Осер

Осер
франц. Auxerre
Герб
Тармаҡ	общее государственное управление[d]
Рәсми атамаһы	Auxerre
Дәүләт	Франция
Административ үҙәге	Йонна[d], Осер, canton of Auxerre-Nord[d], canton of Auxerre-Sud[d], canton of Auxerre-Est[d], canton of Auxerre-Nord-Ouest[d], canton of Auxerre-Sud-Ouest[d], canton of Auxerre-4[d], canton of Auxerre-3[d], canton of Auxerre-2[d] һәм canton of Auxerre-1[d]
Административ-территориаль берәмек	Осер, Йонна[d], canton of Auxerre-Est[d], canton of Auxerre-Nord[d], canton of Auxerre-Nord-Ouest[d], canton of Auxerre-Sud[d] һәм canton of Auxerre-Sud-Ouest[d]
Һыу ятҡылығы буйында урынлашҡан	Йонна[d]
Хөкүмәт башлығы вазифаһы	Mayor of Auxerre[d]
Ойоштороу-хоҡуҡ формаһы	муниципалитет һәм яңа муниципалитет[d]
Халыҡ һаны	34 151 кеше (1 ғинуар 2020)
Ир-егеттәр	16 278
Ҡатын-ҡыҙҙар	18 356
Диңгеҙ кимәленән бейеклек	93 ± 1 метр һәм 217 ± 1 метр
Сәғәт бүлкәте	UTC+1:00[d] һәм UTC+2:00[d]
Туғандаш ҡала	Вормс[d], Плоцк[d], Греве-ин-Кьянти[d], Реддитч[d], Сент-Амарен[d] һәм Роскоф[d]
Бойһонған ойошма (филиал)	Q112864583?
Милке	Q3496002?
Сиктәш	Jussy[d], Escolives-Sainte-Camille[d], Augy[d], Champs-sur-Yonne[d], Chevannes[d], Monéteau[d], Perrigny[d], Quenne[d], Saint-Georges-sur-Baulche[d], Vallan[d], Venoy[d], Villefargeau[d] һәм Villeneuve-Saint-Salves[d]
Алыштырған	Vaux[d]
Майҙаны	49,95 км²
Почта индексы	89000 һәм 89290
Рәсми сайт	auxerre.fr
Һәйкәлдәр исемлеге	Q1847163?
Статистическая область	Q108921175? һәм Q3550925?
Бында ерләнгән кешеләр категорияһы	Категория:Похороненные в Осере[d]
Бында төшөрөлгән фильмдар категорияһы	Q27342144?
Категория для видов элемента	Category:Views of Auxerre[d]
Осер Викимилектә

Осер (франц. Auxerre [o.sɛʁ]) — Францияның ҡалаһы һәм коммунаһы, Йонна департаментының префектураһы (административ үҙәге). Йонна йылғаһы ярында урынлашҡан һәм яҡынса 40 км² майҙанды биләй. Халҡы 37 790 кеше (1999).

«Осер» һүҙе латинса Autissiodorum (төрлө варианттары менән) һүҙенән алынған. Галлия һәм рим ҡосоронда әһәмиәтле үҙәк булып торған. Риүәйәт буйынса, сиркәү епископы Осерский Герман V быуатта сиркәү һалған, уның тирә-яғында Каролингтар дәүерендә аббатлыҡ, хәҙерге заманда бөтә донъяға билдәле Сен-Жермен Аббатлығы (ҡара. һүрәттә) формалашҡан. Собор сиркәүе XI—XVI быуаттарҙа бер нисә тапҡыр яңынан төҙөлгән (башлыса готика стилендә, XIII быуат витраждары менән). Ошо уҡ ваҡытта бында Изге Евсевий сиркәүе лә төҙөлә. Епископ кәшәнәһе уның криптында урынлашҡан (IX быуат), бында шулай уҡ епископ Аарон Осерскийҙың да изге тәненең ҡалдыҡтары ята.

Иртә урта быуаттарҙа ҡала шул уҡ исемдәге епархияның үҙәге була. Осер епископтары бер үк ваҡытта граф функцияһына эйә булған. Шул уҡ ваҡытта епископтар сеньорҙарғаа фьеф биргән, уларҙан яһаҡ йыйған. VIII—IX быуаттарҙа Осер графлығы барлыҡҡа килә. ХI быуатта ул Невер һәм Тоннер графлыҡтары менән берләшә. Был берләшмә ХIII быуаттың икенсе яртыһына тиклем һаҡлана.

1273 йылдан графлыҡ никах ярҙамында сеньор де Рошфорға (Жан I де Шалон идаралығынан) күсә, ул Шалон-Осер ғаиләһенең башланғысы булып тора.

Был 1370 йылда сеньор де Рошфор Жан IV де Шалон-Осер 31 000 ливрға Осер графлығын Франция короленә һата. Бары тик 1490 йылда ғына Осер тулыһынса Францияға ҡушыла.

Осерҙа билдәле «Шабли» шарабын етештерәләр.

Ҡалала «Осер» футбол клубы бик ҙур популырлыҡ менән файҙалана. Бик оҙаҡ ваҡыт дауамында был команда бер ваҡытта ла илдең Юғары дивизионынан сыҡмай уйнап килә. Шуға ҡарамаҫтан, һуңғы клуб миҙгеле йомғаҡтары буйынса 2011—2012 йылда бары тик 20-се урынды биләй һәм 2-се лигала сығыш яһай.

Данлыҡлы кешеләре

• Никола Ретиф де ла Бретонн (1734—1806) — яҙыусыһы, популяр һәм иң емешле XVIII быуат аҙағының Францияла яҙыусыларының береһе.
• Мари Ноэль (; 1883—1967) — шағирә, ысын исеме Мари Руже (Marie Rouget).
• Фурье, Жан Батист Жозеф (Jean Baptiste Fourier Joseph; 1768—1830).

Шулай уҡ ҡарағыҙ

Осер категорияһы табылманы.

• Осер (графлыҡ)

Һылтанмалар

• Оксерр // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
• Histoire d’Auxerre, de Nevers et de Tonnerre du IXème au XIVème (фр.). Проверено 7 августа 2010. Архивировано 7 февраля 2012 года.