Иҫәт
| Иҫәт | |
|---|---|
| Иҫәт? | |
.jpg) Иҫәт Каменск-Уральск янында, Свердловск өлкәһе | |
| Характеристика | |
| Оҙонлоғо | 606 км |
| Бассейн | 58 900 км² |
| Һыу сығымы | 73,08 м³/с (Иҫәт ауылы) |
| Һыу ағымы | |
| Инеше | Иҫәт күле |
| · Бейеклеге | 250 м |
| · Координаталар | 56°57′39″ с. ш. 60°24′12″ в. д.HGЯO |
| Тамағы | Тубыл |
| · Бейеклеге | 50,8 м |
| · Координаталар | 56°35′57″ с. ш. 66°17′16″ в. д.HGЯO |
| Йылға ауышлығы | 0,33 м/км |
| Урынлашыуы | |
| Һыу бассейны | Тубыл → Иртыш → Обь → Карское море |
| Ил |  Рәсәй Федерацияһы
|
| Регион | Свердловск өлкәһе, Ҡурған өлкәһе, Төмән өлкәһе |
| РДҺР | 14010500512111200002684 |
| Иҫәт Викимилектә | |
.jpg)
Иҫәт — Рәсәйҙәге йылға. Свердловск өлкәһе, Төмән өлкәһе, Ҡурған өлкәһе биләмәләрендә аға.
Йылға оҙонлоғо 606 км, бассейн майҙаны — 58 900 км².
Туҡланыуы ҡатнаш. Ноябрь башында туңа, апрелдә асыла. Урал тауҙарында башланып китә, Көнбайыш Себер тигеҙлеге буйынса аға.
Этимологияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Атамаһының килеп сығышы аныҡ түгел.
Иң боронғо аңлатмаһы боронғо грекса исседондар этнонимы менән бәйләп бирелә. Татар теленән (ис эт — эт еҫе), кет теленән (исе сет — балыҡлы йылға) тигән фарздар бар. Мәгәр Уралда исседондар йәки кеттар йәшәүе эҙҙәре ҡалмаған, татр теленә иһә һүҙҙәрҙең урыны тел ҡанунына тап килмәй.
А. К. Матвеев Ис һәм Иса гидронимамдары менән сағыштыра, мәгәр инандырырлыҡ дәлилдәр килтерә алмай[1].
Рычков Пётр Иванович «Топография Оренбургская» тигән китабында (229-сы бит) былай тип яҙа:
Исеть, въ Оренбургской губерніи въ Исетьской провинціи, вышла изъ озера Исетьскаго выше Екатеринбурга верстъ съ двадцать, течетъ на востокъ мимо Екатеринбурга, Каменскаго, Катайскаго, Шадринскаго и Исетьскаго остроговъ, и впадаетъ въ Тоболъ вблизъ Ялуторовскаго острогу Тобольскаго уѣзда. По ней каменистыя мѣста и пороги. Новоучрежденная Исетьская провинція отъ неё званіе своё имѣетъ.— Рычков П. И. «Топография Оренбургская»[2]
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- ↑ А. К. Матвеев Древнеуральская топонимика и её происхождение (рус.) // Вопросы археологии Урала. — 1961. — Т. Вып. 1. — С. 133-141.
- ↑ Рычков П. И. Топография Оренбургская. — Оренбург: Русское Географическое Общество, 1887. — 389 с.
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- География России: Энциклопедический словарь / Гл. ред. А. П. Горкин.. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1998. — С. 213—214. — 800 с. — 35 000 экз. — ISBN 5-85270-276-5. (в пер.)
- Географический энциклопедический словарь: Географические названия / Гл. ред А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев, А. Г. Воронов и др. — М.: Советская энциклопедия, 1983. — С. 174. — 538 с. — 100 000 экз.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Исеть (река) // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- Исеть // Словарь современных географических названий / Рус. геогр. о-во. Моск. центр; Под общ. ред. акад. В. М. Котлякова. Институт географии РАН. — Екатеринбург: У-Фактория, 2006.
- Сети вокруг реки Исети (билдәһеҙ). Бюллетень «Экология и права человека» (12 май 2001). Дата обращения: 10 октябрь 2009.
- Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: Сократ, 2008. — С. 111. — 352 с. — ISBN 978-5-88664-299-5.
- В реке Исеть в мае отмечена массовая гибель рыбы (билдәһеҙ). Независимая газета (22 май 2008). Дата обращения: 10 октябрь 2009.
- Федеральное государственное бюджетное учреждение «Нижне-обское бассейновое управление по рыболовству и сохранению водных биологических ресурсов». Филиал по рыболовству и сохранению водных биологических ресурсов по Курганской области. Рыбохозяйственная характеристика реки Исеть в Курганской области № 143 от 30.05.2014.
Һүҙлектәр һәм энциклопедиялар | |
|---|---|
| Норматив контроль |
