Ҡаҙағстан Республикаһының баш ҡалаһы
Ҡаҙағстан Республикаһының баш ҡалаһы — Астана. Йыл һайын 6 июль көнө Ҡаҙағстанда Баш ҡала көнө үткәрелә.
Ҡаҙағстан баш ҡалаларының хронологияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ҡаҙағстандың (Алаш автономияһының) беренсе баш ҡалаһы булып, 1917—1920 йылдарҙа Алаш-ҡала исеме менән танылған, Семипалатинск ҡалаһы һаналған.
РСФСР составында Ҡырғыҙ АССР-ы булып иҫәпләнгән республиканың 1920 йылда баш ҡалаһы Ырымбур була.
1925 йылда республика Ҡаҙаҡ АССР-ы исемен ала, баш ҡалаһы шул айҡанлы Ҡыҙыл Урҙа тип үҙгәртелгән Аҡ-Мәсеткә күсерелә.
1929 йылда республиканың баш ҡалаһы тағы күсерелә, был юлы Алма-Аты ҡалаһына[1]. 1936 йылда Ҡаҙаҡ АССР-ы РСФСР составынан сығарыла һәм Ҡаҙаҡ ССР-ы итеп үҙгәртелә.
1929 йылдан алып 1936 йылға тиклем Алма-Аты ҡалаһы — Ҡаҙаҡ АССР-ының, 1936—1991 йылдарҙа — Ҡаҙаҡ ССР-ының, 1991—1997 йылдарҙа Ҡаҙағстан Республикаһының баш ҡалаһы булып тора. Алма-Аты ҡалаһы Ҡаҙаҡ ССР-ының һуңғы баш ҡалаһы һәм иң эре ҡалаһы була, аҙаҡ Ҡаҙағстан Республикаһының беренсе баш ҡалаһы һәм берҙән-бер миллионер-ҡалаһы була.
Аҡмула Ҡаҙағстандың баш ҡалаһы итеп 1997 йылдың 10 декабрендә рәсми рәүештә иғлан ителә. 1998 йылдың 6 майында баш ҡаланың исемен Астана итеп үҙгәртелә. Астананы халыҡ-ара кимәлдә баш ҡала яңы сифатында иғлан итеү тантанаһы 1998 йылдың 10 июнендә үткәрелә. Алматы ҡалаһы Ҡаҙағстандың Көньяҡ баш ҡалаһы статусы аҫтында нығына. Шул ваҡыттан алып был термин матбуғатта ла йыш ҡулланыла һәм Алматыны күҙ уңында тота[2].
1999 йылдың майы тирәләрендә[3] матбуғатта Атырауҙы Ҡаҙағстандың нефть баш ҡалаһы тип йөрөтә башлайҙар. Быға тиклем нефть баш ҡалаһы тигән почетлы титулын Аҡтау йөрөткән була.