Ҡаймыҡсы ҡуңыҙҙар

	Ҡаймыҡсы ҡуңыҙҙар
	; Gyrinus natator
Фәнни классификация
Домен:	Эукариоттар
Батшалыҡ:	Хайуандар
Суб-батшалыҡ:	Эуметазойҙар
Тип/Бүлек:	Ике яҡлы - симметриялы
Ярым бүлек:	Беренсел ауыҙлылар
Рангаһыҙ:	Ҡау һалыусылар
Тип:	Быуынтыҡ аяҡлылар
Ярым тип:	Трахеялылар
Юғары класс:	Алты аяҡлылар
Класс:	Бөжәктәр
Подкласс:	Асыҡ яңаҡ һөйәклеләр
Инфракласс:	Ҡанатлы бөжәктәр
Инфракласс:	[[Neoptera\|Яңы ҡанатлы бөжәктәр ru:Новокрылые насекомые]]
Отряд:	Ҡаты ҡанатлылар
Аҫ-отряд:	Йыртҡыс бөжәктәр
Ғаилә өҫтө:	Гириноидные
Ғаилә:	Вертячки
Халыҡ-ара фәнни исеме
	Gyrinidae Latreille, 1802
Номенклатура тибы
	Gyrinus
Роды:
	Andogyrus; Aulonogyrus; Dineutus; Enhydrus; Gyretes; Gyrinus; Heterogyrus; Macrogyrus; Metagyrinus; Orectochilus; Orectogyrus; Porrorhynchus; Spanglerogyrus;
ITIS	112653
NCBI	107778
EOL	7435

Ҡаймыҡсы ҡуңыҙҙар (лат. Gyrinidae, рус. Вертячки) — Adephaga аҫотрядынан ғаиләһе, аҫотрядындағы ҡуңыҙҙар ғаиләһе. 800 дән артыҡ төрө бар, Ҡара аяҡлы (Gyrinus marinus Gill) һәм һары аяҡлы (G. natator L.) ҡаймаҡсы ҡуңыҙҙар киң таралған.

4—7 мм, ҡара төҫтә, ғәҙәттә, өсте ныҡ ялтырый, ҡанат өҫлөктәренең осо тупаҫланған. Алғы аяҡтары оҙон, эләктереп алырға, урталағылары һәм арттағылары йөҙөүгә яйлашҡан. Күҙҙәре баш сығымы менән бүленгән. Өҫтәгеһе һауала күреү, аҫтағыһы һыу аҫтында күреү өсөн хеҙмәт итә. Йыйылған һәм аға торған һыуҙа йәшәйҙәр. Бөжәктәр араһында иң әйбәт йөҙөүселәр. Йыш ҡына һыу өҫтөндә тиҙ әйләнеп һәм борғаланып йөҙәләр, ҡурҡыныс янағанда сумалар. Йыртҡыстар. Ваҡ бөжәктәр һ.б. умыртҡаһыҙҙар менән туҡланалар. Личинкаһы нәҙек һәм оҙонса, оҙонлоғо 14 мм-ға ҡәҙәр, һаңаҡтары менән һулай, һыу төбендә йәки үҫемлектәр араһында һыуҙа үҫә, йыртҡыс. Һыу ярындагы дымлы тупраҡта ҡурсаҡҡа әүерелә.

Иҫкәрмәләр

Сығанаҡ

Татар энциклопедияһы. Ҡазан, 2008 2013 йыл 7 декабрь архивланған. (тат.)

Әҙәбиәт

Жадин В. И., Герд С. В. Реки, озера, водохранилища СССР, их фауна и флора. М., 1961; Бей-Биенко Г. Я. Общая энтомология. М., 1966; Краткий определитель водных беспозвоночных Среднего Поволжья. Казань, 1977.