Тривиаль атама

Тривиаль атама

Тривиаль атама (лат. trivialis һүҙмә-һүҙ «өс юл сатында торған», «урам»; һүҙҙең төп нөсхәһе француз теленән алынған, унда «пошлый-әшәке» тигән мәғәнәгә эйә — фәнни номенклатурала ҡабул ителгәндәрҙән айырмалы теләһә ниндәй объекттың йәки күренештең дөйөм атамаһы.

Тривиаль исемдәр ике белем өлкәһендә — химияла һәм биологияла таралған. Улар молекуляр структураға, химик составына йәки тере организмдар араһындағы филогенетик бәйләнештәргә ярашлы объекттар атамаһын регламентлаусы номенклатура индерелгәнгә тиклем барлыҡҡа килә. Тарихи тривиаль атамалар ғәмәли эшмәкәрлектә файҙаланылған матдәләрҙе билдәләү өсөн ҡулланылған, һәм уларҙың атамалары химик төҙөлөшөн түгел, ә тышҡы күренешен йәки айырым үҙенсәлектәрен сағылдыра. Күп кенә тривиаль исемдәр алхимиктар тарафынан индерелгән. Улар төрлө сәнәғәт өлкәләрендә йәки төбәктәрҙә төрлө мәғәнәгә эйә була ала.

Тривиаль атамалар, әгәр тривиаль атама системаһынан ҡыҫҡараҡ булһа, әле булһа көнкүрештә генә түгел, шулай уҡ профессионалдар тарафынан да файҙаланыла. Мәҫәлән, көнкүреш атама шәкәр өсөн «шәкәр дисахариды», системалы атамаһы α-D-глюкопиранозил-β-D-фруктофуранозид бар.

Миҫалдар

• Химия:
  • Бертолет тоҙо — Калий хлораты;
  • Эсәр (аҙыҡ) содаһы —Натрий гидрокарбонаты;
  • Поташ — Калий карбонаты;
  • Селитра;
  • Батша араҡыһы (Царская водка);
  • Һирәк ерҙәр — Һирәк ер элементтар;
  • Йод — Иод.

• Биология:
  • Клубника — Баҡса еләге;
  • Куриная слепота — Лютик едкий

• Аҙыҡ-түлек сәнәғәте:
  • « Ҡамыр йомшартҡыс» — икмәк бешереү онтағы

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Органик берләшмәләрҙең тривиаль исемдәре
• Органик булмаған берләшмәләрҙең тривиаль исемдәре

Һылтанмалар

• Тривиальные названия веществ — Кругосвет энциклопедияһынан