Кижи (утрау)
| Кижи | |
| Нигеҙләү датаһы | 1966 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 Рәсәй[1] |
| Административ-территориаль берәмек | Великогубское сельское поселение[d] |
| Һыу ятҡылығы буйында урынлашҡан | Онега күле |
| Тәбиғи-географик объекты сиктәрендә урынлашҡан | Онега күле |
| Оҙонлоҡ | 6 km |
| Киңлек | 1 km |
| Майҙан | 5 км² |
| Рәсми сайт | kizhi.karelia.ru |
 | |
| Элементтың күренеше өсөн категория | Category:Views of Kizhi[d] |
 | |
 Кижи Викимилектә | |
Кижи — Онега күле территорияһындағы Кижи зоология заказнигы.
Утрауҙағы «Кижи» музей-ҡурсаулығы экспозицияһы, шул иҫәптән Кижи погосы архитектура ансамбле исеме аҫтында билдәле.
Дөйөм мәғлүмәттәр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Утрауҙа Кижи, Васильево һәм Ямка ауылдары урынлашҡан, улар хәҙерге Медвежьегорский районы Великогубский ауылы биләмәһе составына инә (2004 йылға тиклем Петрозаводск ҡала округы составына ингән). Экспозиция составына музей-ҡурсаулыҡтың төҙөлөш ҡоролмаларының күпселек өлөшө инә, улар архитектура ҡомартҡылары булып тора, уларҙың күбеһе экспозиция өсөн Онега аръяғындағы ауылдарҙан килтерелгән[2].
XVIII быуат аҙағында утрауҙа бер нисә ауыл урынлашҡан — Бачурино, Бишево, Босарево, Васильево, Кяжево, Морозово, Наволок, Погост һәм Ямка, улар Олонец губернияһы Петрозаводский өйәҙенең Кижи улусы составына ингән[3].
Географик урыны[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Кижи утрауы Онега күленең төньяҡ өлөшөндәге Кижи шхерҙарына — Онега аръяғы ярымутрауындағы утрауҙар системаһына ҡараған. Ярымутрау Кижи утрауынан көнбайышта, ә көньяҡ-көнсығышта — Ҙур Клименецкий утрауы, көнсығышта Көньяҡ Олений утрауы янында урынлашҡан. Унан төньяҡтараҡ — Великая губа утрауҙары тора.
Транспорт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Навигация осоронда (май-сентябрь) Петрозаводск йылға вокзалынан Кижи утрауына тиҙ йөрөшлө һыу аҫты ҡанаты булған суднолар йөрөй — эш көндәрендә көнөнә 2-3 тапҡыр, ял көндәрендә йыш йөрөй. Утрауға шулай уҡ даими йөрөүсе сәйәхәт теплоходтары йөрөй.
Онега күле буйынса ҡыш һайын Ямка ауылынан Великая Губаға тиклем (21 км) һәм Сибово ауылына (12 км) оҙонлоғондағы боҙ өҫтөнән юл һалына.
Иҫтәлекле ҡәберлектәр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
НКВД айырым диверсия төркөмө яугирҙәрҙең туғандаш ҡәбере, (улар 1943 йылда фин ғәскәренең тылында хәрби заданиелар үтәгәндә һәләк булған)[4].
Иҫкәрмә[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Кижи (остров) на сервисе Яндекс. Панорамы
- Неизвестный остров. История первая. Архивировано 2 май 2014 года. 2014 йыл 2 май архивланған.
- Неизвестный остров. История вторая. Архивировано 3 март 2016 года. 2016 йыл 3 март архивланған.
- Каталог археологических памятников окрестностей острова Кижи
- К истории заселения о. Кижи в Средневековье и Новое время (по материалам раскопок селища Наволок)