Гайги Вайгель
| Гайги Вайгель | |
 | |
| Жанр | халыҡ музыкаһы[d] |
|---|---|
 Гайги Вайгель Викимилектә | |
«Гайга вайгель» (эрзя теленән урыҫсаға тәржемә «Яңғырауыҡлы тауыш»[1][2]) — Яңы Пырма ауылындағы эрзя фольклор халыҡ ансамбле[2], Мордва Республикаһының Кочкуров районы.
Эрзяларҙың фольклор йырҙарын, үҙҙәре ижад иткән таҡмаҡтарҙы, йола һәм автор йырҙарын башҡаралар, ансамбль репертуарына милли уйындар ҙа индерелгән. Коллектив Мордва Республикаһы Дәүләт премияһы лауреаты. Атҡаҙанған халыҡ ижады коллективы (2014)[3].
Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Коллектив 1953 йылда барлыҡҡа килә[4]. Беренсе составындағы йырсыларҙан ике инәй-өлөсөй генә һаман да сәхнәгә сыға. 1970 йыл ансамбль өсөн бик әһәмиәтле була: улар Мәскәүҙә билдәле «Мелодия» тауыш яҙҙырыу студияһында йырҙарын грампластинкаға яҙҙыра[2]. Прасковья Кузьминична Крамойкина ансамблдә һәр ваҡыт башлап йырлаусы була. Башҡа йырсыларҙан Дарья Леонтьевна Антошкина, Фёкла Ефимовна Мокейкина эрзя руцяһын сигеү, репертуар һайлау, онотолоп барған боронғо ауыл йолаларын йыйыу һәм тергеҙеү менән шөғөлләнә. Улар башҡа фольклор коллективтары өсөн костюмдар әҙерләүҙә лә ярҙам итә. Бер нисә йылдан һуң ансамбль Кочкуров районының визит карточкаһына әйләнә.
70-се йылдарҙа Р. С. Зорькина ансамбль етәксеһе була. Хәҙер ул «Ламзурь» фольклор ансамблендә йырлай. 1983 йылдан Яңы Пырманың фольклор ансамбленә Мария Дмитриевна Бояркина етәкселек итә бвшлай, тап ошо ваҡытта ансамблгә яңғырауыҡлы «Гайги вайгель» исеме бирелә.
Фестиваль һәм конкурстарҙа ҡатнашыу[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
«Гайги вайгель» — Мордва Республикаһының Дәүләт премияһы лауреаты, район, республика, Бөтә Рәсәй, халыҡ-ара конкурстар һәм фестивалдәр дипломанты һәм лауреаты. Эрзянь Раськень Озкс[5] һәм «Торамась терди»[6] (эрзя «Зов Торамы») байрамдарында күп тапҡырҙар ҡатнаша. Ансамбль «Эрзя туйы» традицияларын тергеҙә, унда кәләш һәм кейәү, ҡунаҡтар һәм туғандары өсөн дә, шулай уҡ кәләш өсөн махсус һамаҡлау өсөн (причетание) (эрзя авардемат, лайшемат) айырым йырҙар бар .
2007 йыл[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- «Шумбрат, Финно-Угрия!»[7] (Саранск)
- «Раштыуа» Рәсәй православие фольклор фестивалендә ҡатнаша[2] (Санкт-Петербург), унда «Эрзянь туйы» (рус. «Эрзянская свадьба»), Роштовань калядамотнень (рус. Калядки на Рождество).
- Шул уҡ йылда коллектив «Крутушка» фестивалендә сығыш яһай[7] (Ҡазан);
2013 йыл[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- «Гайги вайгель» халыҡ фольклор ансамбле — «Беҙ бөтәбеҙ бергә — Рәсәй» Бөтә Рәсәй халыҡ ижады фестиваленең I дәрәжә лауреаты[8]. (Чебоксар).
- «Фин-уғыр транзиты: туғандарса осрашыуҙар» Халыҡ-ара сәнғәт һәм халыҡ ижады фестивалендә ҡатнаша[9] (Саранск).
- Шул уҡ йылда ансамбль үҙҙәренең Мәҙәниәт йортонда 60 йәшлек юбилейын билдәләй[10].
2016 йыл[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Махачкалала йәйгеһен үткән VII «Тау кешеләре» Халыҡ-ара фольклор һәм йола мәҙәниәте фестивалендә ҡатнаша[11].
Ансамблдең составы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Агеева Роза Степановна
- Адмайкина Евдокия Герасимовна
- Адмайкина Мария Никитишна
- Адмайкина Нина Фёдоровна
- Бояркина Мария Дмитриевна (художество етәксеһе[12])
- Ведяйкина Мария Петровна
- Кромойкина Прасковья Кузьминична
- Мокейкина Фекла Ефимовна
- Потанина Валентина Фёдоровна
- Лазуткина Вера Николаевна
- Устинова Раиса Алексеевна
- Фролкина Просковья Николаевна
- Фролкин Иван Ильич — 2003 йылдан аккомпаниатор.
Репертуары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Репертуары бик күп боронғо эрзя йырҙарынан тора[4]: «Маштыть, авакай» (рус. «Сумела, матушка»), «Ох, авакай, чиямак» (рус. «Ох, матушка, засватай меня»), «Дованть колмо церанзо» (рус. «У вдовы трое сыновей»), «Вирьга юты Машура» (рус. «По лесу проходит Машура»), «Бути саемс, Ваня леляй, саемак» (рус. «Если женишься на мне, дядя Ваня, то женись»), «Пиже садсо» (рус. «Во зелёном саду») һәм башҡа йырҙар.
Дискография[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Л. Н. Шамов (сәнғәт фәне кандидаты, С.-Петербург) профессиональ тауыш яҙҙырыу студияһында «Гайги вайгель» ансамбле башҡарыуында 20 йыр яҙҙыра. Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, CD форматында сығарылмаған[13]
- Фин-уғыр транзиты: туғандарса осрашыуҙар. CD йыйынтығы. 2013 («Тундосить ютась» һәм «Кодамо моро» эрзя халыҡ йырҙары)
- альбом «Штатол»[14], этно-поп төркөмө OYME. 2015 йыл («Тундось ютась, мазысь ютась» һәм «Ох, парыям-дугинем» эрзя халыҡ йырҙары)
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
.svg){kind=small}
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ Группа «OYME» // ГАЙГИ ВАЙГЕЛЬ (рус.),Ҡалып:Ref-myv
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Еженедельник «Вечерний Саранск» // Хоть сейчас на «Евровидение» (рус.)
- ↑ РОО "Эрзянское культурно-просветительное общество «Голос эрзи» «Гайги вайгель» (Звонкий голос) звучит на всю страну (рус.),Ҡалып:Ref-myv
- ↑ 4,0 4,1 [detail=366 FOLKRUSSIA // Фольклорный ансамбль «Гайги вайгель» (рус.)
- ↑ «Эрзянь Мастор» // «ОЗНОТАНО РАСЬКЕНЕК КИС…» 2020 йыл 28 сентябрь архивланған. (рус.),Ҡалып:Ref-myv
- ↑ n=5643&nom11=482 «Эрзянь Мастор» // ЙОВЛАНЬ ОЛОНЬ ВАЛДО ЛЕМЕНЗЭ ЛЕДСТНЕЗЬ 2017 йыл 21 май архивланған.Ҡалып:Ref-myv
- ↑ 7,0 7,1 «Эрзянь Правда» // «ГАЙГИ ВАЙГЕЛЕСЬ» гайги масторонть келес. Т.МАТОРКИНА(недоступная ссылка)Ҡалып:Ref-myv
- ↑ Rustoria // Путин слушал Пырменских бабушек еще до того, как это стало мейнстримом(недоступная ссылка) (рус.)
- ↑ Минкультуры России // Определены участники гала-концерта фестиваля «Финно-угорский транзит»(недоступная ссылка) (рус.)
- ↑ «Вестник Мордовии» // В Кочкуровском районе отпразднуют юбилей фольклорного ансамбля «Гайги вайгель» (рус.)
- ↑ Туристско-информационный центр Республики Мордовия // О МОРДОВИИ СПОЮТ НА «ГОРЦАХ»! 2020 йыл 28 сентябрь архивланған. (рус.)
- ↑ [detail=366 FOLKRUSSIA // Фольклорный ансамбль «Гайги вайгель» (рус.)
- ↑ Причетные формы мордвы-эрзи в бассейне реки Присурья: монография / Л. Н. Шамова; НИИ гуманит. наук при Правительстве Республики Мордовия. — Саранск, 2016. — 240 с. ISBN 978-5-00008-043-6 (рус.),Ҡалып:Ref-myv
- ↑ ГБУ Московский дом национальностей // OYME выпустили дебютный альбом «Штатол» (рус.)