Бильдһаузен монастыры

Монастырь
Бильдһаузен монастыры нем. Kloster Bildhausen
Ил	Германия

Бильдһаузен монастыры (нем. Kloster Bildhausen) — бавария ҡалаһы Мюннерштадтҡа (Түбәнге Франкония) яҡын урынлашҡан һәм Вюрцбург епархияһына ҡараған элекке цистерциан аббатлығы; Рён тау массивының көнсығыш ситендә урманлы-таулы урында урынлашҡан булған; 1156 йылда нигеҙ һалынған һәм Баварияла секуляризация барышында — 1803 йылда таратылған.

Тарихы һәм тасуирламаһы

Цистерцианлылар монастырына 1156 йылда граф Герман фон Шталек һәм уның ҡатыны Һертруда нигеҙ һалған; граф 1156 йылдың 2 октябрендә вафат булған һәм монастырь сиркәүе хорында ерләнгән. Монастырҙа 1158 йылдың 12 февралендә Эбрах монастырынан килгән монахтар йәшәй башлаған. 1158 йылда император Фридрих Барбаросса яңы монастырь урынлаштырған, һәм был осорҙа беренсе аббаты Һенрих (тыумыштан Бруно, 1158—1190) император яҡлауы аҫтында етәкселек иткән.

1161 йылда Бильдһаузен Вюрцбург епискобы Германдан бер нисә ҙур ярҙам алған; оҙаҡ йылдар буйынса дауам иткән иғәнәләр индереү монастырҙы Франкония төбәгендә иң байына әйләндергән: XIV быуат башында бында яҡынса 40 монах йәшәгән. Шул ваҡыттан алып Вюрцбург кенәз-епискобының монастырға йоғонтоһо байтаҡ булған, һәм был Эбрахта шуға оҡшаған йоғонтоға ынтылған төп монастырҙар менән бәхәскә алып килгән. 1207 йылда Бильдһаузен монастырында дауахана булдырылған, 1354 йылда ул дауахана часовняһын да ҡушҡан. Монастырҙан көнсығышҡа табан тауҙа апостолдар Пётр һәм Павелға бағышланған тағы бер часовня күтәрелгән: ул яҡынса монастырға нигеҙ һалыусының һарайы урынында урынлашҡан булған. 1803 йылдан һуң ике часовня ла емерелгән.

XVI быуат башында монастырҙың тышҡы стеналарын ун һигеҙ бинанан торған комплекс уратып алған булған. 1525 йылға монастырь үҙенең байлыҡтар һәм иғәнәләр менән билдәләнгән тәүге үҫешен кисергән. Германияла Крәҫтиән һуғышы дәүерендә балта оҫтаһы Һанс Штабель етәкселегендәге баш күтәреүселәр төркөмдәренең урындағы ассоциацияһы аббатлыҡты талаған: был 1525 йылда Пасха һәм Пятидесятница араһында булған. Баҫып инеүсе крәҫтиәндәрҙе айырыуса үҙҙәренең дисәтинә буйынса бурыстары яҙылған китаптар ҡыҙыҡһындырған: боласылар уларҙы монастырь мейестәрендә яндырған, ә аҙаҡтан — монастырҙың үҙен дә яндырған. 1552 һәм 1555 йылдар араһында, Икенсе Марграв һуғышы осоронда, монастырға тағы ла һиҙелерлек зыян килтерелгән — тип, уның мөлкәтенә атап әйткәндә, зыян килтерелгән: монастырға нигеҙ һалыусының ҡәберлеге юҡ ителгән. Утыҙ йыллыҡ һуғыш шулай уҡ ҙур зыян килтергән өсөнсө һынау булған: 1631 йылдың октябренән алып 1634 йылдың көҙөнә тиклем, аббат Һеорг Кин (1618 йылдан 1639 йылға саҡлы идара иткән) Кёльнға ҡыуылған дәүерҙә, швед протестант һалдаттары монастырҙа фатирҙа йәшәгән. XVII һәм XVIII быуаттарҙа оҙайлы реконструкция үткәрелгән.

Реформация осоронда монастырҙың рухи тормошо ла ҡатмарлыҡтар кисергән: аббат Валентин II Рейнһард (1574 йылдан алып 1560 йылға тиклем идара иткән) протестанттар доктринаһын хуплауҙа ғәйепләнгән һәм ҡулға алынған. Монастырь 1803 йылда секуляризациябарышында таратылған: ул мәлдә бында 29 монах һәм өс конверз йәшәгән һәм монастырҙың өлкән руханийы настоятель Нивард Шлимбах булған. 1826 йылда сиркәү һәм ҡунаҡ йорто һүтелгән; 1897 йылда Доминик Рингейзен бөтә монастырь комплексын һатып алған. һәм һаҡланған Изге Иосиф общинаһы монахинялары төҙөк һаҡланған йортҡа күсенгән һәм 1929 йылда мөмкинлектәре сикләнгән кешеләр өсөн йорт асҡан — 1996 йылдан инвалидтар учреждениеһын ҡарауҙы «Dominikus-Ringeisen-Werk» сиркәү фонды дауам иткән. Бөгөн 13 торлаҡ төркөмөндә 150 урын тәҡдим ителә.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Альдерсбах монастыры
• Бирклинген монастыры
• Буксһайм монастыры
• Пиленһофен монастыры

Әҙәбиәт

• Brückner, Wolfgang und Lenssen, Jürgen (Hrsg.): Zisterzienser in Franken. Das alte Bistum Würzburg und seine einstigen Zisterzen, Würzburg 1991;
• Breuer, Tilmann u. a. Bearb.: Georg Dehio, Franken, Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler, Bayern I, München und Berlin 1999, S. 601—603;
• Gröber, Karl: Stadt Bad Kissingen und Bezirksamt Kissingen. KDB III/X, München 1914, S. 52—76;
• Krausen, Edgar: Die Klöster des Zisterzienserordens in Bayern, München-Pasing 1953, S. 30 ff.;
• Krenig, Ernst-Günther: Nachrichten zum Schicksal der Bibliothek der Zisterzienserabtei Mariabildhausen. In: Mainfränkisches Jahrbuch für Geschichte und Kunst 50, 1998, S. 231—244;
• Schneider, Erich: Klöster und Stifte in Mainfranken, Würzburg 1993, S. 124—131;
• Wagner, Heinrich: Geschichte der Zisterzienserabtei Bildhausen im Mittelalter (bis 1525), Würzburg 1976;
• Wirsing, Alfons Maria: Kloster Maria Bildhausen, München 1978.

Һылтанмалар

• Erich Schneider. Bildhausen — reiches Zeugnis der zisterziensischen Vergangenheit (нем.). hdbg.eu. Haus der Bayerischen Geschichte. Дата обращения: 22 апрель 2019.