Межа мәҙәниәте

Межа мәҙәниәте — һуңғы бронза быуатының археологик мәҙәниәте, Черкаскүл мәҙәниәте нигеҙендә Тубыл буйы халҡының йолалары, Урал һәм Ҡаҙағстандың дала зонаһының валик керамикаһы даирәһе мәҙәниәттәре, иң тәүге сиратта Саргарин-Алексеевка мәҙәниәте ҡатнашлығында барлыҡҡа килә. Межа мәҙәниәте сиктәрендә ике үҫеш этабы күҙәтелә: межа (беҙҙең эраға тиклем XIII—IX быуаттар) һәм Березовка (беҙҙең эраға тиклем VIII—VII быуаттың башы). Исеме Багаряк йылғаһы (Синара ҡушылдығы) буйында, Силәбе өлкәһенең төньяҡ өлөшөндә урынлашҡан Межовка ауылынан алынған.

Тикшеренеүселәр межа мәҙәниәте халҡын боронғо уғырҙар^[1]^[2] менән бәйләй.

Шүлгәнташ мәмерйәһенә ерләнгән межа мәҙәниәте вәкилдәренең ҡалдыҡтарын тикшергәндә, уларҙың ДНК-һы R1a һәм R1b Y-хромосома гаплотөркөмдәренә һәм I5, M1 һәм U5^[3] митохондриаль гаплотөркөмдәргә ҡарауы асыҡлана. Тимәк, туранан-тура булмаһа ла был мөҙөниәттең уғырҙарға бәйле булмауы раҫлана.

Әҙәбиәт

Сальников К. В. Очерки древней ис-тории Южного Урала. — М., 1967;
Косарев М. Ф. Бронзовый век Западной Сибири. — М., 1981;
Обыденнов М. Ф. Поздний бронзовый век Южного Урала. — Уфа, 1986;
Петрин В. Т., Нохрина Т. И., Шорин А. Ф. Археологические памятники Агразинского водохранилища (эпохи камня и бронзы). — Новосибирск, 1993.

Иҫкәрмәләр

↑ Межовская культура
↑ Обыденнов М. Ф., Шорин А. Ф. Археологические культуры позднего бронзового века древних уральцев (черкаскульская и межовская культуры), Екатеринбург, 1995.
↑ Morten E. Allentoft, Martin Sikora, Karl-Göran Sjögren, Simon Rasmussen, Morten Rasmussen, Jesper Stenderup, Peter B. Damgaard, Hannes Schroeder, Torbjörn Ahlström, Lasse Vinner, Anna-Sapfo Malaspinas, Ashot Margaryan, Tom Higham, David Chivall, Niels Lynnerup, Lise Harvig, Justyna Baron, Philippe Della Casa, Paweł Dąbrowski, Paul R. Duffy, Alexander V. Ebel, Andrey Epimakhov, Karin Frei, Mirosław Furmanek, Tomasz Gralak, Andrey Gromov, Stanisław Gronkiewicz, Gisela Grupe, Tama´s Hajdu, Radosław Jarysz, Valeri Khartanovich, Alexandr Khokhlov, Vikto´ria Kiss, Jan Kola´rˇ, Aivar Kriiska, Irena Lasak, Cristina Longhi, George McGlynn, Algimantas Merkevicius, Inga Merkyte, Mait Metspalu, Ruzan Mkrtchyan, Vyacheslav Moiseyev, La´szlo´ Paja, Gyo¨rgy Pa´lfi, Dalia Pokutta, Łukasz Pospieszny, T. Douglas Price, Lehti Saag, Mikhail Sablin, Natalia Shishlina, Va´clav Smrcˇka, Vasilii I. Soenov, Vajk Szevere´nyi, Guszta´v To´th, Synaru V. Trifanova, Liivi Varul, Magdolna Vicze, Levon Yepiskoposyan, Vladislav Zhitenev, Ludovic Orlando, Thomas Sicheritz-Ponte´n, Søren Brunak, Rasmus Nielsen, Kristian Kristiansen & Eske Willerslev. «Population genomics of Bronze Age Eurasia», 2015

[1] Межовская культура

[2] Обыденнов М. Ф., Шорин А. Ф. Археологические культуры позднего бронзового века древних уральцев (черкаскульская и межовская культуры), Екатеринбург, 1995.

[Bronze_Age_Eurasia-3] Morten E. Allentoft, Martin Sikora, Karl-Göran Sjögren, Simon Rasmussen, Morten Rasmussen, Jesper Stenderup, Peter B. Damgaard, Hannes Schroeder, Torbjörn Ahlström, Lasse Vinner, Anna-Sapfo Malaspinas, Ashot Margaryan, Tom Higham, David Chivall, Niels Lynnerup, Lise Harvig, Justyna Baron, Philippe Della Casa, Paweł Dąbrowski, Paul R. Duffy, Alexander V. Ebel, Andrey Epimakhov, Karin Frei, Mirosław Furmanek, Tomasz Gralak, Andrey Gromov, Stanisław Gronkiewicz, Gisela Grupe, Tama´s Hajdu, Radosław Jarysz, Valeri Khartanovich, Alexandr Khokhlov, Vikto´ria Kiss, Jan Kola´rˇ, Aivar Kriiska, Irena Lasak, Cristina Longhi, George McGlynn, Algimantas Merkevicius, Inga Merkyte, Mait Metspalu, Ruzan Mkrtchyan, Vyacheslav Moiseyev, La´szlo´ Paja, Gyo¨rgy Pa´lfi, Dalia Pokutta, Łukasz Pospieszny, T. Douglas Price, Lehti Saag, Mikhail Sablin, Natalia Shishlina, Va´clav Smrcˇka, Vasilii I. Soenov, Vajk Szevere´nyi, Guszta´v To´th, Synaru V. Trifanova, Liivi Varul, Magdolna Vicze, Levon Yepiskoposyan, Vladislav Zhitenev, Ludovic Orlando, Thomas Sicheritz-Ponte´n, Søren Brunak, Rasmus Nielsen, Kristian Kristiansen & Eske Willerslev. «Population genomics of Bronze Age Eurasia», 2015

[1]

[2]

[3]