Петушки (ҡала)
| Петушки | |
| Герб | |
.gif) | |
 | |
| Дәүләт |
 Рәсәй[1] |
|---|---|
| Административ үҙәге | Петушинский район[d][1] һәм Городское поселение город Петушки[d][1] |
| Административ-территориаль берәмек | Городское поселение город Петушки[d][1] |
| Сәғәт бүлкәте | UTC+3:00[d] |
| Халыҡ һаны | 13 317 кеше (2021)[2] |
| Диңгеҙ кимәленән бейеклек | 130 метр |
| Майҙан | 12 км² |
| Почта индексы | 601144 |
| Рәсми сайт | petushki33.ru |
| Урындағы телефон коды | 49243 |
 | |
 Петушки Викимилектә | |
Петушки — ҡала (1965 йыл[3]) Рәсәй федерацияһы Владимир өлкәһенең Петушинский районы, Петушки ҡалаһы менән бергә Петушки ҡаламуниципаль берәмеген ҡала статусы менән барлыҡҡа килтерә.
Петушки ҡала биләмәһе составында берҙән-бер тораҡ пункты[4].
Халҡы — 13 112 кеше (2018 йыл).
Географияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Петушки ҡалаһы Клязьма (бассейн Волга) йылғаһының һул ярында, Владимирҙан 67 км көньяҡ-көнбайышта, Мәскәүҙән көнсығышҡа табан 120 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Ҡала Мәскәү — Түбәнге Новгород автомобиль юлында тора. Петушки исемен шулай уҡ тимер юл станцияһы йөрөтә.
Районда ҡом, балсыҡ, торф ятҡылыҡтары бар.
Тарих
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]XIX быуат аҙағы — ХХ быуат башында Петушки ауылы Владимир губернаһы Аннинский улусыы Покровский өйәҙенә инә[5], 1921 йылдан алып — Мәскәү губернаһы Орехово-Зуевский өйәҙе составында.
Ҡасаба булараҡ Петушки [<span style="" title="не указан источник на утверждение (15 января 2019)">85 сығанағы көн күрһәтелмәгән</span>] 1861 йылда барлыҡҡа килгән.
Урындағы фабрикант П. И. Кузнецов аҡсаһына бында 1910 йылда Успение Пресвятой Богородицы сиркәүе изгеләндерелә һәм ошо ваҡыттан алып ҡасабаға ҙур ауыл исеме бирелә. 1904 йылда бында ағалы-энеле Крашенинниковтар туҡыу фабрикаһы төҙөй[6]. Артабан бында токарь-столяр фабрикаһы, кирбес заводы төҙөлә.
1926 йылда Петушкиға ҡала тибындағы ҡасаба статусы бирелә. 1965 йылдың 11 ноябрендә Петушки ҡала итеп үҙгәртелә.
Халыҡ
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]1900 йылда ауылда 62 йорт ихатаһы булған, унда 303 кеше йәшәп, шуларҙың 144-е ир-ат, 159-ы — ҡатын-ҡыҙ була[7].
Иҡтисад
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Төп сәнәғәт предприятиелары:
- Завод «Икопал» (Icopal) заводы, ҡыйыҡтар ябыу өсөн һыу үткәрмәүсе материалдар етештереүсе;
- Аҙыҡ-түлек комбинаты — консерва һәм пресервылар, балыҡ һәм диңгеҙ продукттары етештерә;
- «Стакол» («ОМЗСО») заводы— эске яныу двигателенең поршендары өсөн ҡулсалар етештерә;
- Трикотаж фабрикаһы;
- ОАО «Ватин» — ватин, туҡылмаған материалдар, техник туҡымалар. етештерә 1999 йылда ябылған фабрика;
- Завод «Промэнерго» йылытыу ҡорамалдары етештерә
- «Главспецпромстрой» идаралығының махсус ҡорамалдар етештереүсе тәжрибә-механика заводы ;
- «Петушкиинтерлес» (ағас эшкәртеү);
- Силикат кирбес заводы;
- ЯСЙ «Һөт» май-сыр заводы;
- Типография;
- «Термоконтур» сэндвич-панелдәр етештереү заводы .
Иҫтәлекле урындар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Шулай уҡ станцияла «Л» сериялы паровоз-ҡомартҡыһы бар.
Ҡалала Әтәс музейы бар, уға Николай Корнилов 1997 йылда нигеҙ һалған.
Николай Чудотворец ҡорамы Петушки станцияһы янында 1900 йылда төҙөлгән, 1920 йылда ул емерелгән. Вокзал янында 2000 йылда епископ Афанасий Ковровский хөрмәтенә ағас сиркәүе төҙөлә, ғүмеренең һуңғы йылдарын ул Петушкиҙа үткәргән. 2002 йылдың 26 октябрендә ҡорамды изгеләндереү була<ref>.
Венедикт Ерофеев һәм Петушки
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Венедикт Ерофеевтың «Мәскәү — Петушки» поэмаһы 1970 йылда сыҡҡандан һуң, (1988 йылда СССР-ҙа рәсми рәүештә баҫыла), Петушки ҡалаһы рәсәй мәҙәниәт контексына инә. Петушки ҡалаһында яҙыусы В. В. Ерофеевтың йорт-музейы бар.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 ОКТМО. 179/2016. Центральный ФО
- ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года) (урыҫ)
- ↑ Ҡалып:АТД-80
- ↑ 13 октябрь 2004 йыл n 159-сы закон владимир өлкәһе-КҮЛ «үҙгәрештәр муниципаль районы петушинский статусы тураһында тейешле белем, уның составына муниципаль берәмектәр һәм уларҙы урынлаштырыу сиктәре»
- ↑ Список населённых мест Владимирской губернии. — Владимир: Типография Губернского Правления, 1905.
- ↑ Соколова, Вера Крашенниковы и наш край: 1812-1917 гг. // Вперёд : Газета. — 2016. — № 1 (12572). — С. 9.
- ↑ Материалы для оценки земель Владимирской губернии. Том XII. Покровский уезд. Выпуск I. Сведения о крестьянском хозяйстве. — Владимир на Клязьме, 1907.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Лалакин Н. Д. Между Москвой и Владимиром. — Владимир: Агентство «ЛИК», 2008. — 288 с. — ISBN 5-8257-0149-4..
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Сайт администрации города
- Сайт администрации Петушинского района
- История герба Петушков
- Максимов, Юрий Фото башни Шухова в Петушках (11 август 2007). Дата обращения: 8 июль 2018.