Клавиатура һәйкәле
| Иҫтәлекле урын | |
Клавиатура һәйкәле
| |
| |
| Урыны | улица Горького, Екатеринбург |
 Клавиатура һәйкәле Викимилектә
| |
Клавиатура һәйкәле — Екатеринбургта тәүге лэнд-арт скульптураһы, улкомпьютер клавиатураһына арналған. Һәйкәл асыу ваҡыты - 5 октябрь, 2005 йыл. Авторы — Анатолий Вяткин.
Төҙөлөү тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Клавиатура һәйкәле 2005 йылдар «Оҙон Екатеринбург тарихы» фестиваленең махсус проекты сифатында Анатолий Вяткин проекты буйынса төҙөлә. Проекттың продюсеры һәм кураторы Наиля Аллахвердиева һәм Арсений Сергеев, шул ваҡыттағы «АртПолитика» мәҙәни агентығының вәкилдәре, була. Проектты тормошҡа ашырыу компанияһы -«Атомстройкомплекс». Ҡала халҡы һәм ҡунаҡтары араһында был проекттың популярлығы юғары булыуға ҡарамаҫтан, ул һәйкәлдең рәсми статусын ала алмай. Урындағы властар танымаһа ла, клавиатура ҡалалағы мәҙәни әһәмиәтле объекттар белешмәләренә ингән. 2011 йылдың яҙында унан башлап Екатеринбургты 32 иҫтәлекле урыны аша «Ҡыҙыл линияла» асфальтта һүрәт төшөрөү башланып китә[1].
Конструктив үҙенсәлектәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Һәйкәл бетондан яһалған клавиатура күсермәһе булып тора, күләме 30:1. Клавиатура 104 клавишанан тора, улар 100-500 кг-ға тиклем ауырлыҡтғы бетондан яһалған, QWERTY/ЙЦУКЕН формаһында урынлашҡан. Клавишалар бер-береһенән 15 см ара менән ҡуйылған соҡорҙарҙа тора. Проекттың дөйөм майҙаны — 16 × 4. м. Клавиша өҫтө яҫы, өҫтөнә алфавит һәм фукциональ символдар рельефлы итеп, компьютерҙа ниндәй тәртиптә булһа, шулай һүрәтләнгән.[2]
2016 йылдың июлендә клавиша End ҡуйҙы өҫтөнә Евгений Зорин хөрмәтенә мемориаль таҡтаташ ҡуйыла[3].
Мәҙәни үҙенсәлеге һәм баһалары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Бетон «Клавиатураһын» бер үк ваҡытта компьютер эраһының фетишы тип тә, ҡала коммуникация мөхитен барлыҡҡа килтереүсе «баҡса ташы» индустриаль эксперименты тип тә ҡарарға мөмкин. Клавиатураның һәр клавишаһы бер үк ваҡытта уйлап сығарылған бетон эскәмйә лә булып тора. Моонумент хәҙерге ҡалаһының имиджында мәҙәни иҫтәлекле яңы «бренд» булып тора[4].
Был һәйкәл ҡала кешеләренең иң яратҡан урындарының береһе. 2019 йылдың февралендә «Яндекс» компанияһының музей һәм башҡа иҫтәлекле урынлдарҙы эҙләү статистикаһын биргәндә клавиатура һәйкәленә рейтингта 2-се урын биләй : унан алда 1-се урында Петербургтағы Баҡыр һыбайлы , өсөнсө урында Мәскәүҙең Ҡыҙыл майҙанындағы Минин һәм Пожарский һәйкәле тип билдәләй[5].
Объектты һаҡлау мәсьәләләре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]2011 йылдың июненә тиклем һәйкәлдең бер нисә клавишаһы (клавиша F1, F2, F3, Y) урлана, ә Windows клавишаһына Apple логотибы яҙылған.[6]
2011 йылдың июнендә был проекттың етәксеһе Наиля Аллахвердиева һәйкәлде Пермь хәҙерге заман сәнғәте музейының паблик-арт-хәҙерге заман PERMM сәнғәте музейы Пермь программаһына күсерергә тәҡдим итә. Уның һүҙҙәре буйынса, Екатеринбургта бер кем дә һәйкәл ҡарамауы, ә Пермь музейының был арт-объект менән ныҡ ҡыҙыҡһыныуы тураһында белдерә.
Әммә Екатеринбург ҡалаһының бер төркөм инициатива күрпһәтеүселәре, шул иҫәптән унда ингән Евгений Зорин ингәс, Лидия Карелина, ЯСЙ «Литек» Өмөт директоры Надежда Заостровных тырышлығы менән 2011 йылдың 17 авгусында юғалтылған клавишалар тергеҙелә. Йөк ташыу һәм йөк машиналарын хеҙмәтләндереүсе «Юнион Тракс» компанияһы директоры Антон Борисенко арҡаһында һәйкәл ремонтлана. ҡатнашты Һәйкәлде реставрациялау эштәре ваҡытында һәйкәлдең авторы Анатолий Вяткин үҙе лә була[7].
Евгений Зорин инициативаһы менән һәйкәл янында төрлө даими мәҙәни-күмәк саралар үткәрелә башлай, мәҫәлән йыл һайын үткәрелгән «Клавиатура өмөһе»[8][9][10][11]. «Өмә» ваҡытында клавишалар таҙартыла һәм буяла, шулай уҡ эшкә яраҡһыҙ компьютер сысҡандарын ташлау чемпионаты[12], бәйләнгән ике ҡаты дискыны күтәреү һәм башҡалар. Өмәлә 2017 йылда АҠШ-тан ике ирекмән дә ҡатнаша[13]. Шулай уҡ июлдең һуңғы йомаһында рәсми рәүештә[14] Сисадмин көнө уҙғарыла.
Ҡыҙыҡлы факттар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Екатеринбург ҡалаһына килгән профессорВирт Никлаус, Паскаль телен уйлап табыусы, хатта был проектты төҙөлөш стадияһында ҡарарға теләк белдерә.[15]
- Һәйкәлде тирә-яҡ мөхитенә лә йоғонто яһай. Уның янында торған таш йортто « системалы блок» тип атайҙар. Ҡаланың төп Исеть йылғаһы интернет-форумдарҙа «I-сеть» тип яҙыла, ә «Клавиатура» эргәһенә модем һәйкәлен ҡуйырға тәҡдим итәләр. Монитор компьютер сысҡаны һәм Екатеринбург халҡы мониторға һәм компьютер "сысҡанына" ла һәйкәл ҡуйыу тураһында хыялланалар.[16]
- Проект Рәсәйҙең ете мөғжизәһенең береһе статусын алыу конкурсына тәҡдим ителә .[17].
- 2018 йылда Екатеринбургта футбол буйынса донъя чемпионатына төрлө илдәрҙән килгән ҡунаҡтарҙың иғтибарын ныҡ йәлеп итә, шунлыҡтан һәйкәл тураһында Американың New York Times гәзитендә 3 июлдә ҙур мәҡәлә баҫылып сыға[18].
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Кенияла «клавиатура» коллекция «1001 донъяның мөғжизәһе»
- «Клавиатураһына һәйкәл» 2017 йыл 8 май архивланған. на портал «Уралнаш»
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Алып бара. Ba: екатеринбург туристарының маршруты буйынса йөрөгән була. «ҡыҙыл линия»
- ↑ Памятник клавиатуре — Екатеринбург. Дата обращения: 2 ноябрь 2010. Архивировано 11 ноябрь 2010 года. 2010 йыл 11 ноябрь архивланған.
- ↑ ТАСС: Яңылыҡтар Урал — н клавиатура һәйкәлгә мемориаль таҡта ҡуйыласаҡ, екатеринбург хеҙмәткәрҙәре тасс.
- ↑ GiF.Ru — рәсәй сәнғәтенең>> 4 октябрҙә, Екатеринбург — клавиатураһына һәйкәл асыу тантанаһы (алла вяткина) & ... 2019 йыл 14 ноябрь архивланған.
- ↑ https://www.facebook.com/minkultrf/posts/2064972870253226 — хәбәрҙе рф мәҙәниәт министрлығы
- ↑ Клавиатура һәйкәл. Екатеринбург
- ↑ NewDayNews.Ru: урлап ҡайтарғандар клавиатураһына һәйкәл клавиша / 16.08.11 / Яңы Көн — Екатеринбург
- ↑ Интернет-күҙәтеүе: «бөтә булған аҡсаны» һәм клавиатураһына һәйкәл янына өмәгә 2016 йыл 4 март архивланған.
- ↑ Клавиатура һәйкәл тағы Екатеринбург перекрасить.
- ↑ Яр буйына һәм Иҫәт покрашенный почистить клавиатураһына һәйкәл — яңылыҡтар-новости 2016 йыл 6 март архивланған.
- ↑ ТАСС: Яңылыҡтар Урал — Екатеринбург клавиатура покрашенный донъяла беренсе һәйкәл.
- ↑ Екатеринбург сысҡан ырғып буйынса чемпионат үтте.
- ↑ Хәреф тағы бер ҡат төшөрәм: клавиатура һәйкәл һәм Екатеринбург отмытый. покрашенный - Екатеринбург яңылыҡтар E1.ru
- ↑ Тәүге тапҡыр системалы администраторы Көнө рәсми рәүештә билдәләнә. Екатеринбург - Екатеринбург яңылыҡтар E1.ru
- ↑ Кенияла «клава» коллекция «1001 донъяның мөғжизәһе»
- ↑ Клавиатура һәйкәл 2012 йыл 12 октябрь архивланған.
- ↑ Клава конкурирует на звание одного из семи чудес России! Дата обращения: 2 ноябрь 2010. Архивировано 24 март 2011 года. 2011 йыл 24 март архивланған.
- ↑ https://www.nytimes.com/2018/07/03/sports/world-cup/yekaterinburg-keyboard-monument.html
