Сван башняһы
| Сван башняһы | |
 | |
| Дәүләт |
 Грузия |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмек | Сванетия |
 | |
 Сван башняһы Викимилектә | |
Сван башняһы (груз. სვანური კოშკი бесәй свануриһы) — дүрт ҡырлы башня формаһындағы ҡәлғә оборона ҡоролмаһы[1], Грузияның төньяҡ-көнбайышындағы тарихи тау өлкәһе Сванетия өсөн типик. VIII — XVIII быуаттарҙа төҙөлгән был ырыу ҡоролмалары бер үк ваҡытта торлаҡ кеүек тә һәм йыш баҫып инеүҙәрҙән һаҡланыу өсөн ҡарауыл посы булараҡ та ҡулланылған[2][3]
Конструкцияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Свандар ғаиләһенең йортона төкәтеп эшләнгән башня бер яҡтан ағас йәки таш түшәм менән бүленгән өстән алып биш, һирәк алты ҡатҡа эйә була. Беренсе ҡаты — тәҙрәһеҙ һәм бойницаһыҙы — торлаҡ була. Бында ҡамау ваҡытында ғаилә генә түгел, шулай уҡ квадрат залдың периметры буйынса ағас бүлкәләр артында йорт хайуандары ла урынлаша[1]. Залдың уртаһында түшәмде яныуҙан һаҡлап тороусы аҫмалы йоҡа плита менән асыҡ усаҡ урынлаша. Ҡаттан юғарыраҡ кимәлдә башняға инеү урыны бар, уға ағас баҫҡыс алып бара. Шулай уҡ был ҡатта мал аҙығы һәм ҡорамалдар келәте урынлаша. Ҡаттар үҙ-ара ағас баҫҡыстар менән тоташа. Ҡамаусыларҙың үтеп инеүенән һаҡланыу өсөн ҡыйыҡтарҙағы люктар башняның ҡапма-ҡаршы мөйөштәрендә урынлашҡан. Өҫтән башня ике яҡлы ағас ҡыйыҡ менән ҡапланған. Һәр ҡатта атыу өсөн тар бойницалар һәм тәбиғи вентиляция бар. Башня стеналарының, шулай уҡ һәр түшәмдең ҡалынлығы һәр ҡат һайын кәмей, был сван башняһына өҫ яҡҡа тарайып барыусы трапеция формаһын бирә. Һуңғы ҡаттағы бойницалар ҙурыраҡ һәм киңерәк, һәм, аҫҡы ҡаттағы бойницаларҙан айырмалы рәүештә, арка формаһына эйә. Ҡыйыҡта — ағастан өң[3].
Әле күп башнялар ябыҡ һәм келәт кеүек файҙаланыла. Ҡайһы берҙәре килеүселәр өсөн ҙур булмаған хаҡҡа асыҡ.
Ҡыҙыҡлы факттар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Урта быуат ҡиәфәтен һаҡлап ҡалған бейек таулы пейзаждары һәм ауылдары арҡаһында — Үрге Сванетиялағы Местий районының Ушгули общинаһындағы Чажаши ауылы 1996 йылдан ЮНЕСКО һаҡлауы аҫтында тора. Бында 200 ашыу сван башнялары, сван йорт-ҡәлғәләре һәм урта быуат сиркәүҙәре һаҡланып ҡалған[2].
Галереяһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Башни в Сванетии
-
Төнгө Местиа, 2012 -
Киске Местиа -
Ушгулила Сван башняһы -
Чажашилағы башнялар араһында сван йорт-ҡәлғәләре осрай
.jpg)
Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Вайнахская башенная архитектура
- Круглые башни Ирландии
- Ингушские башни
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Грузинская советская энциклопедия, Том 9., Тбилиси 1985, 312с.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ 1,0 1,1 Мшвениерадзе Д.М. Строительное дело в Древней Грузии. — Tekhnika da shroma. — P. 65–66.
- ↑ 2,0 2,1 Село Чажаши, Верхняя Сванетия в Списке объектов мирового наследия UNESCO
- ↑ 3,0 3,1 Джандиери М.И. Народная башенная архитектура. — Стройиздат.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
|
Сван башняһы Викимилектә |
|---|