Эстәлеккә күсергә

Темирханов Йосоп-Хажи Шамил Улы

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте

Йосоп хаджи Шамил Улы Темирханов (Темерханов, Ғағалов) (чеч. Темерханов Шемал кІант Юсуп-Хьаьжа; 6 май 1972, Гелдагана, Чечен-Ингуш АССР-ы — 3 август 2018, Омск өлкәһе) — урыҫ хәрбие Юрий Будановты үлтергән өсөн хөкөм ителгән чечен.

Буданов элек 18 йәшлек чечен ҡыҙы Эльза Кунгаеваны урлау һәм үлтереү өсөн 10 йылға иркенән мәхрүм ителә[1] һәм 6 йылдан һуң шартлы рәүештә ваҡытынан алда иреккә сығарыла.

Биография

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1972 йылдың 6 майында Гелдаган ауылында тыуған. Уның өйө менән кәртә аша ул уҡыған мәктәп булған. Мәктәптә 10-сы синыфҡа тиклем уҡый, һуңынан Мәскәүгә күсеп килә һәм М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университетының юридик факультетына уҡырға инергә тырыша, әммә һайлап алыуҙы үтмәй. Советтар Союзы тарҡалғандан һуң Темирханов был идеяны ваҡытлыса ҡалдыра, сөнки башҡа хәстәрлектәре барлыҡҡа килә. Шамилдың атаһы күрше Курчалой ауылында ашхана мөдире булып эшләй. Әсәһе эшләмәй, йорт эштәрен алып бара, Йософто, уның ҡустыһын һәм һеңлеләрен тәрбиәләй. Ағаһы менән һеңлеһе хәҙер бер ауылда йәшәй, һеңлеһе кейәүгә сыҡҡан, ә ағаһының үҙ бизнесы бар[2].

Темирхановтың атаһы Курчалойҙа үҙенең кафеһын тота. 2000 йылда федераль ғәскәрҙәрҙең өс хәрби хеҙмәткәре, Шамил Темирхановтың иҫәп буйынса түләргә үтенесе буйынса, уны үлтерә[3][4], кафеһын һәм автомобилен яндыра[5].

Юрий Будановты үлтереү

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Йосоп-Хаджи Темирханов 2011 йылда Рәсәй Федерацияһы Ҡораллы Көстәренең элекке полковнигы Юрий Будановтың резонанслы үлтерелеүенән һуң киң билдәлелек ала[6]. Башта эшендә Магомед Сөләймәнов исеме аҫтында була һәм, фаразлауҙар буйынса, «лазан» ОПГ-һы лидеры Хож-Әхмәт Нухаевтың яҡшы танышы була[7]. Юрий Буданов 18 йәшлек чечен ҡыҙы Эльза Кунгаеваны үлтереү һәм урлау өсөн 10 йылға төрмәгә хөкөм ителә, әммә 2009 йылдың ғинуарында, хөкөм ҡарарынан һуң 6 йыл ултырғандан һуң, шартлы-ваҡытынан алда азат ителә. Ҡайһы бер сығанаҡтар версияһы буйынса, 2011 йылда Йосоп-Хаджи Темирханов Кунгаеваны үлтергән өсөн үс ала[8].

Йосоп Темирханов Будановты үлтергән өсөн 15 йылға төрмәгә хөкөм ителә[9].

Киң мәғлүмәт саралары хәбәр итеүенсә, Юсуп-Хаджиҙы рәсми рәүештә ҡулға алыуҙан бер нисә көн алдараҡ полиция формаһындағы кешеләр урлай һәм биш көн буйына МКАД артында, дача подвалында үткәрә, унда уны туҡмайҙар, электр тогы менән туҡмайҙар һәм быуып үлтерәләр. Йосоп-Хаджиҙан элекке полковник Будановты үлтереүҙе үҙ өҫтөнә алыуҙы һәм Чечня етәкселеген заказсы итеп ғәйепләүҙе талап итәләр[10].

2014 йылда Темирханов ныҡ хәлһеҙләнә, хәрәкәт итә алмай һәм үҙен-үҙе хеҙмәтләндерә алмай[11].

Тәфтишселәр фекеренсә, хөкөм ителеүсенең исеме Юсуп-Хаджи Шамильевич Гагалов була. Әммә был факт ышаныслы раҫланмаған[12].

Адвокат Мурад Мусаев LifeNews-ҡа биргән интервьюһында уның подзащитаһын 2 сәғәт буйы һаҡсылары туҡмауы тураһында белдерә[13].

Мәскәү ҡыҙына өйләнгән. Ҡатыны әйтеүенсә, никах хөкөм ителеүсене Мәскәүҙә пропискаға ҡуйыу өсөн төҙөлә, шунан һуң ул Темирхановты бүтән күрмәй[14].

Федераль яза башҡарыу хеҙмәтенең төбәк идаралығы белдереүенсә, Темирханов 2018 йылдың 3 авгусында Омск ҡала дауаханаһында вафат була[15], әммә уның адвокаты уның колония территорияһында вафат булыуын хәбәр итә[16].

Реакция

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Темерхановты ерләү республика масштабындағы ваҡиғаға әүерелә. Тиҫтәләрсә[17] (башҡа мәғлүмәттәр буйынса — йөҙҙәрсә[18][19]) мең кеше Темерханов менән хушлашырға килә. Чечендар Темерхановты герой һәм къонах (чечендарҙа ир-егеттең идеалы) тип атай[20].

Хәтер

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • Чечен Республикаһының Ичкерия хөкүмәте һөргөндә булған Йосоп-Хаджи Темирхановты «Къоман Сий» («Милләт намыҫы») юғары дәүләт наградаһы менән бүләкләй. Дуҫлыҡ урамы с. Курчалоевский районының Гелдаганы ул Йосоп-Хаджи Темерханов исемендәге урам тип үҙгәртә. Шул уҡ ауылда Юсуп-Хаджи Темирханов уҡыған 1-се урта мәктәпте Чечен халҡы Геройы Юсуп-Хаджи Темерханов исемендәге мәктәп тип үҙгәртәләр[21].
  • 2019 йылдың 30 ноябрендә Гент ҡалаһында ирекле көрәш буйынса «Йосоп Гагалов» халыҡ-ара турниры үтә[22].
  • 2019 йылда рохинджа халҡы лагерында Йосоп Темерханов исемендәге мәсет асыла[23].

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. ↑ Один день полковника Буданова. Дата обращения: 8 август 2018. Архивировано из оригинала 18 август 2018 года.
  2. ↑ Юсуп-Хаджи Темерханов, осужденный за убийство полковника Буданова — СуперОмск. superomsk.ru. Дата обращения: 14 ғинуар 2023. Архивировано 25 март 2022 года.
  3. ↑ Андрей Козенко[d]. Убийца полковника Буданова Юсуп Темерханов умер в тюрьме. В Чечне на прощание с ним идут тысячи человек. meduza.io (4 август 2018). Дата обращения: 5 сентябрь 2018. Архивировано 14 ғинуар 2021 года.
  4. ↑ Юсуп Темерханов кто он, биография, интервью, фото и видео. woman-l.ru. Дата обращения: 5 сентябрь 2018. Архивировано из оригинала 5 сентябрь 2018 года.
  5. ↑ Светлана Мальцева. «Больше всего я жалею о том, что до ареста не женился». superomsk.ru. Дата обращения: 5 сентябрь 2018. Архивировано 4 сентябрь 2018 года.
  6. ↑ Присяжные вынесли обвинительный вердикт по делу об убийстве Буданова — РИА Новости, 30.04.2013. Дата обращения: 8 август 2018. Архивировано 8 август 2018 года.
  7. ↑ В «деле Буданова» появился след Нухаева — Росбалт. Дата обращения: 8 август 2018. Архивировано 4 август 2018 года.
  8. ↑ «Гибель Темерханова показала реальное отношение Чечни к Москве». Дата обращения: 4 август 2018. Архивировано 4 август 2018 года.
  9. ↑ Убийца Буданова приговорен к 15 годам строгого режима. Дата обращения: 17 ноябрь 2019. Архивировано 6 декабрь 2019 года.
  10. ↑ О ХАДЖИ-ЮСУПЕ ТЕМЕРХАНОВЕ, или Два капитана в чеченской версии. Дата обращения: 4 август 2018. Архивировано 4 август 2018 года.
  11. ↑ Убийца Юрия Буданова попал в тюремную больницу. Дата обращения: 4 август 2018. Архивировано 6 май 2015 года.
  12. ↑ За убийство Буданова судят призрака. Дата обращения: 4 август 2018. Архивировано 8 август 2018 года.
  13. ↑ Обвиняемый в убийстве Буданова избит в суде. Дата обращения: 4 август 2018. Архивировано 19 май 2015 года.
  14. ↑ Юсуп-Хаджи Темерханов Установлено настоящее имя убийцы Юрия Буданова. Дата обращения: 4 август 2018. Архивировано 4 март 2016 года.
  15. ↑ Убийца экс-полковника Юрия Буданова умер в больнице — РИА Новости, 03.08.2018. Дата обращения: 8 август 2018. Архивировано 8 август 2018 года.
  16. ↑ В колонии умер убийца экс-полковника Буданова — РИА Новости, 03.08.2018. Дата обращения: 4 август 2018. Архивировано 4 август 2018 года.
  17. ↑ Елена Милашина. Невольник мести. Новая газета (6 август 2018). Дата обращения: 22 февраль 2019. Архивировано 23 февраль 2019 года.
  18. ↑ Азамат Дадаев. Юсуп Темирханов и Виталий Калоев. Москва вынуждена мириться с героизацией кавказских мстителей. onkavkaz.com (4 август 2018). Дата обращения: 7 август 2018. Архивировано из оригинала 8 август 2018 года.
  19. ↑ Траур и похороны Темирханова - символизируют глубокую русофобию в Чечне или... kavkaz-uzel.eu (4 август 2018). Дата обращения: 7 август 2018. Архивировано 8 август 2018 года.
  20. ↑ С убийцей Буданова в Чечне прощаются как с героем. Дата обращения: 4 август 2018. Архивировано 4 август 2018 года.
  21. ↑ (недоступная ссылка с 18-08-2018 (2299  дня))Постановление Правительства Чеченской Республики Ичкерия августа 4, 2018 2018 йыл 5 август архивланған.
  22. ↑ Мовлади Абдулаев. Мемориал Юсупа Гагалова (Темерханова) в Бельгии. Энциклопедия чеченского спорта (8 декабрь 2019). Дата обращения: 16 декабрь 2019. Архивировано 16 декабрь 2019 года.
  23. ↑ В Бангладеш появилось мечеть «Юсуп Темерханов». 46-летний Темерханов умер в августе 2018 года в колонии строгого режима в Омской области, где отбывал наказание за убийство полковника Юрия Буданова. Напомним, Буданов был убит 10 июня 2011 года в Москве. (билдәһеҙ). Дата обращения: 10 июнь 2020. Архивировано 10 июнь 2020 года.

Һылтанмалар

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Темирханов_Йосоп-Хажи_Шамил_Улы&oldid=1274877» битенән алынған