Гера музейы
| Гера музейы | |
| Нигеҙләү датаһы | 12 апрель 1914 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 Германия |
| Административ-территориаль берәмек | Гера |
| Сәғәт бүлкәте | UTC+1:00[d] һәм UTC+2:00[d] |
| Урынлашҡан урамы | Museumsplatz[d] |
| Ойошма ағзаһы | Kalliope[d][1] |
| Мираҫ статусы | мәҙәниәт ҡомартҡыһы[d] |
| Рәсми сайт | museen-gera.de/museen/st… |
 | |
 | |
 Гера музейы Викимилектә | |
Гераның ҡала музейы (нем.Stadtmuseum Gera) — Гера ҡалаһында музей, ҡаланың иң үҙәгендә Хайнрихштрассе урамында урынлашҡан; 1724—1739 йылда төҙөлгән бинаның үҙендә музейға тиклем госпиталь, етемдәр приюты, психиатрия дауаханаһы һәм төрмә урынлаша.1914 йылда асылған музей Икенсе донъя һуғышы ваҡытында яна, 1956 йылда иҫке урында ҡабаттан асыла.
Тарихы һәм тасуирламаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Беренсе асылыуы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Хәҙерге Гера музейы урынлашҡан ерҙә элек Изге Мария дауаханаһы урынлаша, 1445 йылғы документтарҙа беренсе тапҡыр телгә алына, госпиталь бинаһы 1639 йылда яна. Етемдәр приюты был урында 1724—1739 йылдарҙа барлыҡҡа килә; бинаның подвалында холоҡ төҙәтеү йортоноң төрмә камералары урынлаша, шул уҡ ваҡытта башҡа ҡаттарында етемдәр һәм психик ауырыу кешеләр өсөн бүлмәләр урынлаша. 1824 йылда приют ябыла, ә етем балаларҙы урта синыфлы ҡала халҡы йорттарына урынлаштыра башлайҙар. Әммә 1886 йылға тиклем бина тотҡондар урыны һәм эш йорто булараҡ хеҙмәт итә, һуңынан ундағы айырым фатирҙарҙы ҡуртымға бирәләр[2][3].
1878 йылда ҡала властары Иоганн Кристиан Витальевичтың ҡала музейын булдырыу буйынса башланғысын хуплай. Яңы музейҙың коллекциялары яйлап туплана: тәбиғәт һәм мәҙәниәт тарихы бүлегенә экспонаттар өҫтәлә. Беренсе донъя һуғышы алдынан, 1914 йылдың 12 апрелендә, Хайнрихштрассе урамындағы бина асыла; яңы бина музейҙың тулыһынса коллекцияларын күрһәтеү мөмкинлегенә эйә була: был маҡсатта элекке приюттың интерьеры яңынан үҙгәртеп ҡорола, уның барышында тар бүлмәләр киңәйтелә һәм ҙур күргәҙмә залдарына әйләнә[2][3][4][5].
Икенсе донъя һуғышы һәм яңынан асылыуы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Икенсе донъя һуғышы ваҡытында, 1945 йылдың 6 апрелендә, Гера бомбаға тотолғанда йорт тулыһынса янып бөтә. Ҡалала торлаҡ етмәү сәбәпле, музей администрацияһы бинаны тиҙ тергеҙеүгә өмөт итмәй. Шулай ҙа 1947 йылда музей бинаһы ваҡытлыса Н иколайберг урамы, 3-сө йорт адресы буйынса урынлаша — был музейҙың мәктәп белеме биреүҙә мөһимлеге өсөн эшләнә. 1950 йылда бында ҡала тарихы буйынса ҙур булмаған күргәҙмә асыла. 1951 йылдан алып 1956 йылға тиклем осорҙа Шрайбер йортонда яйлап Тәбиғи тарих музейы асыла, унда шулай уҡ музей коллекцияһының бер өлөшө урынлаша[6].
Гера ҡалаһы музейы ҡабаттан 1956 йылда асыла: сәнғәт һәм мәҙәниәт тарихы буйынса коллекцияһы элекке бинаһына ҡайта. Шул ваҡыттан алып музей килеүселәргә ҡала тарихын боронғо замандан башлап таныштыра, шулай уҡ экспонаттар Көнсығыш Тюрингия тарихын һөйләй. Ҡаланың иҡтисади тормошона арналған коллекцияларҙың бер өлөшө урындағы заманса сәнәғәт һәм коммерция предприятиеларының үҫешен индереп, төбәктең текстиль етештереү тарихына акцент яһай[4][5]. XXI быуатта йәнәшәләге «Elster-Forum» сауҙа үҙәген төҙөү менән бер рәттән, музейҙың комплекслы реконструкцияһы үтә, ул 2005 йылдың 20 майында тамамлана. Башҡа үҙгәрештәр араһында, музейға инеү урыны XX быуатта нисек булған, шулай көньяҡтан үҙәк урам яғына ҡарай күсерелә. Шулай уҡ күргәҙмә концепцияһы ла үҙгәрештәр кисерә: хәҙер музей ҡаланың 1945 йылдан һуңғы тарихын да һөйләй[7][6]. Музей йыл һайын 10 меңдән алып 16 меңгә тиклем кеше ҡабул итә[8].
Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Тәбиғи тарих музейы һәм Отто йорт Дикс
- Ғәмәли сәнғәт музейы һәм һарайында Тинц
- Троицк сиркәүе һәм Изге Мария сиркәүе гера.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Siegfried Mues Bau- und Nutzungsgeschichte des ehemaligen Zucht- und Waisenhauses (нем.) // Geraer Hefte zur Geschichte, Archäologie und Volkskunde / hrsg. von Stadtmuseum Gera & Historische Höhler und Stadtarchiv Gera. — Gera: Stadtarchiv, 2003. — В. 1. — С. 9—35.
- Matthias Wagner Leben am Rand der Gesellschaft. Alltag im Geraer Zucht- und Waisenhaus (нем.) // Geraer Hefte zur Geschichte, Archäologie und Volkskunde / hrsg. von Stadtmuseum Gera & Historische Höhler und Stadtarchiv Gera. — Gera: Stadtarchiv, 2003. — В. 1. — С. 39—54.
- Martin Müller Ein neues altes Museum. Sanierung und Neukonzeption des Stadtmuseums Gera (нем.) // Geraer Hefte zur Geschichte, Archäologie und Volkskunde / hrsg. von Stadtmuseum Gera & Historische Höhler und Stadtarchiv Gera. — Gera: Stadtarchiv, 2003. — В. 1. — С. 57—65.
- Siegfried Mues, Klaus Brodale. Stadtführer Gera / Fotografien von Frank Rüdiger. — 1. Aufl. — Bindlach: Gondrom Verlag, 1995. — 167 S. — ISBN 9783811208216.
- Gera, Stadtmuseum // Museen in Thüringen / Sparkassen-Kulturstiftung Hessen-Thüringen, Museumsverband Thüringen. — Frankfurt, Erfurt, 1995. — 251 S.
- Stadtmuseum Gera & Historische Geraer Höhler (нем.) // Besucherzahlen Thüringer Museen 2002—2016 / Museumsverband Thüringen. — Erfurt, 2017.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Gera Stadtmuseum (нем.). museumsverband-thueringen.de. Thüringen Museumsverband. Проверено 7 февраль 2019.
- Stadtmuseum (Gera, Stadtmitte, Museumsplatz 1) (нем.). gera.de. Gera Stadtverwaltung. 11 ноябрҙә 2018 тикшерелде.
- Gera Geschichte Stadtmuseum wechselvoller mit (нем.). gera.otz.de. Zeitung Ostthüringer / OTZ (12. Februar 2014). Проверено 7 февраль 2019.
- Neue Stadtmuseum Das (21.05.2005) (нем.). gera-chronik.de. Otto-Dix-Gera Stadt. Проверено 7 февраль 2019.