Максимов Павел Хрисанфович

Павел Хрисанфович Максимов
Тыуған көнө:	06.11.1892
Вафат булған көнө:	05.08.1977
Вафат булған урыны:	СССР, Дондағы Ростов
Эшмәкәрлеге:	яҙыусы-прозаик
Ижад йылдары:	1911-1977
Йүнәлеше:	реализм
Жанр:	иҫтәлектәр
Әҫәрҙәре яҙылған тел:	русса
Наградалары:	«Кавказды обороналаған өсөн» миҙалы

Максимов Павел Хрисанфович (6 ноябрь, 1892 йыл — 5 август, 1977 йыл — совет яҙыусыһы, Дон Яҙыусылар союзына нигеҙ һалыусы, СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы (1934 йыл).

Тормош юлы

Буласаҡ яҙыусының ғаиләһе, эш эҙләп, Дондағы Ростовҡа күсеп килә. Атаһы портта йөк ташыусы, ә әсәһе шул уҡ портта пароходтарға ашлыҡ тейәр өсөн тоҡтар тегеүсе булып эшләй. 1909 йылда биш класлы ҡала училищеһын тамамлағас, урта техник училищела уҡый, артабан төрлө контор вазифаларын башҡара. 1911 йылда Дондағы Ростов баҫмаларында әҫәрҙәрен сығара башлай. Бөйөк Октябрь революцияһы башында ул журналист һөнәре менән ныҡлап шөғөлләнеүсе була.

П. Максимовтың ижади бионграфияһында  М. Горькийҙың йоғонтоһо бик ҙур була. Улар сирек быуат буйына хат алышып йәшәй. П. Х. Максимовтың яҙыусылыҡ әҙәби һәләтен үҫтереүҙә Горькийҙың роле бик ҙур. Тап ул П. Максимовтың уҡыуында һәм үҙаллы уҡыуында, тирә-яҡ мөхитте күҙәтеүҙә, тормош ҡаршылыҡтарын, ундағы конфликттарҙы күҙәтеп, уны әҫәрҙәрендә сағылдырыуҙа тәрән эҙ ҡалдырған кеше.

20—30-сы йылдарҙа П. Максимов «Правда» гәзитендә штаттан тыш хәбәрсе булып эшләй, редакцияңын йөкләмәһе буйынса илдең төрлө ерҙәрендә: иң эре төҙөлөштәрҙә, Төньяҡ Кавказдың сәнәғәт предприятиеларында була, СССР Дәүләт планы рәйесе Г. М. Кржижановский етәкселегендәге комиссияны оҙатып йөрөй, буласаҡ Волга-Дон каналы өсөн трасса һайлауҙа ҡатнаша,С. М. Будённыйҙы сальский далаларындағы ат заводтарына оҙатып йөрөй, Ҡабарҙы-Балҡарҙа, Ингушетияла, Чечняла була. Максимов - 20-30-се йылдарҙағы совет индустриалаштырыуының йырсыһы.

Максимовтың очерктары, Төньяҡ Кавказды яңынан тергеҙеүсе факттарҙы күрһәтеүсе булып, тарихи ҡыҙыҡһыныу тыуҙыра.

1931 йылда А. М. Горький рекомендацияһы менән П. Максимовтың «Кавказ без романтики» китабы «ГИЗ» нәшриәтендә баҫыла.

Максимовтың «Волго-Донской канал» (1927), «Энтузиасты культурной революции в горах» (1931), «Аул Псыгансу» (1934) һәм башҡа очерктары төрлө йыйынтыҡтарҙы тулыландыра. П. Х. Максимов шулай уҡ фольклор йыйыу менән шөғөлләнә, халыҡ әкиәттәрен эшкәртеп яҙа. 1935 йылда Дондағы Ростовтың «Азчер нәшриәтендә» П. Х. Максимов әҙәби эшкәртеүендә М. Горький яҙған инеш һүҙ менән «Горские сказки» китабы баҫылып сыға. Һуңғараҡ Максимов тулыландырып эшкәрткән әкиәттәр «Адыгейские сказки» сериалына инә.

Бөйөк Ватан һуғышы алдынан П. Максимовтың «Лльмастс (ведьма)» (1937), «Кавказские рассказы» (1939) китаптары нәшер ителә.

1942 йылдың көҙөндә П. X. Максимов (ҡатыны һәм ҡыҙы менән бергә) үҙҙәре теләп 37-се хәрәкәт итеүсе армияға китә һәм был армияның «Советский патриот» гәзите редакцияһында эшләй. Фронтта асаҡта, 1943 йылда, Советтар Союзы Коммунистар партияһы сафына инә. Капитан званиеһында армия сафындп Кавказдан алып Венаға тиклем барып етә. 1945 йылдың көҙөндә демобилизациялана. Ҡыҙыл Йондоҙ ордены һәм миҙалдар менән бүләкләнгән.

Дондағы Ростовта төрлө ваҡытта осрашҡан яҙыусылар: А. Фадеев, В. Маяковский, В. Киршон, Н. Погодин, В. Ставский һәм башҡалар - тураһында «О Горьком» (письма Горького и встречи с ним, 1939), «Воспоминания о писателях» (1958), «Фадеев в Ростове» (1972) китаптарын ижад итә. «Памятные встречи» тигән һуңғы китабы яҙыусы вафат булғандан һуң 1978 йылда сыға. Был әҫәре дон әҙәбиәтенең 20—30-йылдарҙағы тарихы һәм Ростов Яҙыусылар союзы ойошмаһын булдырыу тураһында һөйләй.

Дондағы Ростовтың Төньяҡ зыяратында ерләнә.

Наградалары

• Ҡыҙыл йондоҙ ордены
• медаль «За боевые заслуги» (24.11.1943)
• «1941-1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы {0}[13]{/0}} (1936)
• другие награды

Библиография

Айырым баҫмалары

• Что даст Волго-Дон: (Попул.-экон. очерк).— Ростов: Сепкавкннга, 1927.— 48 с. ил.
• Что должен знать о Волго-Донском канале каждый рабочий и крестьянин. (Основные сведения в общедоступном изложении под ред. гл. инж. Волго-Дон. стр-ва проф. А. С. Аксамитного).— Ростов: Севкаокнига, 1927.— 32 с, ИЛ.
• Энтузиасты культурной революции в горах. (Культпоход в Кабарде и Бал-карии).— Ростов: Сев. Кавказ, 1931.— 46 с.
• Кавказ без романтики: Очерки.— Ростов: Сев. Кавказ. 1931.— 223 с, ил.
• Князь и батрак: (Кабардинская быль). — Ростов: Сев. Кавказ, 1931.— 46 с, ил.
• Аул Псыгансу: (Хроника). — Ростов: Азчериздат, 1931.— 194 с.
• Горские сказки. /Преднсл. М. Горького/. — Ростов: Азчериздат, 1935.— 93 с.
• Адыгейские сказки. /Лит. обработка П. Максимова. Пл.: А. Глуховцев/.— Ростов: Азчериздат, 1936.— 121 с.
• То же. — /Пер. и лит. обработка П. Максимова, Т. Керашева. ИЛ.": А. Глуховцев/. — Майкоп: Адыгнлцнздат, 1946.— 166 с, ил.
• То же.— /Пер. Т. Керашева. Лит. обработка П. Максимова, Пл.: А. Глуховцев).— Ростов: Кн. НЗД-ВО, 1955.— 168 с, 4 л. ил.
• Адыгейские сказания и сказки. /В лит. обработке П. Максимова/. — Ростов: Азчериздат, 1937.— 472 с.
• То же. — /С преднсл. М. Горького/.— Майкоп: Адыгнацнздат, 1952.— 352 с.
• Горские сказки. /Под ред. проф. Ю. М. Соколова). — М.: Сов. писатель, 1937.— 172 с.
• Мишка из майкопских лесов. Истинное происшествие. — Ростов: Ростиздат, 1938. —24 с, ил.
• То же.— Краснодар: Крайнздат. 1939. — 28 е., ил.
• Л.тмые жители. /Пять адыг. скалок в лит. обработке П. Максимова. Пл.: А. Е. Глухонцев/. — Ростов: Ростиздат, 1938. — 28 е., ил.
• Кавказские рассказы.— Ростов: Ростиздат, 1939. — 212 с.
• О Горьком. (Письма А. М. Горького и встречи с ним).— Ростов: Ростиздат, 1939.— 84 с, ил., портр.
• То же. — Изд. 2-е, перераб. и доп. — Ростов: Ростиздат, 1946.— 108 с.
• То же. — под назв.: Воспоминания о Горьком. Изд. 3-е, испр. и доп.— М.: Сов. писатель, 1956.— 191 с, 4 л. ил.
• То же.— (Переписка и встречи). Изд. 4-е, испр. и доп. /Послесл. И. Гор-деевой "Об авторе этой книги>, с. 158—177/.— Ростов: Кн. изд-во, 1968.— 182 с.
• Сын медведя Батыр: Адыг. сказки в лит. обработке П. Максимова. — Май¬коп: Адыг. кн. изд-во, 1953.— 242 с. ил.
• Лев и комар: Адыг. нар. сказка в обработке Т. Керашева и П. Максимова. /Ил.: В. Шувалов/.— Майкоп: Адыг. кн. изд-во, 1955.— 16 с.
• Сын медведя Батыр: Адыг. сказка. /Пер. с адыг. и лит. обработка Т. Кера¬шева и П. Максимова. Ил.: А. Глуховцев/. — Майкоп: Адыг. кн. изд-во, 1956.— 30 с, ил.— (Для мл. школ, возраста).
• Адыгейские сказки. /Лит. обработка П. Максимова/.— Майкоп: Адыг. кн. изд-во, 1957.—323 с, 11 л. ил.
• Воспоминания о писателях: В. Маяковский. А. Фадеев, В. Стапский. Ростов: Кн. изд-во, 1958.— 178 с, ил.
• Малыш Гуляцу; /Сын медведя; Сын раба Есмуко Есхот/: Адыг. сказки. /Пер. Т. Керашева. Лит. обработка П. Максимова. Ил.: А. Глуховцев/.— М.: Детгиз. 1959.—32 с, ил.
• Фадеев в Ростове: Воспоминания.— Ростов: Кн. изд-во, 1972.— 137 с, портр.
• Памятные встречи: Из дневника писателя. /Послесл. В. Жака/.— Ростов: Кн. изд-во, 1978,— 128 с, портр.
• Публикации в коллективных сборниках и журналах

Әҙәбиәт мәсьәләләре тураһындағы мәҡәләләре

• Переписка и встречи с А. М. Горьким.— В кн.: Азово-Черноморский альма¬нах. Ростов, 1936, с. {0}[13]{/0}} (1936)
• Забытое оружие: Об очерке и книжках рост, очеркистов. — Лит. Ростов, 1940. № 8. с. {0}[13]{/0}} (1936)
• Писатель, коммунист, воин: (Воспоминания о В. Ставском).—Дон. 1958, Nt 2. с. {0}[13]{/0}} (1936)
• Воспоминания об Александре Фадееве. — Дон. 1958, № 5. с. {0}[13]{/0}} (1936) Фадеев в Ростове-на-Дону: (К биогр.писателя).— Нева, 1958. № 6, с. {0}[13]{/0}} (1936)
• Литературное краеведение: /О сб. статей «Советские писатели на Куба¬ни»/— Дон. 1963, М 12, с. {0}[13]{/0}} (1936)
• Память сердца: /Встречи с писателем А. Веселым/.—Дон. 1967, № 3, с. {0}[13]{/0}} (1936)
• О сб. А. Фадеева «Письма. 1916—1956»/-—Дон, 1968. № 8, с. {0}[13]{/0}} (1936) Таким я его помню: /О А. Фадееве/.—Дон, 1971, Л° 12. с. {0}[13]{/0}} (1936)

П. Х. Максимов тормошо һәм ижады тураһында

• Горький М. Собрание сочинений в 30-ти т.— М.: Гослитиздат, 1949—1955.
  • т. {0}[13]{/0}} (1936) Письма, телеграммы, надписи. 1907—1926. 1955, с. {0}[13]{/0}} (1936) {0}[13]{/0}} (1936) {0}[13]{/0}} (1936) {0}[13]{/0}} (1936)
  • т. {0}[13]{/0}} (1936) Письма, телеграммы, надписи. 1927—1936. 1955, с. {0}[13]{/0}} (1936) {0}[13]{/0}} (1936) {0}[13]{/0}} (1936)
• Лунин А. Проза нашего края. — Молот, 1935, 6 дек.
• Старейший писатель и журналист: /К 80-летию/.— Дон, 1972, Кя 11, с. {0}[13]{/0}} (1936) Наш старейший писатель и журналист: /К 80-летию/.— Веч. Ростов, 1972, 18 нояб.
• Гегузин И. Жизнь под знаком Горького: /К 85-летию/.— Веч. Ростов, 1977. 15 нояб.
• Жак В. Он был старейшим из нас: /К 85-летию/.—Дон, 1977, Л*9 12, с. {0}[13]{/0}} (1936)
• Тихомирова В. С любовью к родному краю: /К 90-летию/.— Веч. Ростов, 1982, 11 нояб.

Айырым әҫәрҙәре һәм йыйынтыҡтары тураһында

• Адыгейские сказки
• Лунин Б. Адыгейские сказки.— Молот, 1936, 17 дек.
• Тонин В. Сказки адыгейского народа.— Лит. газ., 1937, 26 авг.
• Демидов А. Адыгейские сказки.— Молот, 1955, 6 сент.

Горький тураһында

• Костанов А. Книга о Горьком.— Молот, 1946, 19 июля.
• Воспоминания о писателях Гсгузин И. Пером очевидца. — Комсомолец, 1959, 15 февр. Апресян Г. Воспоминания о писателях.— Молот, 1959, 9 апр.
• Фадеев в Ростове Агуренко Б. «Фадеев в Ростове».— Веч. Ростов, 1972, 5 апр.
• Памятные встречи
• Котовсков В. «Имел честь знать…» — Лит. Россия, 1979, 19 янп.. с. {0}[13]{/0}} (1936)

Библиографик күрһәткестәр

• Ҡалып:Книга:Писатели Советского Дона 1948, выпуски 1 и 2
• Ҡалып:Книга:Писатели Советского Дона 1958
• Ҡалып:Книга:Писатели Дона 1976
• Ҡалып:Книга:Писатели Дона 1986