Сёрфинг

Сёрфинг
	Сёрфинг
Етәксе орган	International Surfing Association[d]
	Сёрфинг Викимилектә

Сёрфинг (ингл. surfing) — махсус еңел таҡта менән тулҡында шыуыу. Был спорттың үҙ-ара оҡшаш бер нисә төрө бар, улар ҡулланылған саралар һәм яйланмалар менән айырыла: мәҫәлән, виндсёрфинг — таҡтала елкән аҫтында шыуыу.

Тарих

Сёрфинг боронғо заманда Полинезияла барлыҡҡа килгән. Тәүге тапҡыр сёрфинг (гав.Aergujnkm) менән Гавай утрауҙарында йәшәүселәр шөғөлләнә башлай. Улар өсөн был ритуал өлөшө була һәм әле шулай ҡала. Хәҙерге көндә лә улар үҙ ҡулдары менән таҡта эшләй. Сёрфинг өсөн беренсе таҡталар бик ауыр була, яҡынса 70 килограмлап тарта.

Европалылар уны беренсе тапҡыр 1767 йылда Таитила күргәндәр. Был хәл Сэмуэл Уоллис етәкселегендә фрегат «Дельфин» ер шары буйлап йөҙғәндә булған. Икенсе версия буйынса, 1796 йылдың 10 апрелендә ботаник Джозеф Бэнкс беренсе булған (шулай уҡ Таитила).

1866 йылда Марк Твен Гавайҙа йөрөп килгәндән һуң яҙған:

Джордж Фит (ингл. George Freeth; 1883 йылдың 8 ноябре — 1919 йылдың 7 апреле) «хәҙерге сёрфинг атаһы» тип йыш ҡына атала. Ул үҙе лә шул уҡ фекерҙә.

Төрҙәре

Сёрфинг бер нисә төргә бүленә:

оҙон (яҡынса 300 см) таҡта.
ҡыҫҡа (180 см) таҡта.
tow-in-сёрфинг — таҡтанан ҡоламаҫҡа, аяҡтар өсөн элмәк менән тәьмин ителгән, сөнки ҙур тулҡында һәм көслө ел ваҡытында серфер күп ваҡытын һауала үткәрә. Һығымта яһау өсөн спортсыларҙы тулҡындан сығарыу өсөн (глиссирование) буксирлау ҡулланыла, мәҫәлән, һыу мотоциклдары менән. Буксирлау ҡулланыла, сөнки тулҡындың тиҙлеге бик ҙур була, һәм тулҡынды үҙаллылы тотоп алып булмай.
бодибординг — йомшаҡ ҡыҫҡа таҡтала ятҡан килеш серфинг.
бодисёрфинг (he umauma e) — глиссировать итер өсөн сёрферҙың кәүҙәһе, аяҡтарында ҡыҫҡа ласты һәм ҡулында, башын күтәрергә мөмкинлек биргән, махсус бирсәткә ҡулланыла.
сапсёрфинг (hoe he nalu e) — махсус таҡталарҙа сёрфинг (ингл. stand-up paddle, ҡыҫҡа. SUP — исеме шунан) торған килеш ишкәк ярҙамында.

Океан тулҡындарынан йыраҡ булған илдәрҙә, сёрфҡа яҡшы альтернатива бар — вейксерф. Вейкбордлы катер яҡынса 16 км/сәғ тиҙлеҡтә 1 метрға тиклем бейеклектә тулҡын булдыра, сёрфер катер артынан фал менән стартты башлай, аҙаҡ фалды ташлай һәм хәрәкәтен катер артынан, классик сёрфта һымаҡ уҡ, дауам итә.

Шулай уҡ сёрфинг өсөн яһалма тулҡын менән бассейндар бар (тиҙлеҡ һәм бейеклеҡ параметрҙарын контролдә тотоу менән). Беренсе тапҡыр ундай бассейн Японияла төҙөлә.

Ҡыҙыҡлы факттар

Сёрфер терминынан «[to] foot switch» («аяҡтарҙы алмаштырыу», йәғни таҡтала торған килеш икенсе яҡҡа әйләнеү) христиан рок уйнаған америка альтернатив рок-төркөмө Switchfoot үҙ исемен алған.
«Сёрф-арт» сәнғәт йүнәлеше бар.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

Скимборд
Кайтсерфинг
Сапсерфинг (ишкәк менән)
Слипон (шнуровкалары булмаған еңел кедалар)
Калакауа (серфингты тергеҙеүсе Гавайи утрауҙарының батшаһы)
Макнамара Гарретт (америка профессиональ серферы)

Сёрф-арт — сәнғәт стиле.
Сёрф-рок — музыка стиле.
Крауд-серфинг — концертта тамашасының хәрәкәте.

Фильмдар

Һылтанмалар