Шафиҡов Ғәзим Ғәзиз улы

Шафиҡов Ғәзим Ғәзиз улы
	Шафиҡов Ғәзим Ғәзиз улы
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	СССР; Рәсәй
Тыуған көнө	1 октябрь 1939
Тыуған урыны	Бешкәк, Ҡырғыҙ Совет Социалистик Республикаһы, СССР
Вафат булған көнө	28 ғинуар 2009 (69 йәш)
Вафат булған урыны	Өфө, Башҡортостан Республикаhы, Рәсәй
Һөнәр төрө	тәржемәсе, шағир, драматург, яҙыусы
Уҡыу йорто	Башҡорт дәүләт университеты
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре	Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы БАССР-ҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре.[d] (1989)

Википедияла Шафиҡов фамилиялы башҡа кешеләр тураһында мәҡәләләр бар.

Шафиҡов Ғәзим Ғәзиз улы (1 октябрь 1939 йыл — 28 ғинуар 2009 йыл) — Башҡортостандың рус телендә ижад иткән шағиры. Прозаик, драматург, сценарист, публицист, тәржемәсе һәм фольклорсы. 1977 йылдан — СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1989). Салауат Юлаев ордены кавалеры (2004). Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы (1992), Сергей Чекмарёв исемендәге (1989), Һәҙиә Дәүләтшина исемендәге (1992), Мифтахетдин Аҡмулла исемендәге (1995), Рәми Ғарипов исемендәге (1998) премиялар лауреаты.

Биографияһы

Ғәзим Ғәзиз улы Шафиҡов 1939 йылдың 1 октябрендә Ҡырғыҙ ССР-ының баш ҡалаһы Фрунзела (хәҙер — Ҡырғыҙ Республикаһының баш ҡалаһы Бишкәк) уҡытыусылар ғаиләһендә тыуған. Уның ата-әсәһе совет власы яғынан сәйәси хәүеф арҡаһында илдән китергә тура килде. Ата-әсәһе ғәиләһен Башҡортостанға күсереп алып ҡайтҡас, Хәйбулла районының Аҡъяр ауылында мәктәпкә бара, унынсы класты Өфөлә тамамлай. 1957 йылда М. Тимирязев исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия институтының (хәҙер — Башҡорт дәүләт университеты) филология факультетына уҡырға инә. 1962 йылдан республика йәштәренең рус телендә сыҡҡан «Ленинец» гәзитендә әҙәби хеҙмәткәр һәм бүлек мөдире, Башҡорт АССР-ының Телевидение һәм радио буйынса дәүләт комитетында әҙәби хеҙмәткәр булып эшләй. Артабан СССР Фәндәр Академияһы Башҡортостан филиалы Тарих, тел һәм әҙәбиәт институтында — ғилми хеҙмәткәр, Башҡортостан Республикаһы Яҙыусылар союзында әҙәби консультант була. 1981—1983 йылдарҙа Мәскәүҙә СССР Яҙыусылар союзы ҡарамағындағы Юғары әҙәби курстарҙа уҡый.

Ижади эшмәкәрлеге

Ғәзим Шафиҡовтың ижади юлы Башҡорт дәүләт университетында уҡыған йылдарҙан башлана: ул нәҡ ошо осорҙа шиғриәт менән әүҙем мауыға. Университетты тамамлап, йәштәр гәзитендәге хеҙмәте дәүерендә ул журналистиканың иң алдынғы жанры — публицистикала эшләй. башҡортсанан руссаға тәржемә итеү ҙә уның көндәлек эшмәкәрлегенә әйләнә. Йылдан-йылы республикала киң билдәлелек яулай барған әҙип үҙен шулай уҡ проза һәм драматургия өлкәләрендә лә, сценарийҙар яҙыуҙа ла уңышлы һәм емешле һынап ҡарай. Уның «Операция» һәм «Иҫке фатир» исемле спектаклдәре Мәжит Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театры сәхнәһендә бер нисә миҙгел буйы тамашасыларҙы йәлеп итте. Әҙиптең сценарийҙары буйынса бер нисә документаль фильм, шул иҫәптән ике тапҡыр Советтар Союзы Геройы хәрби лётчик Муса Гәрәев хаҡында — «Шоңҡар», Фәйзи Ғәскәров исемендәге Башҡорт дәүләт академия халыҡ бейеүҙәре ансамбле тураһында — «Күңел ҡанаттары», Социалистик Хеҙмәт Геройы флотатор Нурия Муллаҡаеваға арналған «Муллаҡаеваның йондоҙо» һәм башҡалар төшөрөлдө. Әҫәрҙәре өсөн яңы темалар һәм геройҙар эҙләп, ул республиканың ҡала һәм райондары буйлап ижади командировкаларға йыш сыға^[1]. «Атыу»(1999), «Сыңғыҙхандың күләгәһе»(2007)романы, «Аттила»(2002)трагедияһы авторы.

Баҫылған китаптары

рус телендә:

Рожденные в седле: Стихи — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1971. — 62 с.
Поющий стебель: Стихи и поэмы — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1979. — 64 с.
Водораздел: Стихи — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1983. — 96 с.
Последняя вспышка лампы: Повесть. — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1986. — 256 с.
Жизнь, очарованная танцем. — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1983. — 68 с.
Песнь Шульган-Таша: Стихи, поэмы — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1989. — 159 с.
И совесть, и жертвы эпохи. Их память народа хранит: Портреты. Уфа: Бэшкнигоиздат. 1991. — 224 с.
Крючья под ребро: Эссе, мысли, стихи. — Уфа: Китап, 1993. — 466 с.
Формула Канта: Стихи, поэмы, переводы [1962-1985]. — Уфа: Китап, 1996. — 272 с.
Дыхание жгучее истории. — Уфа: Китап, 1998. — 368 с.
Старик в ночи: Повести, рассказы, очерки. — Уфа: Китап, 2004. — 372 с.
Тень Чингисхана. — Уфа: Китап, 2007 г. — с.
Расстрел. — Уфа: Китап, 1999.
Избранное в 3-х томах. — Уфа: Китап, 2009 г.

Тәржемәләре

Урал-Батыр: Эпос — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1986. — стр. (рус.)

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1989)
Салауат Юлаев исемендәге премия лауреаты (1992)
Салауат Юлаев ордены
Мифтахетдин Аҡмулла исемендәге премия лауреаты (1995)^[2]

Иҫкәрмәләр

Сығанаҡтар

Ғәйнуллин М. Ф., Хөсәйенов Ғ.Б. Совет Башҡортостаны яҙыусылары. Биобиблиографик белешмә. Тулыландырылған, төҙәтелгән икенсе баҫма. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1988. — 400 бит.
Писатели земли башкирской. Справочник / Сост.: Р. Н. Баимов, Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина. — Уфа: Китап, 2006. — 496 с. (рус.)
Шәкүр Р. Ялҡынлы ижад ҡомары // Ағиҙел, 2014, 9-сы һан.

Һылтанмалар

Башҡортостан Республикаһының Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге Милли китапханаһының электрон бүлегендә
рус телендәге әҫәрҙәре

[1] Нефтекамск. Хроника дат и событий. Январь 1967 года — «Деловая газета» 2016 йыл 22 март архивланған. (рус.)

[2] Литературная карта Республики Башкортостан: Премия имени Акмуллы

[1]

[2]