Аскарида

Аскарида
Ascaris lumbricoides
Фәнни классификация
Батшалыҡ: Хайуандар Тип: Нематоды Класс: Chromadorea Суб-класс: Spiruria Отряд: Ascaridida Ғаилә: Аскариды
Латинса исеме
Ascarididae Baird, 1853
ITIS 63898 NCBI 6250

Аскарида (лат. Ascarididae, рус.  Аскариды ) — кеше, хайуан эсенә эйәләшеүсән паразит йомро селәү;ашҡаҙан-эсәк трактын зарарлай, аскаридоз ауырыуына килтерә, оҙонлоғо 40 см-ға тиклем етергә мөмкин.

Енси яҡтан өлгөргән хәлдә кеше һәм умыртҡалы хайуандар эсәклегендә паразит булып йәшәйҙәр. Киң таралғандар. Ascaris типик ырыуы 18 төрҙө берләштерә. Аскаридалар кәүҙәһе орсоҡ һымаҡ, ҡойроғо тарайған формала. Ата аскарида инә аскаридадан кесәрәк, ҡойроҡ остары ҡорһаҡ яғына бөгөлгән. Ғәҙәттәгеләре: кеше аскаридаһы (А. lumbricoides), сусҡа аскаридаһы (А. suum), ат аскаридаһы (Parascaris equorum). Инә аскариданың оҙонлоғо - 25-40, атаһыныһы - 12-25 см. Тәүлек дауамында инә аскарида 200 -ҙән алып 245 меңгә ҡәҙәр күкәй һала. Личинкалар үҫеше тышҡы мөхиттә бара. Тәбиғәттә күкәйҙәр 7 йыл дауамында һаҡланырға мөмкин. Күкәйҙәр аҙыҡ йәки һыу менән эсәктәргә эләгә һәм унда уларҙың үҫеше башлана. Күкәйҙән сыҡҡан личинкалар ҡан юлына, ҡатлаулы юлдар аша үпкәгә үтеп керәләр. Һуңынан личинкалар йотҡолоҡҡа һәм тағы эсәклеккә эләгәләр, унда енси яҡтан өлгөрәләр. 2−2,5 айҙан һуң инә аскаридалар күкәй һала башлайлар. Кеше организмында аскаридуларҙың ғүмере 11-13 айҙан артмый. Аскаридалар ҡаты ауырыуҙар - аскридозалар китереп сығаралар.

Сығанаҡ

• Татар энциклопедияһы. Ҡазан, 2008 2013 йыл 7 декабрь архивланған.  (тат.)

Һылтанмалар

• Аскариды.рф 2017 йыл 16 сентябрь архивланған.
• Аскариды // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
• http://www.youtube.com/watch?v=RAVwAGx27gk

Әҙәбиәт

• Павловский Е.Н. Руководство по паразитологии человека. М.-Л., 1946. Т. 1.