Әмир Хосроу Дәһләүи
| Әмир Хосроу Дәхләүи | |
| фарс. ابوالحسن یمینالدین خسرو, һинд अबुल हसन यमीनुददीन ख़ुसरो | |
 Әмир Хосроу һәм егеттәр Хөсәйен Байҡараның «Мәжлес әл-Ушшак» әҫәренән миниатюра | |
| Тыуған көнө: | |
|---|---|
| Тыуған урыны: |
Патиали, хәҙерге Уттар-Прадеш штаты, Һиндостан |
| Вафат булған көнө: | |
| Вафат булған урыны: | |
| Эшмәкәрлеге: |
шағир, ғалим, музыкант |
| Әҫәрҙәре яҙылған тел: | |
Әмир Хосроу Дәхләүи, ысын исеме Абул-Хәсән Йәмин әд-Дин Хосроу (фарс. ابوالحسن یمینالدین خسرو, урду ابوالحسن یمینالدین خسرو, һинд अबुल हसन यमीनुददीन ख़ुसरो; 1253, Патиали, хәҙер Уттар-Прадеш штаты, — 1325, Дели) — фарсы телле шағир, шулай уҡ һинд телендә лә яҙған[1], ғалим, музыкант. Дели солтанлығында йәшәй. Һинд әҙәбиәте тарихында Әмир Хосроу шиғриәтенең әһәмиәте ҙур була.
Шағирҙең шиғырҙары биш йыйынтыҡҡа йыйылған: «Йәшлек бүләге» («Дар юности», 1272), «Ғүмер уртаһы» («Середина жизни», 1284), «Камиллыҡтың тулылығы» («Полнота совершенства», 1293), «Һайланған ҡалдыҡ» («Избранный остаток», 1316), «Камиллыҡ сиге» («Предел совершенства», 1325).
10 поэма-дастан яҙа, шул иҫәптә «Девальрани Хизр-хан», уның сюжеты хан һарайы тормошонан алынған. Бишеһе «Хамса»ға («Пятерица») индерелгән, улар Низами поэмаларының сюжеты һәм үрнәге буйынса яҙылған: «Восхождение светил» (1298), «Ширин һәм Хосров» (1298), «Мәжнүн һәм Ләйлә» (1298), «Искәндәров көҙгөһө» (1299) һәм «Һигеҙ ожмах баҡсаһы» (1301).
Әмир Хосроуҙың табуты Делиҙа, уның рухи остазының мавзолейе янында, «Хәзрәт Низамуддин» кварталында. Һәр йыл һайын бөтә Һиндостандан өс көнлөк Урсҡа — Әмир Хосроу Дәхләүи йыллығына йыйылалар.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ также первый известный автор, писавший на диалекте кхари-боли
Библиография
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Бертельс Е. Э., Роман Александр тураһында һәм уның төп версияһы Көнсығышта, М.-Л., Әҫәрҙәре 1948.
- Mohammad Wahid Mirza. The life and title of Amir Khusrau, Calcutta, 1935.
- Әмир Хосров Дәхләүи. Лирика. М., 2001.
- Әмир Хосров Дәхләүи. Һигеҙ ожмах баҡсаһы. М., 1975 (переиздание — 2002).
- Әмир Хосров Дәхләүи. Һайлап алынған газель. М., 1975.
- Ысынлап та. Фарсы һәм таджик халыҡтарының, уларҙың шағирҙәренең һәм аҡыл эйәләренең әйтемдәре / Тәржемә ителгән . Н. Гребнева. — Мәскәү: Наука, 1968; Санкт-Петербург, Әлифбаһы «-Классика», 2005. ISBN 5-352-01412-6