[1985 йыл]]
| предшественник_8 = {{s|Василий Павлович Мжаванадзе}}
| преемник_8 = Джумбер Ильич Патиашвили
| должность_9 = Грузин ССР-ы Йәмәғәт тәртибен һаҡлау министры / Грузин ССР-ы Эске эштәр министры 
| флаг_9 = Symbol-hammer-and-sickle.svg
| периодначало_9 = [[21 май]] [[1965 йыл]]
| периодконец_9 = [[август]] [[1972 йыл]]
| предшественник_9 = Отар Александрович Кавтарадзе
| преемник_9 = Константин Еремеевич Кетиладзе
| дата рождения = 25.1.1928
| место рождения = [[СССР]], ЗСФСР, Грузин ССР-ы, Гурия крайы, Ланчхут районы, Мамати ауылы,   
| дата смерти = 7.7.2014
| место смерти = {{ВБУ|Тбилиси}}, [[Грузия]]
| партия = [[КПСС]] ([[1948]]—[[1991]])
| вероисповедание =[[православие]], Грузин православ сиркәүе
| похоронен =
| образование = А. Цулукидзе исемендәге Кутаиси педагогия институты
| профессия =
| годы службы = [[1964]]—[[1972]]
 | принадлежность     = {{USSR}}
 | род войск          = [[МВД]]
| звание = {{СССР, Генерал-майор}}
| командовал = Грузин ССР-ы Йәмәғәт тәртибен һаҡлау министрлығы (1965—68), <br />Грузин ССР-ы Эске эштәр министрлығы   (1968—72)
| отец =Амвросий Георгиевич Шеварднадзе
| мать =
| супруга = Нанули Ражденовна Шеварднадзе (ҡыҙ фамилияһы Цагарейшвили) (1929—2004)
| дети = '''сын:''' Паата <br />'''дочь:''' Манана
| награды =
{{{!}}
{{!}}{{Медаль Серп и Молот}}
{{!}}}
{{{!}}
{{!}}{{Орден Ленина}}{{!}}{{!}}{{Орден Ленина}}{{!}}{{!}}{{Орден Ленина}}{{!}}{{!}}{{Орден Ленина}}
{{!}}-
{{!}}{{Орден Ленина}}{{!}}{{!}}{{Орден Октябрьской Революции}}{{!}}{{!}}{{Орден Отечественной войны I степени}}{{!}}{{!}}{{Орден Трудового Красного Знамени}}
{{!}}}
{{{!}}
{{!}}{{Орден Святого Михаила и Святого Георгия|GCMG}}{{!!}} {{Орден Князя Ярослава Мудрого І степени}}{{!!}}{{Орден Турции 1 класса}}
{{!}}}
{{{!}}
{{!}}{{Золотой Олимпийский орден}}{{!!}}{{Кавалер Большого Креста особой степени ордена За заслуги перед ФРГ}}{{!!}}{{Орден Независимость (Азербайджан)}}
{{!}}}
}}
'''Шеварднадзе Эдуард Амвросиевич''' ({{lang-ka|ედუარდ ამბროსის ძე შევარდნაძე}}, ''Эдуа́рд Амбро́сис дзе Шевардна́дзе''; [[25 ғинуар]] [[1928 йыл]] — [[7 июль]] [[2014 йыл]]<ref>{{cite news|url=http://www.echo.msk.ru/news/1354986-echo.html|title=Ушел из жизни экс-президент Грузии Эдуард Шеварднадзе|date=07.07.2014|publisher="Эхо Москвы"|accessdate=2014-07-07}}</ref>) — [[СССР]] һәм [[Грузия]]ның [[дәүләт]] эшмәкәре һәм [[сәйәсәт|сәйәсмәне]]. [[Грузия]] Ленинсы Коммунистик Йәштәр Союзы (ЛКСМ Грузии) Үҙәк Комитетының 1-се  секретары (1957—1961), Грузин ССР-ы Эске эштәр министры (1965—1972), Грузия Комммунистар партияһы Үҙәк Комитетының беренсе секретары  (1972—1985), [[СССР]]-ҙың Сит ил эштәре (1985—1990) һәм Тышҡы бәйләнештәр министры (19 ноябрь — 26 декабрь [[1991]])<ref>[http://www.bestpravo.com/sssr/eh-instrukcii/k8w.htm Указ Президента СССР от 19.11.1991 N УП-2873 О назначении Шеварднадзе Э. А. Министром внешних сношений СССР] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160920053503/http://www.bestpravo.com/sssr/eh-instrukcii/k8w.htm |date=2016-09-20 }}</ref>. [[Социалистик Хеҙмәт Геройы]] (1981). КПСС Үҙәк Комитетының Политбюро ағзаһы (1985—1990), [[Горбачёв Михаил Сергеевич|М. С. Горбачёвтың]] яҡын соратнигы, Грузия Президенты (1995—2003).

== Биографияһы ==
Эдуард Амвросиевич Шеварднадзе [[1928 йыл]]дың 25 ғинуарында Грузин ССР-ының (хәҙерге Грузияның) Гурия өлкәһе Лахчут районы Мамати ауылында педагог ғаиләһендә тыуған. Уның оло ағаһы Акакий [[1941 йыл]]да Брест крепосын обороналағанда батырҙарса һәләк була, хәҙерге ваҡытта «Герой-крепость Брест» мемоиаль комплексында ерләнгән<ref name="шеварднадзе">{{cite web|author=|datepublished=|url=http://hghltd.yandex.net/yandbtm?text=Шеварднадзе%20Акакий%20Амбросиевич&url=http://www.georgians.ru/news_prn.asp%3Fidnews%3D40278&fmode=inject&mime=html&l10n=ru&sign=aee6690d971c859c995c409fd48db696&keyno=0|title=Шеварднадзе  о брате Акакие, погибшем в 1941 году во время обороны Бреста|publisher=[http://www.georgians.ru/]|accessdate=2012-05-12|lang=ru|deadlink=404}}{{Недоступная ссылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. Хеҙмәт эшмәкәрлеген [[1946 йыл]]да ВЛКСМ-дың Тбилиси ҡалаһы Орджоникидзе район комитетында инструктор булып башлай, артабан кадрҙар һәм ойоштороу-инструктор эштәре бүлеге мөдире була<ref name="Эдуард">{{книга
|автор        =  Николай Александрович Зенькович. 
|заглавие     = Самые закрытые люди: энциклопедия биографий 
|ссылка       = http://books.google.com/books?id=o9I0SDET8jsC&pg=PA637&lpg=PA638&dq=Самые+закрытые+люди+шеварнадзе&lr=&as_brr=3&hl=ru&output=html
|издательство =  Olma Media Group
|год          = 2002
|страницы     = 637
|isbn         = 5948500357, 9785948500355
}}</ref>. [[1949]]—[[1951]] йылдарҙа Эдуард Амвросиевич Грузияның ВКП (б) Үҙәк Комитеты ҡарамағындағы ике йыллыҡ партия мәктәбе тыңлаусыһы. Уны таманлағандан һуң [[Грузия]] Ленинсы Коммунистик Йәштәр Союзы (ЛКСМ Грузии) Үҙәк Комитеты инструкторы итеп үрләтелә. [[1952 йыл]]да Шеварднадзе комсомолдың Кутаиси өлкә комитеты секретары, шунан икенсе секретары, ә алдағы йылда — беренсе секретары итеп һайлана.

Тбилиси медицина техникумын, [[1959 йыл]]да «[[тарих]]» һөнәре буйынса —  А. Цулукидзе исемендәге Кутаиси педагогия институтын тамамлай.

[[1956]]—[[1957]] йылдарҙа — [[Грузия]] Ленинсы Коммунистик Йәштәр Союзы Үҙәк Комитетының (ЦК ЛКСМ Грузии) икенсе, [[1957]]—[[1961]] йылдарҙа — беренсе секретары. [[1958 йыл]]дың апрелендә ВЛКСМ-дың ХІІІ съезында [[Михаил Горбачёв]] менән таныша.

[[1961]]—[[1963]] йылдарҙа — Грузия Коммунистар партияһы Мцхет район комитетының беренсе секретары, [[1963]]—[[1964]] йылдарҙа — партияның Тбилиси ҡалаһы Беренсе май район комитетының беренсе секретары. [[1964]]—[[1965]] йылдарҙа — Грузин ССР-ы Йәмәғәт тәртибен һаҡлау министрының беренсе урынбаҫары, [[1965]]—[[1968]] йылдарҙа — Йәмәғәт тәртибен һаҡлау министры. [[1968]]—[[1972]] йылдарҙа — Грузин ССР-ы Эске эштәр министры. Махсус дәрәжәһе — Эске хеҙмәт генерал-майоры.

1972 йылда Грузин ССР-ы Коммунистар партияһының Тбилиси ҡала комитетының беренсе секретары була.
[[Файл:Espionage den04 50.png|thumb|120px|left|[[АҠШ]]-тың [[Тегеран]]дағы илселегенән [[Иран]] студенттары [[1979 йыл]]да алып сыҡҡан документ]]

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Китаптар ==
* ''Als der Eiserne Vorhang zerriss — Begegnungen und Erinnerungen''. Metzler, Peter W., Duisburg 2007, [Aktualisierte, neu konzipierte und ergänzte Ausgabe von ''Pikri Tsarsulsa da Momawalze — Memuarebi''] Die deutsche Ausgabe ist Grundlage für alle Übersetzungen und Ausgaben außerhalb der georgischen Sprache. ISBN 978-3-936283-10-5
* ''Когда рухнул железный занавес. Встречи и воспоминания. Эдуард Шеварднадзе, экс-президент Грузии, бывший министр Иностранных дел СССР. Предисловие Александра Бессмертных. Übersetzung aus der deutschen in die russische Sprache. Russische Lizenzausgabe von «Als der Eiserne Vorhang zerriss»; Grundlage der russischen Ausgabe ist die deutsche Ausgabe. М.: Издательство «Европа», 2009, 428 с. ISBN 978-5-9739-0188-2''
* ''Kui raudne eesriie rebenes.'' Übersetzung aus der deutschen in die estnische Sprache. Estnische Lizenzausgabe von «Als der Eiserne Vorhang zerriss»; Grundlage der estnischen Ausgabe ist die deutsche Ausgabe. Olion, Tallinn, 2009. ISBN 978-9985-66-606-7

== Библиография ==
* {{cite book | author = Carolyn Ekedahl; Goodman, Melvin Allan | title = The wars of Eduard Shevardnadze | location = | publisher = Brassey's | year = 2001 | url = http://books.google.com/books?id=qWL9IjRqtWQC&dq | isbn = 1-57488-404-2 }}
* {{Cite book | author = Hough, Jerry F. | title = Democratization and revolution in the USSR, 1985-1991 | location = | publisher = Brookings Institution Press | year = 1997 | url = http://books.google.com/books?id=BzaaFXMpvMkC&dq | isbn = 0-8157-3748-3 | page = | authorlink = Jerry F. Hough }}

== Һылтанмалар ==
{{Навигация|Тема=Эдуард Шеварднадзе}}
* {{warheroes|id=12326|star = None}}
* [http://www.day.az/news/georgia/2188.html Детализированная биография грузинского «седого лиса» ]

{{start box}}
{{succession box|title=Грузия ССР-ы Комммунистар партияһы Үҙәк Комитетының 11-се беренсе секретары <br /> [[Файл:Emblem of the Georgian SSR.svg|80px]] |before=Василий Павлович Мжаванадзе|after=Джумбер Ильич Патиашвили|years=[[29 сентябрь]] [[1972]] — [[6 июль]] [[1985]]}}
{{succession box|title=СССР-ҙың 6-сы Сит ил эштәре министры <br /> [[Файл:State Emblem of the Soviet Union.svg|80px]]|before=Андрей Андреевич Громыко|after=Александр Александрович Бессмертных|years=[[2 июль]] [[1985]] — [[20 декабрь]] [[1990]]}}
{{succession box|title=СССР-ҙың 1-се Тышҡы бәйләнештәр министры <br /> [[Файл:State Emblem of the Soviet Union.svg|80px]]|before=Борис Дмитриевич Панкин <br /><small>СССР-ҙың Сит ил эштәре министры</small>|after=Андрей Владимирович Козырев <br /><small>Рәсәй Федерацияһының Сит ил эштәре министры</small>|years=[[19 ноябрь]] — [[26 декабрь]] [[1991]]}}
{{succession box|title=Грузия Дәүләт Советының 1-се Рәйесе<br /> [[Файл:Coat of arms of the Democratic Republic of Georgia.svg|80px]]  |before=Вазифа булдырыла <br />Тенгиз Китовани һәм Джаба Иоселиани Грузия Хәрби Советының рәйестәштәре булараҡ|after=Зураб Виссарионович Жвания|years=[[10 март]] [[1992]] — [[4 ноябрь]] [[1992]]}}
{{succession box|title=Грузия парламентының 1-се Рәйесе<br /> [[Файл:Coat of arms of the Democratic Republic of Georgia.svg|80px]]  |before=Вазифа булдырыла|after=Вазифа бөтөрөлә|years=[[4 ноябрь]] [[1992]] — [[26 ноябрь]] [[1995]]}}
{{succession box|title=Грузияның 2-се Президенты <br /> [[Файл:Coat of arms of the Democratic Republic of Georgia.svg|80px]] |before=Звиад Гамсахурдия|after=Нино Анзоровна Бурджанадзе '''(вазифа башҡарыусы)''' <br /> Михаил Николозович Саакашвили |years=[[26 ноябрь]] [[1995]] — [[23 ноябрь]] [[2003]]}}
{{end box}}

[[Категория:Грузияла тыуғандар]]
[[Категория:Генерал-майорҙар (СССР)]]