Новосильцева Мария Петровна
| Новосильцева Мария Петровна | |
 | |
| Зат | ҡатын-ҡыҙ |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 Рәсәй империяһы |
| Тыуған көнө | 1830 |
| Вафат булған көнө | 9 октябрь 1910 |
| Атаһы | Кожин, Пётр Артамонович[d] |
| Хәләл ефете | Иван Николаевич Новосильцев[d] |
| Балалары | Новосильцев, Николай Иванович[d] |
| Нәҫеле | Новосильцевы[d] |
| Һөнәр төрө | хәрби хеҙмәткәр |
| Эш урыны | Смольный институт благородных девиц[d] |
| Изображается на | Портрет пожилой женщины[d] |
 Новосильцева Мария Петровна Викимилектә | |
Мария Петровна Новосильцева (ҡыҙ фамилияһы Кожина) (1830 йыл тирәһе —9 октябрь 1910 йылдың 9 октябре) — шәфҡәт туташы; 1886—1894 йылдарҙа Смольный күркәм намыҫлы ҡыҙҙар институты начальницаһы; Изге Екатерина орденының кесе тәреһе кавалер ханым.
Биографияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Генерал-майор дәрәжәһендә отставкаға сыҡҡан һәм Порховский өйәҙе етәксеһе, элекке Кавалергард полкы полковнигы Пётр Артамонович Кожин ғаиләһендә тыуған. Марияның ҡарттаһы, отставкалағы полковник Артамон Осипович Кожин бай алпауыт, бер нисә имение эйәһе, шулай уҡ Порховский өйәҙендә билдәле эшҡыуар булған, уның парусин фабрикаһы һәм шарап заводы булған[1]; ул ғали йәнәптәре светлейший кенәз П. В. Лопухиндың бер туған һеңлеһе Вера Васильевна Лопухинаға[2], өйләнгән була.
Мария алты йәш саҡта әсәһе вафат була. Апаһы Екатерина (кейәүҙә Лашкарева) менән бергә, Мәскәү губернаһы Коломенский өйәҙе Алёшкин ауылындағы атаһының имениеһында үҫкән һәм өйҙә тороп белем алған.
1848 йылдың 12 ноябрендә тәүҙә Ғали йәнәптәре кирасир полкында, һуңынан лейб-гусар полкында хеҙмәт иткән Иван Николаевич Новосильцевҡа (1825—1870) кейәүгә сыға. Ул императрица Мария Федоровнаның статс-секретарының, күркәм намыҫлы ҡыҙҙар институтындағы Тәрбиә советында бағыусылар советы ағзаһы Н. П. Новосильцевтың (1789—1856) һәм графиня Е. И. Апраксинаның улы булған; уның өлкән апаһы Екатерина батша Александр I-нең никахһыҙ тыуған улы Э. Д. Нарышкинға кейәүгә сыҡҡан.
1870 йылда Мария Петровна тол ҡала һәм үҙенең атаһының ағаһы, бабаһы Г. А. Кожин васыят итеп ҡалдырған Псков өлкәһендәге Княжьи Горки имениеһында йәшәй.
Шәфҡәт туташы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Рус-төрөк һуғышы ваҡытында шәфҡәт туташы Новосильцева Изге Троицкий общинаһына шәфҡәт туташы булып эшкә килә, уның составында һуғышҡа китә, яралыларҙы Яссы ҡалаһынан поезд менән Рәсәйҙең төрлө ҡалаларына оҙата. Уларҙың Елизавета Алексеевна Кублицкая етәкселегендәге отрядына 11 шәфҡәт туташы һәм 9 дама, шул иҫәптән билдәле баронесса Ю. П. Вревская ла, ингән.
Общинаның Рус-төрөк һуғышында ҡатнашҡан шәфҡәт туташтары, үҙҙәренең ҡаһарма хеҙмәте өсөн миҙалдар һәм Ҡыҙыл Тәре билдәһе менән бүләкләнгән[3].
Смольный институт етәксеһе
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Новосильцева төрөк компанияһы ваҡытында үҙенең ныҡышмалы, арымай-талмай, яралылар һәм ауырыуҙарға күңел хәстәрлеге менән Цесаревна Мария Фёдоровнаға шәхсән таныш булған. 1886 йылда Смольный институтта О. А. Томилова отставкаға киткәнлектән, императрица был вазифаға М. П. Новосильцеваны һайлаған.
М. П. Новосильцева начальница вазифаһын 1894 йылға саҡлы биләгән. Уның осоронда Смольный институттағы тормош айырым үҙгәрештәрһеҙ барған: Новосильцева ниндәй ҙә булһа үҙгәртеп ҡороуҙарға һәм яңылыҡтарға ынтылмаған, ул уҡыу йортон баһалаған һәм хөрмәт иткән, элекке традициялары рухында идара иткән. Педагогик тәжрибәһе булмауы Новосильцеваның эшен ҡатмарлаштырған, әммә ул хеҙмәтен ғәҙәттән тыш намыҫлылыҡ һәм ҙур энергия менән башҡарған.
Новосильцева тәрбиәләнеүсе ҡыҙҙарҙы яратҡан, уларға изгелек менән ҡараған. Сирле тәрбиәләнеүселәргә ҡарата ул айырым хәстәрлекле һәм иркә мөнәсәбәт күрһәткән. Ул көн һайын лазаретҡа барған һәм ауырыуҙарҙың хәлен яҡшыртыуға үҙ өлөшөн индергән. Ауыр сирле тәрбиәләнеүселәрҙе үҙе ҡараған, уларҙы төн буйына түшәге янында ҡарап сыҡҡан. Новосильцева хужалыҡ һәм финанс мәсьәләләрендә аҙ ҡатнашҡан, етәксенең был мәсьәләләр буйынса яуаплылығы, счёттар һәм контракттарға ҡул ҡуйыу кәрәклеге уға оҡшамаған.
Императрица Мария Фёдоровна күп тапҡыр уның етәксе сифатында эшмәкәрлеге буйынса ҡәнәғәтләнеүен белдергән. 1889 йылда ул ҡиммәтле бүләккә лайыҡ булған, 1892 йылда ла шундай уҡ билдә менән бүләкләнгән. 1894 йылда булып итегеҙ первозванный ордены. Изге Екатерина орденының кесе тәреһенә[4] лайыҡ булған.
1894 йыл аҙағында, ауырыу сәбәпле, Новосильцева Смольный институтынан китә. Ул киткәндә, императрица Тәрбиә Йәмғиәтендә Новосильцеваның портреты булыуын теләгән. Императрица ихтыярына ярашлы, Новосильцева 1895 йылда Смольныйға үҙенең фотоһын, ә 1902 йылда — Заболотский яҙған портретын ебәрә. Мария Петровна Новосильцева 1910 йылдың 9 октябрендә вафат була.
Балалары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Никахлы бер улы була:
- Николай Иванович (09.08.1849—05.11.1916), егермейстер, 1895—1904 йылдарҙа Псков дворянлығы етәксеһе; 1886 йылдан кенәз ҡыҙы Елизавета Дмитриевна Оболенскаяға (1854—1926)өйләнгән; уның апаһы Мария (1864—1946) кенәз А. Г. Гагариндың ҡатыны булған.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Имение Княжьи Горки 2018 йыл 21 февраль архивланған.
- ↑ Лопухины, родословная роспись.
- ↑ Свято-Троицкая община сестер милосердия(недоступная ссылка)
- ↑ Императорское воспитательное общество благородных девиц 1764—1914. Т.2. — Петроград, 1915. — 662 с